SAWMNGAIRNAK: DUNGTHLUNTU THA SI AW. SAWM NGIARNAK: ZO IH DUNGTHLUN DING?
Voikhat cu sibawipa, ramtawi sakappa, le pastorpa pathum khual an tlawng tlang. Lamlakah sakhi an hmu ih sibawipa in kaput siding a cuh tahratih kap na khaw a thelh. Rei lo te ah khawte pakhat, zan an riahnak hmunah an khawm awaw. Mikhual upa tiah Pathian thusim an rak pek. Sibawipa in thu a sim tikah thlarau harhdamnak si loin taksa harhdamnak thu lawng asim. A thaisun an feh vivo. Lamlak an feh lai ah an rualpa a pum a naa. Ramtawipai’ ruahdan in tazaap hnah an ei terih a thi. (Tathimnak).
Chin mi pawl leitlun khawmual pawhtlang awknak (globalized age) ah kan thleng zo. Zirnak lamah leitlun miphun dang pawl dungah kan tlan rero. Khualam pupa cazir lo san ahcun sakap, rawl patha, mi cak, khuangcawi, hrinham, lalhrin, tvp in upat awknak an rak pek aw. Lal pawlih thu an rak ngai. Khawtlang upa pawl thu an rak ngai. Santharsan ah zo ih thu kan ngai timi parah hngat aw in miphun dang salah kan canglan ta thei ih miphun dang hmaihruaitu khalah kan cang thei asi. A tlunlamih tahthimnak tarlangmi bangin mai kawnglo kan zawh cio asile kan zawhmi zin cu hlohnak lamzin a si tiah kan theih awk a tlai tuk thei.
Rawl ei sual tikah ei hnu lawngah a ei sual ti theih asi. Nupi paasal neih fuh lo tikah mi hrek cun kumkhat sungah, mihrek cun an tarzawngah an thei awaw ih an then aw theu. Pathian hrilsual pawl cun an thihnu lawngah an thei aw dingih hellram an thlen tikah an Patian an hrilsual asi ti an thei tlai tuk ding. Zangfakza an si ding. America le ramdang thleng pawl khalin khuitawkah ka um asile a tha bik ding tiah an ruat cio ih theihmi malte sung ihsin a thabik tiah an ruahmi vekin thuthluknak an tuah. Mi hrek cu an thlennak hmun cu anmai hrangah a thabik asilo tiah an thei aw lohli ih hmundangah an cer lohli theu. Asile CHinmi, Falam tonghmang unau pawl teh zo ih dung kan thlun ding?
Thlunmi khal nei lo, thluntu khal nei lo cu khuihman a thleng lo ding ti a fiang. A cancan le dungah a kir dingih a cancan le sir zawngah, a cancan le hmailamah, a leitlun nun a cem tikah a feh thawknak ihsin hlapi a thleng lo asi tiah sim asi ding. Thlunmi nei nacingin mitcaw dungthluntu pawl cu kawrkawhruam sungah an tlak lo asile an thlawhtlingbik tinak asi ding. An tumtahnak (tumtahmi an neih hmanah) an thleng lo ding ti a fiang fawn.
Bible in “Sunmang (vision-Pahtian hmuhternakti khalin an let) a um lo tikah milai an siat.” “Sunmang (vision) a um lo tikah milai an pawngrawng (gone wild)” ti khalin a hrekin an let. Tulai Rihli tivek in cangan mi pawl zoh tikah highway parah mawngtu um lo motor tampi engine nunterih tlan cecel vek tla an bang can a um. Khaltu nei lo tuu rual, mai duhduh nakah peng celcel vek tla a bang can a um. Chin miphun lakah peng dangdang, community dangdang kan um. Cumi lakah a thangso bik pawl zo an si pei? Zo an si ding tiah simcia theinak kan nei? Chin miphun lakah mahle peng, tlangtluan, community ah mifim thiam, Pathian hriakthih hruaitu dungthlun thiamthiam an tlancak dingih midang hmaiah an thleng ding ti cu simcia theih asi.
Bible in “mitcaw” atimi pawl a um: thlarau lamah hrinthar, sersiamthar asilo mi cu ‘mithi” a ti; ‘a unau a huatu cu a mit a caw’ a ti. Midang huatnak ah lungrual rerotu pawl cu mitcaw vakkhawm an si. Mitcaw vak cu ziangtikah kawrkhawhruam sungah an tla ding ti lawng thuthang theih ding a um tinak asi. Cuvek thotho in zuri sabah, insangah Pathian thu in a nung lomi, nitin nunah Pathian Thlarau ih kaihruai lomi cu kawhhran thu, biaknak thu an rel tikah satan hmanrua men an si. Ziangah tile “Pathian Thlarau ih a hruaimi pawl lawng Pathian fate an si.” Ram le miphun hrangah ke karkhat hman kar lo, piasen hman siang lo pawlin ram le miphun thu an rel tikah “kaa taima, tawlam vanlai phir” an ti micekci asi. Thathnemnak um lo, thiltha daltu satan hmanrua men an si theu. Calai thu ah cabu pakhat hman ngan dah lo le siar dah lo in thei bik vekin an ngan tikah thlisia thawthawt hnaihnoktu men an si. Mai ruahnak (opinion) le thudik (facts) hman thleidang thiam loin, cawhpolh celcel in fimbik vekin senpi vangtlang hmaiah siseh mibur hmaiah a aukio theu tupawl hi society phurrit men an si theu. Thlunmi na nei maw? Zo na thlun tin a fiang aw maw? Khui lamzin na zawh, na fahnak lamzin khuitawk ah a tawp ding? Hmuhnak (vision) a um lo mi lamzin ih tawpak cu simcia theih asilo.
Bawi Zisu,Pathian Fapa a ratsal tikah Biak inn sungah hnatuan sang kai, upa, pastor, tivek title tumpipi neitu pawl hawl in a ra lo ding. A hawl mi, a hruai dingmi pawl cu Mathai bung 25 sungah kan hmu thei: A dam lo lai ah vehtu, thawng a thlak laia h vehtu, raw lei ding a neih lo lai ah raw lei ding petu, a ti a hal lai ah tidai in ding petu pawl a hruai ding asi. Society ah mi farah nauta, le bawmbawi tulmi pawl parah Pathian hmin in thiltha tuahtu, Thlarau Thianghlim ih kaihhruaimi pawl hruai khawm dingin a ra ding asi.
Bible Cathianghlim, Bible in a zirhmi milai nun cu Biak inn sungah umtudan asilo, leitlun khawmual ah ziangvek dinhmun, insang, tlawng cazirnak, cozah hnatuannak, ramsung ramleng le khuitawk hmun khalah siseh ruahnak, tongkam, tuahnak in milai dang pawl thawn pehzawmnak, sumpai le thilri laklutnak le hmannak, cozah kumpi le society ih kaihruai awknak ah siseh Bible thuken vekin milai nunphung mawi, thuanthu mawite leitlun mei-eng vekin nunpi asi sawn. Pathian Thlarau ih a hruaimi pawl nun cu hihi asi: nitin leitlun nunah i) dingfelnak nunpi, ii) Duhdawtnak tlaihsan le nunpi, iii) Pathian thawn nuntlang asi.
Pathian pekmi hruaitu tha cu David siangpahrang a tluksiat hnu ah a fapa Absolom in thah tumin a dawi vekin a tlan rero laifang tla asi thei men. Asinan hih cing ringring aw: Absolom hrothak zetin a au kio rero dungthluntu pawl cu a rei hlanah an cemral ta ih David tlannak ah a tluntu pawl sawn kha an nungdam sawn asi. Cuvek thotho in Sual Siangpahrang in that tumin David a hual tikah David lamtang tu cu tikcu rei lote an nau veknan Pathin in a hrilmi cu a langtersal asi. Pathian in a sersiammi ramsa bur umkhawm hman hruaitu nei loin a ret dah lo. Chin mi pawl, thaten Pathian hmaiah tangdor in thlacam uhsi. Zo ih dungthlun ding, zo ih thu ngai ding ka asi titla thei aw loin kan aukhuang rero pang maw?
Huatnak ih rah cu siatnak asi: Joseph unau pawlin huatnak in Joseph parah an tuahmi ih rah cu kum 400 sung Egypt ram saltannak asi; Haman in huatnak in Mordekai le Jews pawl parah a tuahmi cu amah le a fapa 10, a miphun thihlohnak asi. Midang tuahmi, miphun dang in ziang an tuah timi parah Pathian in kan miphun thlawsuah in pek in in hrem lo; kanmai tuhmi ci vek cekci in kan at rero asi sawn. Kan tuhkel thlaici, huatnak thlaici kan tuah sunzawm rero lai asile kan ah kel, a luar deuh lo hmanah, a kha zetmi thlairah kan tesinfa pawlin an run at rero ding asi.
ZUmtu unau pawl, Khrih ih nun ihsin zir uhsi. Khrih cun amah zuarthlaitu ding Judas kha kumthum sung simse lo, relse lo, thangsiat lo, a mitsen hmain zoh loten, thleidannak nei lo ten dungthluntu dang pawl thawn a nunpi, a zirh, a kaihhruai. Culawng hman si loin dungthluntu hleihnih lakah a umsun tuanvo, treasurer sumkiltu a pek asi. Zumtu unau, Khrih dungthluntu tha, zumtu kan si ahcun kan nun sungmuril in luahkhat tucu amai THlarau, thutak si dingmi asi.
Leitlun minung pawlin a bur in thil tami an rak tuahsual theumi pawl tla cing uhsi. Joseph unaupawlin huatnak ah an lung a rualih Joseph an rak zuar. Kum 400 sung Egypt salah an tang. Sadam Hussein in huatnak leitlunah a ausuahpi, Bin la Den in huatnak leitlunah a ausuahpi, Haman in Jews pawl huatnak a ausuahpi, Taliban pawlin huatnak an rak ausuahpi, Hitler in huatnak in a kha zetin lungput thawn leitlun uk a rak tum, an tawpnak cu mualphonak asi.
Pathian hriakthih hruaitu pawl cu an palh theih ve. Sihman sehla, an palh can hmanah a mawhsiattu si loin an dungthluntu pawl bawmtu tha pawl an thuanthu a zikthluak sawn asi. David a tluksiat tikah a fapa Absolom in a do. Absolom thluntu cu an cem ta. Noah lawng fang kheh in a ih heihei tikah a hmu hmaisa bik tu, a hnihsan tu a fapa cu camsiat in a um ih Noah in taklawng hupphentu fapa pahnihsawn cu thlawsuah dawng an si. Unau, huatnak in na thinlung lo luahkhat hlah seh. Huatnak in tong kamkhat hman thlah hrimhrim hlah. Huatnak in cangvai hrimhrim hlah. Pathian cu duhdawtnak asi ih Pai duhdawtnak a nei lotu, a nunpi lotu cu Pathian ta asi lo.
Casiartuzapi ten zumtu, Khrihfa kan ti aw cio ding ka zum. Curuangah “unau” santharsan, 21st century kan thlen zo vekin lai khawte, kawlram ih ngapih lungput tlansan in vanlam fimnak a cotu, Pathian pekmi hruaitu zo kan nei ti ah hawlin dungthluntu tha si zuam cio uhsi.
“Pa nei lo laiking farual thu el aw” thuanthu vekfangin cin le cang nei lo el awknak, diksawn cuh awknak, mai bulhrang lawng ruahnak, satan bumnak thang sung ihsin thutak theihnak ihsin luatnak nunpi cio dingin Bawipa Pathian in kan miphun parah a zangahnak burhkhat hram seh.
THLUNMI NEI AW, A DINGMI THLUN AW, HMUHNAK NEI THLUN AW, PATHIAN HRIAKTHIH HRUAITU THLUN AW, NA LAM A TLUANG DING. |