Falam milesa pawl zir, thleng awk tulmi thil pa 4
#1. Hruaitu pitling thluntu tha si zuam ciar ding. Santhar, leithlun huap pehtlaihsan (globalized age) asi. Falam milesa pawl hi Chin mi lakah bulpak in kan nau, duai ce lo. Asinan thluntu tha minung an mal tuk. Soisel awk a tam tuk, a sezawng lungput in kan milesa lungthin, thlarau, le ruahnak a eisiat tuk. Kawl ralkap a cozah in kan miphun a siatsuah mi hnakin kanmai lungput sia in a siatsuahmi hi a tihnung in a bese sawn. Santhar mino pawl, hruaitu dungthluntu tha si dingin zir aw, thlun aw, thihcilh mei aw. Kan duhmi midang kan tuah ter thei lo, mah rori in kan thawk hmaisak a tul. Keitla thluntu tha (former army cook) ka rak si ruangah ka sim ngam mi asi.
#2. Hruaitu pawlin hruaitu tha hringsuak dingin milesa tungdingtu ding lungput. Biaknak, politics, pursum leilawnnak khalah kan milesa pawl tungdingtu, hruaitu si cio zuam a tul. Jesuh in “keimah I zumtu cun ka tuah mi vek an tuah dingih ka tuahmi hnakih thilmak tampi an tuah ding” a ti vekin kan hruaimi pawl cu kanmah hnakin sang sawn, fimsawn, thiamsawn, thangso sawn ding in tuahthat tundin duhnak taktak thawn kan milesa pawl kilkip ah kan hruai, kan tundin a cu tuk zo.
#3. Mipi pawlin hrinhnam, kawhhran pawlkom rikham bahbal in global, leitlun huap in hmaihruai theitu hruaitu dinpi, bawm, thlawp, thlun ngam san asi.
Santhar, leitlun huap pehzawm awksan asi. Kanmai hrinhnam, pawlkom, tlangkulh sung milesa lawng kan dinpi asile kan thansoh dingzat kan thangso thei lo ding. Mi zokhal, an fimthiamnak le tuahnak ih zir in dinpi, thlawp, thapek, dungthlun kan thiam a tul. Mifim mithiam leitlun huap khawruahnak neitu, thlun hna kan thiam lo asile miphun dang dungah kan tang ringring hrih ding tinak asi.
Hi thil pathum hi nan umnak kawhhran, pawlkom, community, insang le bulpak nun ah zir, thlengaw, nunpi cio uhsi.
Falam pawl zir ding pa # 4 nak
“Mi tampi cu theihnak kauhter dingin kilkip ah an vak sukso ding” (Many will go here and there to increase knowledge” (Deniel 12:4) tiah Danial in ativekin Laimi tla lei kili ah kan vak sukso. Theihnak khal ziangmawcin cu a karhzai vivo. Leitlun huap pehtlaihsan asi tikah Laimi pawlin theihnak thu ah fimkhur a tul zet. Kan nauhak lai ahcun laitlang ah sibawi tampi an um lo ih nurse in tla pum an khuai, sibawi, hnar/hngawng/awr sibawi in tla pumkhuai a tul, ke na thana tla si pek a tul. Tlawng cazir pawl lakah BA ngah cun khawte ahcun pathian fate vek an rak si, thuanthu (history) lam zir sang pawl tla in nikhua lam, hriselnak lam, thlaici cin lam, tivek, mai zir lo mi tiangin thiambik (expert) ah an rak cang. Santharsan leitlun khawmual ahcun asinawn lo. Silam thiam pawlin thiambik (specialist) an nei vivo, Pathian thu zir pawl lak hmanah OT/NT, literature, language, thuanthu, tvp in a cipciar in zirnak a karhzai vivo.
American ramih sumpai lam thiam (financial expert) pawlin America mipi lakah 70% cun sumpai lam thu (financial system) an thei taktak lo, an ti. Zirnak fimnak a sang sinsin, a cipciar sinsin. Mipi naran le mifim thiam sang filawr pawl theihmi a hlat saw sinsin.
Laimi pawl in kan pupa san ahcun sakap tam, fang za aih, tivek in an rak zuam aw. Cui hnu ah inn tha lo tha, lennak sumpai, lam ah siseh fimthiamnak zirnak lam ah siseh cozah hnatuan sang kai le ramdang feh in siseh an rak zuam aw theu. Tuisan minung pawl hi theih nak ah zuam awknak a nasa zetin a lang. Mi tampi in theih tam hi fimnak ah an ruat si awm tak, thei tambik si an zuam awknak ah an theihmi hnakih tam an sim phahphah theu. Theihnak a thupit rualrual in zuam awknak, porh awknak lam si loin khat le khat hnen ihsin zirnak lamah kan tlan cak a thupi. Kan lakah zo in ziangvek fimnak thiamnak a nei, mino lakah zovek pawl kan cawisan a tul, zo ih fimnak mipi pawl in ziangtin kan thathnempi ding tiah tangdor ten santhar mino, mifim mithiam kan neihmi pawl dung kan thlun thei ding a thupi tuk.
Ramhrang hnatuantu lakah pumpe in nunnak thap ngamtu pawl kan thlun thei a thupi. Biaknak lamah khalah Pathian hriakthih tuu khal pawl dung kan thlun thei a thupi. Rampi sungah mipi kilveng tu ding ralkap pawlin mipi an uk tikah ziang a cang ti cu zapi theih asi. Kawhhran sungah tuu rual pawlin tuukhal kha an duhduh in an uk tum, an mawng asi ahcun ziang a cang ding ti theih cia asi. Lai khawte ihsin, kawlram ram thangso lo bik, leitlun hnufual bik in kan rai h ramdang ah kan mifim mithiam zir sang, Pathian ih fimnak a pekmi, vanlam fimnak in a khat mi hruaitu pawl dungthlun thiam ding zir cio uhsi.
Ziangvek tluk in zirsangmi khalin zir ding a neih tamzia a thei sinsin. Zir mal pawlin zir ding an neihmi khal an thei mumal lo tla asi thei sawn. Zirnak fimthiamnak lamah thansoh vivo kan thiam a thupi zet.
Bible in fimnak hi Pathian hnenah dil dingin in fial. Cun fimnak taktak a langdan tla in sim cih. “Nanmah lakah fimnak le theihnak a neitu nan um maw? Nan um a si le a nuncan ṭha in langter sehla, tangdornak le fimnak thawn a tuahmi a thil ṭha tuahnak in langter she” (James 3:12-13)/
Cun fimnak pohpoh hi vanlam ihsin a ra mi asilo ih leitlun fimnak tla a um thu Bible in in zirh fawn.
“Sikhalsehla nan thinlung sungah iksiiknak le mi huatnak le mahih zawnruahnak lawng a khat a sile ka fim tiin porh aw rero hlah uh; thutak parah sualnak nan tuah rero sawn a si. Cubangtuk fimnak cu vancung ihsin a rami fimnak a si lo; khawvel fimnak a si; thlarau thawn a ral awmi fimnak a si ih khuavang fimnak sawn a si. Iksiknak le hamṭamnak lawng a umnak hmunah cun buainak le ṭhat lonak a phunphun a um ve a si.” (james 13:13-16). A tlunta vek hi laimi pawl dinhmun a lailang zet, khawvel fimnak, khauvang fimnak, thlarau thawn a ral aw mi fimnak laimi lakah a tam zet asi ti a lang.
Tusan minung pawlin kan tulmi cu vanlam fimnak asi. James in a simmi hi siar hnik uhsi. “ Sikhalsehla van ihsin a rami fimnak cu ziang dang hnakin a thiangmi fimnak a si; cuih tlunah daihnak in a khat, a lung a nem ih pawlkom a thiam. Zaangfah thinpemnak a nei ih hnaṭuan ṭha ih rah a suahter. Thleidannak a nei lo ih titer awknak khal a nei lo” (james 3:17).
Tuisan leitlun huap pehtlaih san le fimsan ahcun arsi lam thu kan sim, hna kan tuan asile milai zumhmang in au rero lo in arsi lam thu zirsang pawl hnenah, sumpai lam thu kan tulmi cu zumhmang in au men loin sumpai lam thu zirsang pawl hnenah, politics thu asile rampi kaihhruaidan thu zirsang pawl hnenah, tvp in kan tulmi hrang fimnak thiamnak hmuhtawnnak a neitu pawl hnen ihsin kan hlawkpi dingin kan hawl thiam a tul tuk zo.
Kan Pathian cu mi aa Pathian asilo, mi aa pawl tla a ko ih vanlam fimnak in a thuam khat sawn theu asi. ‘
|
VANGTLANG NUN >