Kawhhran san ah a hnatuan

V. Kawhhran san ah a hnatuan

 

SANTHAR KAWHHRAN SANAH THLARAU THIANGHLIM HNATTUAN

Santhar kawhhran san sungah Thlarau Thianghlim in leitlunah ziangvekin rawngbawlnak a nei ti mi thu thawn peh aw in tthenhnih ah tthen in zoh tlang uhsi. Zumtu pawl nunah hna a ttuanmi le zum lotu pawl nunah hna a ttuan mi pawl tiin kan zoh tlang hnik pei. A tawizawngin kan sim asile zumtu pawl nunah Thlarau Thianghlim in hna a ttuan dan cu an sungah cencilhnak in a siih zumlotu pawl nunah hna a ttuannak cu sual kaihhremnak in asi.

1) Zumlotu pawl nunah Thlarau Thianghlim in hna a ttuandan a hmaisa ah zohtlang hnik uhsi.


i) Sual kaihhremnak ( II The 2:7)
Danbuartu pai’ danbuarnak le kawhhran siatsuahnak hnattuan cu Thlarau Thianghlim in a kaihrem ih Thlarau Thianghlim cu kaihrem nawn lo dingin lakkian a si tikah cun danbuartu pa in a duhtawkin leitlunah sualnak a tipung ding. Asinan hitawkah, Thlarau Thianghlim cu danbuartu pai’ lamzin dal nawn lo dingin lakkian asi tiah kan sim tikah Thlarau Thianghlim cu leitlunah a um nawn lo tinak si loin danbuartu pa le a ho pawl cu thutthennak ni ah an sualman pek ding tipung dingin anmai duhthlannak vekin sual cu tipung dingah thlahdah le zalennak pek an si tinak sawn asi.


ii) Zumlotu pawl hnenah theihternak
Zumlotu cun Thlarau Thianghlim hnattuannak le rawngbawlnak tel loin zianghman thlarau thiltitheinak a nei lo, ( I kor 2:14). Satan in an mit a ti cawtih ( II Kor 4:3,4), sualnak sungah mithi an si (Eph 2:1,5). Cuticun a tlangpi thu in Thlarau Thianghlim in zumlo tu pawl hnenah hna a ttuanmi pathum pawl hi theih ttha a si.


a) Sual laihlangnak JN 16:8,9
Zumlo tu pawl cu an sual kha ningzakza asi tihnakin Khrih an zumlo nak sawn kha ningzakza asinak thu theihter an si ding, JN 16:9; 3:18.
b) Diknak theihter le cianternak Jn 16:8,10
i) Pathian in diknak a thiehternak Rom 2:26
ii) Khrih zumtu pawl hrangah Pathian in a pekmi diknak thu theihternak Rom 3:22; II Kor 5:21.
c) Thutthennak thu ciangternak ( Jn 16:8,11)
Zumlotu pawl parah thuttthennak a thleng dingmi theihternak Rom 2:1-3.

 

2) Zumtu pawl nunah Thlarau Thianghlim in hna a ttuanmi
Jesu Khrih in a rak simcia vekin Thlarau Thianghlim Pathian cun leitlunah rawngbawlnak a nei ih Khrih hnattuan cu a ttuan sunzawm asi.

 

A. Thlahtharnak/hrintharnak Jn 3:3-8; Tit 3:5


i) Thlahtharnak/hrintharnak/sersiamtharnak/piantharnak le nunthar peknak pawl cu milai in a duh ruangah atuah mi asi loih Thlarau Thianghlim rawbgnawlnakin Pathian hnattuan sawn asi. Thlarau Thianghlim cun thlarau lam nunak nei lo sualah mithi cu a sersiamthar lole a hrinthar salih nunthar a pek, a hrin ih Jesu Khrih ah a sersiamthar. Cuticun zumtu cu mihlun an si nawn loih Khrih ah mithar an si. Cuticun Pathian hmaiah milai thar cu sersiamthar a siih cucu Thlarau Thianghlim hnattuan asi. Asinan minunglam theihawknak ahcun Thuthangttha theihnak in a sunglam nunah ciannak le theihfelnak a um dingih cuticun amai duhthlannak thinlung puak in Pathian cu a hril ve ding. Cucu ziangruangah asi tile theihnak nei lo a thi mi a thlarau cu ti nun in a um zoih sersiamthar in a um zo ruangah asi. Thlarau Thianghlim hnatuannak in Thutak eng cu misual pai sunglam thim khawzing vekih thim cu a sun eng tikah milai siatha theihnak cun “Aw, Pathian duhdawtnak cu a va mak so, kei misual tla iduh dawt” tiah Thlarau in theih awknak a neihter mi asi. Cuticun Khrih cu a hril ih amah rundamtu ah a pom, a zum asi. Pathian in sualah mithi pakhat cu Thlarau Thianghlim hnattuannak in ziangtin a sersiamthar asi ti cu milai in a thei lo ding nan amai sunglam nunah nunthar a neih veten a rahsuak mi cu mai milai sinak le Pathian thawn pehtlaih awknak ah theihfeng nak in sual sirnak a hring suak ih thleng awknak, mai duhhrilnak in sual huatnak thawn sual cu tlansan tahratin Khrih dungthlun dingah thinlung timtuahnak le ruahcatnak in Pathian lam ah kekar thawk asi. Naute pakhatkhat cu amai duhthlannak tel loin leitlunah a piangih a nu in a hrin vekin misual pakhatkhat cu Pathian in Thlalrau Thianghlim hnattuannak in milai pakhat cu a sersiamthar ih a hrinthar veten milai sunglam nunah thutak theih feng nak a suak, mihlun sinak cu a hlo zo ih a piangthar zo, cule Khrih ah mithar sinak theih fengnak a suak asi, Jn 1:13; Jas 1:18.

ii) Thlahtharnak in a rahsuak mi
    a) Miza thar, II Kor 5:17; Eph 4:24
    b) Hmuhtonnak le theihnak thar, I Kor 2:9-16; Kal 5:22,23
    c) Sankhuk hrang rundamnak, Jn 10:27-30; Pji 1:6

 

B. Zumtu nun cencilhnak ( Jn 7:7-39; 14:16,17; I Kor 6:19,20).

Thlarau Thianghlim in hi leitlunah zumtu pawl a cencilhnak thu ah theihfiang lo mi a um ttheu mi cu zumtu pawl cu ziangtin le ziangtik tiang a cencilh ti mi le Thlarau Thianghlim in zumtu pawl a cencilh asile zumtu pawlin ziangtin an nitinun ah sual an tuah thei, timi hi buaipi bik mi an si veve. Curuangah Thlrau Thianghlim in zumtu pawl a cencilhnak thu ah Thuthiang in ziangtin a sim ti zoh hnik uhsi.


a) Zumtu pawl an tluksiat le an bahnak khalah Thlarau Thianghlim cun a cencilh ringring thotho asi tiah kan hmu thei.
·Khrih ah ti thianhlim zo mi, I Kor 1:2 ( Pathian mithmuh ah)
*Thleidan awknak an lakah a um, I Kor 1:10
·Tisa mi sinak an lakah a um, I Kor 3:1-4
·Pakhat le pakhat zuu ttum awknak, I Kor 6:1-8
Asinan cuvek dinhmun le buainak karlak khalah Thlarau in a cencilh thotho a si ti kan hmu, I Kor 6:19-20.

b) Thlarau cencilhnak thu ah an theihsual ttheu mi Thuthiang tarlangmi
hmunruk ta kan zoh khawm hnik pei. Pathum cu Khross a lang hlan thu asi ih pathum cu khross hnattuan hnu lam ta a si.


i)I Sam 16:14, Saul khan Thlarau Thianghlim a hloh. A dang zawngin kan sim asile Thlarau Thianghlim in Saul kha a tlansan. Asinan Thlarau Thianghlim in Saul kha a “cencilh/luahkhat” dah lo ih a rak “umpi” mi sawn a si (I Sam 10:6-10).
ii) David ih thlacamnak Sam 51:11
I Sam 16:13 kan zoh a sile Thlarau Thianghlim in David kha a “cencilh” lole a “luahkhat” ti si loin “aparah” a um, lole a “hnenah” a ceng ti asi sawn. Curuangah kan thleidan thiam dingmi cu Thuthlunghlun san laiah Thlarau Thianghlim in Pathian zumtu pawl a rak umpi nak le Thuthlungthar san hnu ah Thlarau Thianghlim in zumtu pawl a cencilhnak pawl a bang aw lo, ti hi asi.
iii) Jesu in Thlarau Thianghlim thu a rak sim tikah “umpi’ ti mi ttongkam a rak hmang nan lehhnu lamah zumtu pawl sunglam nunah a cencilh lole luahkhat ding thu a rak sim cia (Jn 7:37-39; 14:16-17).
iv) Dungtluntu 5:32, ah a simmi a “thulung’ a timi vekin zokhal Khrih ah zumnak nung le nunthar a nei tu hmuahhmuah cun Khrih thu lungin a thu ah tuhlut aw tengteng ding an si.
v) Dung 8:5-17 ah kan hmuh mi vekin zumtu pakhat cu Thlarau Thianghlim cencilh mi si thei dingah tihnimnak thlacamnak, le kuthngatnak pawl hi a ttul tengteng mi thil an si lo. Pathian in a hmun le a tikcu ih zirin a hmanrua hmanmi a siih khuitawk hmun khalah khati vekin tuah tluh tengteng ding tinak asi cuanglo.
vii) Dung 19:1-7, nakah kan hmuh vekin, ti-hnimnak le kuthngatnak pawl hi Thlarau Thianghlim luahkhatmi sinak dingah a lotheihlo ih thil ttul mi a si tengteng ti theinak kan nei lo.

 

C. Thlarau Thianghlim Baptism I Kor 12:13

Hihi Thlarau Thianghlim rawngbawlnak thupi zet a siih kan theihsual lo dingah a thu pi zet. Thlarau Thianghlim ih hnattuan dang thlahtharnak, cencilhnak, le luahkhatnak pawl thawn kan thleidan thiam a ttul. Himi rawngbwlnak cu penticost ni ihsin a thawk ih kawhhran (zumtu pawl) cu leitlun ihsin laksoh an si hlan lo cu a sunzawm vivo ding mi Thlarau Thianghlim rawngbawlnak pakhat asi.

1) Thuthiang in Thlarau Thianghlim baptism thu a simnak pawl:
i) Simcia mi a si, Mth 3:1; Mk 1:8; Lk 3:16; Jn 1:33; Dung 1:5
ii) A takin a thleng hmaisaknak kan hmuh thei mi, Dung 11:16; Rom 6:1-4; I Kor 12:13; Kal 3:27; Eph 4:5; Kol 2:12.
iii) Thlarau Thianghlim baptism cu Khrih taksa ruangpi sungah pumkhat siternak in asi, I Kor 12:13. Himi Thlarau Thianghlim baptism ihsin kan zir thei mi cu Khrih ih ruangpi sungah taksa peng hranhran a ummih cupawl peh tlaih awknak le rualremnak pawl kan hmu thei, I Kor 12:12-27. (Khrih ih taksa ruangpi timi cu Khrih in a dinnmi amai kawhhran a kawhnak asi.)
iv) Thlarau Thianghlim baptism cu Khrih ah asi. Hinah kan theithei mi cu zumtu pawl hmuahhmuah Khrih ah pumkhat sinak, Khrih cu zumtu pawl sunglamah a umnak le zumtu pawl cu Khrih sungah kan um venak pawl asi, Jn 14:20; Kal 3:27.
vi) Thlarau Thianghlim baptism (kawhhran san) zangfahnak sanah kan hmuh thei mi pawl:
      a) Baptism John in a rak simcia mi vekin a thleng, Mth 3:11; Mk 11:8; Lk 3:16; Jn 1:33.
      b) Khrih in a rak sim cia, Dung 1:5
      c) Penticost ni ah a famkim, Dung 2:4; Dung 11:16-17.
      d) Thlarau Thianghlim Pathian in zumtu pawl parah a ttuannak, hriak a thihnak, hminsinnak a tuahnak a si. Milai parah ziangtivekin a lang, taksa in a thei timi cu Amah Pathian Thlarau ih duhhrilnakvekin asi.  
f) Thlarau baptisma in a rahsuak mi


      aa) Pawl kawm awknak thar Jn 14:20
      bb) Dinhmun thar I Kor 12:13
       cc) Peh zawm awknak thar I Kor 12;13

D. Zumtu pawl hminsin tuahnak (Seal khennak) II Kor 1:22; Eph 1:13; 4:30
    1) Zumtu mi piangthar hmuahhmuah cu Thlarau Thianghlim hminsinnak (seal khen) tuah an si, II Kor 1:22.
i)Thlarau Thianghlim cu zumtu pawl hminsinnak (seal) asi, II Kor 1:22
ii) Zumtu mi piangthar zaten Thlarau Thianghlim hminsinnak (seal) khen an si, II Kor 1:22; Eph 1:13; 4:30.
   2) Thlarau Thianghlim in zumtu pakhat hminsinnak (seal) a khen tikah milai in theih awkdan a bang aw lo thei. Thlarau Thianghlim Pathian in zumtu pawl seal a khennak (hminsinnak a tuahmi) a siih rundamnak ni sunglawi a thlen hlan tiang Pathian ta an sinak le an ton dingmi karlakah Pathian ta an sinak ruangah hruaisuak le runsuak hrimhrim dingmi an si tinak tiamkamnak ah tuah mi asi, Eph 4:30. Cuticun thlarau sual le satan khalin an parih Pathian hminsinnak, ta sinak a tuah mi cu a hmu hai ih zianghman ti theinak a neih lo zia an thei.
   3) Thlarau Thianghlim hminsinnak in a laihlangmi ( tthathnemnak)
            i) Pathian ta (fa) sinak hminsinnak
            ii) A kumkhua hrangah rundam zo sinak, a ciangfel zo mi sankhuk dinhmun Eph 4:30

E. Zumtu le Thlarau Thiannghlim pehtlaih awknak

   1) Zumtu a luahkhatnak Eph 5:18


Thlarau lam pitling nun hi piangthar ve ten thawk-le-khat ah neih asilo ttheu ih nuamte nuamte in a tthanglian rero mi asi sawn ttheu, II Pet 3:18. Thlarau Thianghlim luahkhatin nun ding cu zumtu zate hnenah phutmi asi. Cutin Thlarau Thianghlim luahkhatnak lawngin zumtu piangthar pekte cu a tthanglian vivo dingih rah tampi a rah thei ding. Zumtu pitling cia khalin an leiltun nitin nunah an raal pawl an neh thei dingih Pathian hrangah hna tampi ttuan in rahttha tampi an rah theinak ding lamzin umsun asi.

        i) Thlarau Thianghlim in luahkhat ding cu Pathian thupek asi, Eph 5:18


“Thlarau Thianghlim in luahkhat” ti cu “Thlarau Thianghlim tam sinsin nei” tinak asi loih Thlarau Thianghlim in zumtu pakhat sunglam nunah tam sinsin hmun a luah ih a zumtu nun, thinlung le ruahnak, a duhmi huatmi le nuam timi ah Thlarau in a uk tinak sawn a si. Thlarau Thianghlim in zumtu pakhat nun a luahkhat tikah a sunglam nun thuneitu a siih ziangkim a cangvaihdan, a taksa peng hman awknak, ttongkam, suangtuahnak, thlawsuah a dawn mi pawl a hmandan le a kiangkap ih a ummi a insang milesa le pawnlam mi pawl thawn a pawl kawm le pehtlaihnak khalah siseh ziangkim mai tisa duhnak cu tanta in Thlarau duhdan in a nung sawn ding asi. Cuticun, Thlarua Thianghlim luahkhat mi cun ziangkim thuthluknak (decision) a tuah zik tinte Thlarau Thianghlim a rawn ta dingih Thlarau Thianghlim cun milai siatha theihnak cu a kai hruai ding asi. Cuvek zumtu cun ziangkim a fate bik ihsin a tumbik tiang a tuah dingmi ah Thlarau Thianghlim duhnak sawn kha thupi sawnah retin a nung dingih amah milai tisa duhnak cu a ngai pawimawh lo ding, khros ah nitin a khengbet dingih aneh ringring sawn ding. Voi tampi cu zumtu mi tampi in Thlarau in ziang a duh ti ruat setset loin anmai tisa thinlung duhnak vekin an nung tikah an sungih a cengmi Thlarau cu an ti riahsia ih anmai tisa thinlung duhnak vekin an nung tikah an thlarau nun cu a cau ih an nitin nunah zianghman zumnak ih a nungmi an si le si lo khal a theih theih nawn lo. Cuticun an nitin nun khawsak dan cu leitlun mi vekin an lang sawn tikah an kiangkap ih leitlun mi pawlin khristian sakhuanak tiang sawiselnakah an hman phah tikah anmai hminsiat lawng si loin an biakmi an Pathian le anmah tlentu Khrih hmin khal an mualphoh asi. Curuangah zumtu zokhal mai tisa duhnak in nung loin Thlarau Thianghlim luahkhatin Thlarau duhdan sawn cun nitin nung dingah Pathian in phut mi kan si.


a) Zumtu zaten Thlarau in khat dingah phutmi kan si, Eph 5:18; 1:1
b) Zumtu pawl Thlarau in a luahkhat ding cu Pathian duhmi asi. A dang zawngin kan sim asile zumtu pawl cu Thlarau luahkhatin nung ringring dingah Pathian in a duh asi, Lk 1:15,41,67; Dung 6:3.
c) Thlarau luahkhat nak cu a tu le a tu a thleng aw thei mi asi.
  aa) Eph 5:18 nakah a simmi cu Thlarau luahkhat in um ringring uh a tinak asi.
  bb) Thuthiang sungah kan hmuh thei mi dang pawl: Peter (Dung 2:4; 4:8,31); Stephen (Dung 6:3; 5:8; 7:55); Barnabas (Dung 11:22,34; 13:52); Zumtu pakhat (Dung 2:4; 4:31) hi pawl zoh asile hmuh theih mi kan nei. Curuangah zumtu zo vek khal an nitin nunah Thlarau in luahkhat mi si ringring dingah an zuamih taimak an suah ringring a ttul, an milai tisa mizia an do neh, an thihter ringring a tul. Daithlangin tisa duhnakvek a thlun huahho tu cun Thlarau Thianghlim luahkhat ringring ding cu a beisei thei lo bakah a thlarau nun khal tthanglian dingah a beisei thei fawn lo ding.


                  ii) Thlarau Thianghlim luahkhatnak cu Pathian in a phutmi zumtu pawl nuntu dan ding asi, Eph 4:30; I The 5:19; Kal 5:16.
      

a) Thlarau cu ti riahsiat lo ding asi, Eph 4:30
                aa) Thlarau Thianghlim ti riahsiat ti cu Thlarau duhnak kha nitin nunah zianghman siar loin tisa duhdan vekin le Thlarau duhlo zawngin nun tikah asi.
                 bb) Thlarau ti riahsiat tikah a rahsuak mi
                           aaa) Thlacamnak ah huham cahnak a um lo, Jam 15:7
                           bbb) Thutak theihfiang theilonak, I Kor 2:9-16
                           ccc) Khrih ah lungawinak a kim thei lo, Sam 32:1-11; Jn 15:7-11.
                           ddd) Pathian nunsimnak, Heb 12:3-15
b) Thlarau cangvaihnak cu titawp lo ding, I The 5:9
                  aa) Mirang tongin “Quench” “Tawpter” “Cawlter” ti mi umzia cu cawlter asilole um nawnloter tinak asinan Thlarau cu cuvekin tuah theih asi loih zumtu pawl cu Thlarau in a tlansan dah fawn lo, Jn 14:16,17.
                    bb) Curuangah Thlarau “titawp” ti mi umzua cu “Thlarau duhnak el”, “Thlarau duhnak thlun duh lo”, “Thlrau hnatuan dal” tinak sawn asi.
                     cc) Pathian in zumtu pawl hrangah a duhmi cu kan taksa peng hi sual hmanrua ah hman lo hrimhrim ding a siih Thlarau kaihhruainak in diknak hmanrua sawnah pumpek awk asi, Rom 6:13; Rom 12:1.
                      dd) Pathian hnenah nitin up awknak le hlan awknak in a rahsuak dingmi cu Thlarau luahkhatnakin thlarau rah pawl a lang hrimhrim dingmi asi, Kal 5:22, 23. Cucu nitin nunah Thlarau duhnak ah tuhlut aw in mai milai tisa thinlung duhnak cu tlansan tahratin Thlarau Thianghlim uknak le kaihhruainak lawngin a cang thei mi asi.

              iii) Thlarau in nun Kal 5:16.

a) Thlarau-in-nung timi cu nitin nun ziangtik lai khalah kan sunglamah in cencilhtu Thlarau duhnak cu rawn in Thlarau in ttha a ti le ttul a ti vekin nun asi. Kan mit kan meng ih kan sia tha theihnak thinlung a tthangharh, a ihthat lo sung poh cu, kan sunglam thlarau cu Pathian Thlarau Thianghlim uknak hnuai ah tangdor nakin peh tlai aw ringring in nun asi. Mai milai tisa thinlung duhnak vekin nung loin ziangtik lai khalah Pathian rawn ringringin Thlarau Thianghlum thunun, uknakmi nun asi sawn.


b) Zumtu hrangah thlarau in nun a ttulnak thu
    aa) Leitlun nehnak nunpi nei thei dingin Jn 15:18-20; I Jn 2:15-17
    bb) Tisa mizia sual nehnak nunpi thei dingin Rom 7:15-25.
     cc) Zumtu nun thianghlim le huham cahnak thawn nung thei dingin Jn 13:34; II Kor 10:5; I Pet 2:9.
     dd) Satan nehnak nunpi thei dingin Jn 7:44; II Kor 11:14; Eph 6:12; I Pet 5:8

Curuangah, cutivekin zumtu zokhalin nitin nunah Thlarau in nun lawngah raal nehnak nun le nun thianghlim in nungin Thlarau Thianghlim huham cahnak cu nitin nunah hman ttangkai theih asi. Cuticun, zumtu pakhat cu Thlarau Thianghlim in a luahkhat ih Thlarau Thianghlim thununnak hnuai ah a nung lawngah Pathian huham cahnak thawn ziangkim a tuah, thu a ruat in thu a sim, a ttong suak thei ding asi. Cuticun zumtu nitin nunah nehnak nun a hring suak theu asi.

iv) Zumtu zaten Thlarau in a celcilh vekin mi pakhat cio in Thlarau laksawng an co mi theifiangin hman ttangkai thiam ding a thu pi zet.


a) Zovek zumtu mi piangthar khalin Thlarau laksawng pakhatkhat tal co mi an nei thluh, I Kor 12:7,11.
b) Thlarau laksawng pawl cu Thlarau Thianghlim Pathian in a pek hai mi asi. Cucu Pathian in a langin a zumnak a co hlannak le amah thawn an peh tlaih awknakah zumtu midang pawl thawn zumnak ah hmasawn nak ding hrangah laksawng pek mi an si. Cucu Pathian hmin sunlawinak hrangah le mai leitlun thlarau nunah hmasawnnak dingah le midang hrang hman awknak ding hrangah pekmi asi, I Kor 12:11.


2) Thlarau laksawng a phunphun a um I Kor 12:28


Thlarau laksawng pawl cu a takin hman ttnagkai lawngah hlawknak a um I Kor 13:1-13.Thlarau laksawng phunphun pawl tla cu:

a)     Adungthluntu rawngbawlnak
b)  Hmailam hrang simcia thiamnak
c) Thilmak ti theinak
d)  Tidamnak
e) Theihlo ttongin ttongthiamnak
f) Theihlo ttong simfiang theinak
g)  Thlarau thleidan thiamnak

 

3) Pathian Thlarau in a tikcu, hmun le can, milai zirin hna a ttuandan a bang aw ringring lo:

 

Adungthluntu pawl san lai ah khan Thuthlungthar Baibal ngan mi a rak um hrih lo ih Pathian in an hnenah a lang awk tikah tui’ kan simmi Thlarau laksawng pawl hmangin an hnenah Pathian in rawngbawlnak neiin a thutak cu a theihter hai.Thuthlunghlun sanlai ih thutthimnak tthenkhat pawl zoh hnik sehla, a tikcu le can ih zir in Pathian in milai hnenah hna a ttuan mi kan hmu thei.
         aa) Moses san lai, Sem 15:13,14; Suah 1:1-14:21
          bb) Elaijah san lai, II Siang 17:1..
          cc) Elisha san lai, II Siang 2:1---
          ee) Jesu Khrih suah lai, Mth 1:1…; Lk 1:1….
Cutin Pathian in a tikcu le dinhmun zirin Thlarau rawngbwalnak a neihmi a kumkhua in a bang aw tengteng loih milai hnenah a lang awknak, milai nun a thlengter dan le thutak a theihter dan khal a kumkhua in mi zapi hnenah a bang aw tengteng lo asi ti kan theih a ttha. (Thlrau Thianghlim hnatuan nak thu ah Babible in ziang a sim, timi le milai in ziangtin an sim, an thei ih Baibal an pawm, timi pawl thleidan thiam a thupi ngaingai. A fiangzet mi cu thlarau laksawng pawl hi vanram ah kan tul nawn lo. Asinan ziang tikcu le can ciah ah Thlarau laksawng pawl a cem timi Bible in fiangten a ngan lo. Ziangvek hmanrua le cangvaihdan langdan a um khal asile Pathian thutak cu a thleng aw dah cuang lo.

Thlarau laksawng hrekkhat pawl cu catbang loin a pehzawm in hman dingmi an um. Asinan cutin sim tikah a dang pawl an um nawn lo tinak khal asi cuang lo.
      a) Zirhnak: Zirhnak cu Khrih a ratsal hlan lo a um ringring ding Rom 12:7; I Kor 12:28; Eph 4:11
       b) Rawngbawlnak Rom 12:7; I Kor 12:28
       c) Thapek awknak Rom 12:8
       d) Tuu khal hnattuan (pastor) Eph 4:11
       e) Tthangphawknak rawngbawlnak (Evangelizing) Eph 4:11
       f) Peknak Rom 12:8
        g) Mi zangfahnak Rom 12:8
       h) Kaihhruai awknak Rom 12:8; I Kor 12:28

e) )Thlarau Thianghlim in zirhnak le kaihhruai awknak ah hna a ttuandan
       Zirhnak in mi a kai hruai Rom 16:12-15; I Kor 2:9-16
            aa) Thlarau zirhnak in a huapkauhzia Jn 16:12-15; I Kor 2: 9-16
             bb) Khrih cawimawinak Jn 16:14
f) Thlarau Thianghlim in mi a kaihhruainak Rom 8:14; Kal 5:18
          Zumtu pakhatkhat in Thlarau Thianghlim kaihhruainak hnuai ah nuam ti zetin tlanglengin hlawk le manhla a ti theinak dingah cun pumpek awknak le thinlungthleng mi asi a ttul.
g) Zumtu pawl nunah Thlarau Thianghlim in hmanrua ah a hman ttheu mi pawl
    aa) Pathian thu: Pathian thuthianghlim Baibal sungih ngan mi kalh zawngin siseh Baibal thu lenglamah Thlarau Thianghlim in zumtu pawl a kai hruai dah loih zumtu pawl cu Pathian thutak Baibal sungih ngan mi vekin nung thei dingin a kaihruai sawn asi. Baibal Thu Thianghlim sungah a kaihruai hai sawn asi.
    bb) Thlacamnak le amah ah hngat awknak: Zumtu pawl thlacamnak cu Thalrau in an nunah a luahkhatnak le lam a hruainak an theihtheinak dingah Pathian hmanrua pakhat asi. Zumtu pawl thlacamnakin Pathian in a tuah tum lomi a tuah tinak sisawn loin zumtu pawl kha Pathian duhnak le kaihhruainak sungah thlacamnak thawn an thinlung an tuhlut awk vekin Pathian khawkhan nak sungah Thlarau in a hruai lut hai sawn asi. Pathian duh mi duh in, Pathian duhmi tuah cu nuam an ti ih Pathian huat mi an hua sawn asi.  Cuticun pumpek nak le thlacamnak in zumtu pawl cu Pathian khawkhan sungah Thlarau in a hruai hai sawn asi.
    cc) Nitin tawnmi dinhmun: nitin nun khawsaknak ihsin milai tonmi hmuahhmuah cu Pathian in a fale pawl hnenah a duhnak a langternakah a hmangih ziangkim zumtu pawl nitin nunah a thleng mi pawl cu anmai hrang tthatnak ah Pathian in a can ter hai. Cuticun zumtu nitin nunah milai ruahnakin a theihthiam lo mi le milai duhnak kalhzawng khal an tawng ttheu ding nan Thlarau in an hrang tthatnak ah a hersak hai vekin Pathian duhnak ah tuhlut aw thei dingin an thinlung a timtuah reronak sawn asi. Curuangah zumtu zokhalin fimkhur zetin a tikcu le can a hmangih ziangkim malsawm a neihmi cu Pathian ttihzah zet cingin a hmang asi ahcun a ton mi hmuahhmuah cu a hrangah tthatnak lawnglawng asi ti theih a thupi zet. Milai in voi tampi tisa duh lo zawng an tawn tikah, riahsiatnak le beidawngnak sihmang kan ti ttheu mi khal Khrih Jesu ahcun kan hrang hlawknak lawnglawng a rak si sawn ttheu.


4) Thlarau kaihhruainak in a rahsuak mi


  aa) Thlarau kaihhruainak tel loin milai in Pathian duhzwng zianghman kan tuah thei mi a um lo. Asinan Thlarau Thianghlim kaihhruainak in milai tlinlonak pawl cu sim ttul nawn loin, zumtu nitin nunah Pathian duhzawng cu tuah famkim asi sawn ttheu. Milai felnak ruangah si loin zumtu pakhatin a nunnak le a ziangkim cu Pathian ah hngat aw in a pumpeknak le a up/tuhlut awknak ruangah Pathian a lung a awiih fimkhur zet cingin Thlarau kaihhruainak hnuaiah zumtu pakhat in a tuah mi parah Pathian a lung a awi asi. Cuticun milai cu famkimlo ringring hman sehla, Pathian in a nitin nunah a phutmi cu Thlarau kaihhruainak in tuah famkim a si ttheu. Cuticun zumtu cun a biakmi Pathian le a rianmi Pathian cu a parah a lung a awi asi ti a theih tikah leitlun in a pek thei lo mi lungawinak thuruk cu a nei ringring asi.
  bb) Thlarau Thianghlim in zumtu a luahkhat, a uk tikah Pathian daihnak in milai sunglam nun a luahkhat, Rom 12;2: Cuticun Pathian duhnak cu tuah famkim asi tikah Pathian cu a fale parah a lung a awi ih a cui’ Pai’ lungawinak cun zumtu pawl sunglam nunah a luahkhat ih leitlun milai thinlungin a neih thei dah lo mi thinlung hnangamnak le daihnak cun zumtui’ sunglam nun cu a luahkhat asi.

5)  Zumtui’ leitlun nitin nunah Thlarau Thianghlim Rawngbawl a ttulnak Rom 8:26


    a) Milai in kan ttuldan vekin le Pathian in duhdan vekin thlacam le Pathian biak kan thiam lo ruangah Thlarau Thianghlim kaihhruai kan ttul
    b) Nitin sual doraal cu neh in Pathian duhzawng tuah in a hmin kan sunlawih theinak dingah Thlarau Thianghlim bawmnak kan ttul.

6) Lungawithu simnak le cawimawinak Heb 13:15; Eph 5:20; I The 5:18
      a) Asinak ruangah tthangtthatnak le cawimawinak, Heb 13:15
     b) A tuahmi ruangah lungawithu simnak, Eph 5:20; I The 5:18

7) Zumtu pawl hrangah ciannak,  Rom 8:16; Kal 4:6; Eph 3:16-20
          a) Thlarau Thianghlim rawngbawlnak in Pathian fa kan sinak le kan dinhmun cu zianghman rinhlelh ding um loin kan hna a ngam, Rom 8:16.
            b) Pathian thutak pawl cu a takin a cangmi le a dik mi an sizia khal in theihter ih in fiang ter fawn Eph 3:16-20.

 


   

F. Hmailam tikcu ra thleng lai dingmi ah Thlarau Thianghlim hnattuan


Kawhhran sanah Thlarau Thianghlim hnattuan cu zumtu pawl leitlun nun kaihruai in kawhhran kilven hi asi. Hmailam a thleng lai dingmi tikcu le can thawn peh aw in Thlarau Thianghlim hnattuan le rawngbawl pawl cu tampi theihthei mi kan nei lo nan kan theihthei mi sung ihsin kan zoh tlang hnik pei.


1) Daan bawtsetu pai lamzin ihsin tthawn asi ding, II The 2:7-8


II The 2:7,8 in a simmi mi hrekkhat cun Daan bawtsetu pai lamzin khamtu hi Thlarau Thianghlim asilo tiah an tiih ruahdan a phunphun a um thei. Asinan tuisanah Pathian in leitlunah a hnattuan kan zoh tikah Thlarau Thianghlim Pathian in ziangkim a ttuanih cui Daan bawtsetu pai’ lamzin khamtu cu Thlarau Thianghlim hnattuannak a si dingih Thlarau Thianghlim hnattuan cu Daan bawtsetu pai’ hnattuan kham nawn lo dingin tthawn asi ti tikah Thlarau Thianghlim cu leitlunah a um nawn lo ding tinak si loin Daan bawtsetu pai’ hnattuan ruangah sual a pung dingmi a kham nawn lo tikah leitlunah sual a pung vivo ding tinak sawn asi. Cuticun Daanbawtsetu pa cu a duhvek in sual tuah dingah thlahdah asi ding tinak sawn asi. Daan bawtsetu pai’ hnattuannak cu Thlarau Thianghlim rawngbawlnak in kham a si ruangah Daan bawtsetu pa cun a duhvek in sual thiltitheinak thawn kawhhran cu a siatsuah thei lo asi.


2) Curuangah hmailam canah ziangvek harsatnak khal thleng sehla Thlarau Thianghlim cu kawhhran sungtel zumtu, Khrih taksa peng pawl cu a tlansan dah lo dingih kawhhran leitlun ah a um sung poh cu a khurh-awm ringring sawn ding asi. Cutin Khrih a ratsalih a lalram sungah kawhhran cu thlenter ni tiangin Thlarau Thianghlim cun leitlunah rawngbawlnak a nei ringring ding. Asinan Pathian in Satan le a ho pawl parah ro a rel ih thu a tthennak pawl cu zumtu pawl hnenah theihter thluh asi lo men thei. Kannih in kan theih ding mi cu kawhhran leitlunah a um sung poh cu Pathian Thlarau Thianghlim cun in kilveng in in khurh-awm ringring ding asi.



G. Thlarau Thianghlim Pathian hnattuan khaikhawm


I. Thlarau Thianghlim leitlunah:


a) Ziangtik lai le khui tawk hmun khalah a um ringring, ( Sam 139:7-10)
b) Thutiang ngan tu asi, ( II Pet 1:20-21), Thuthangttha simnak ah hmualnei tertu asi ( Rom 15:18-19; I Kor 2:1-5; I Pet 1:12).
c) Thlarau Thianghlim in leitlunah sual, diknak le thutthennak thu a theihter, ( Jn 16:8-11).


III. Zumtu nunah Thlarau Thianghlim:


1) Thlarau hrintharnak ah huham cahnak petu asi, Jn 3:5-8; Tit 3:5.
2) Zumtu pawl kha Khrih taksa ruangpi sungah baptisma pe tu ( tihnimtu) asi, I Kor 12:13
3) Nunnak petu asi, Jn 6:63; Rom 8:11
4) Khrih ah hminsinnak tuahtu asi, I Kor 12:13
5) Zumtu pawl ro co dingmi hrangah man-taw-dap pek cia mi asi, II Kor 1:22; 5:5; Eph 1:14. Cucu Lalpa thawn hmai ton in tawn awk tikah a famkim dingmi asi I Kor 13:12; I Jn 3:2.
6) Zumtui’ nun a luahkhat, (cencilh) (Jn 14:16-17; I Kor 3:16; 6:19; Kal 4:6-7; II Tim 1:14) ih Khrih ah umhmun fiangter tu asi Rom 8:9.
7) Jesu Khrih ah Pathian thutak alangmi theihpi tu asi (I Jn 5:6-8) ih zumtu pawl cu Jesu Khrih ah an um ti khal theihpitu asi. Pathian fate an sinak theihpitu khal asi, Rom 8:16.
8) Cuticun Khrih thu hla a simmih ( Jn 15:26; Dung 5:30-32), Khrih hmin a sunlawih, Jn 16:14.
9) Zumtu pawl a thianthlim ( Pathian hmanrua si dingah a lakkhran ih Khrih hmuihmel keng dingah a thuam hai), II The 2:13; I Pet 1:2.
10) A kholhfai ( Sualnak ihsin a thianter) ih thiam a co ter ( a dik asi tiah a phuansak hai), I Kor 6:11.
11) A sual mi le thutak kar lakah thleidan theinak fimnak nei dingin hriak a thih hai, I Jn 2:18-27.
12) Zumtu pawl a kaihruai
      a) Pathian ruahnak/duhdan cu zumtu hnenah a theihter I Kor 2:9-16
      b) A zirh hai (Lk 12:11-12; I Kor 2:9-16; I Jn 2:27) ih Khrih thu pawl kha theihhngilh lo dingin a theihter sal ttheu Jn 14:26
      c) Thutak hmuahhmuah ah a hruai Jn 16:13-14
      d) Rawngbawlnak lam tthenhnih aw thei dingin lam a hmuh ( Thutthimnakah: Dung 13:2-4; 16:6-7).
      e) Thlacamnak ah mi a bawm Rom 8:26-27; Eph 6:18; Jude 1:20
13) Zumtu pawl thazaang a pe
           a) Ruahsannak a neihter, Rom 5:3-5; 15:13
           b) Thu a sim, Rom 8:26
             c) Bawmnak a pe, Jn 14:16; 15:26; Rom 8:26
          d) Thlakamnak a pe, Dung 9:31
 14) Huham cahnak a pe
     a) Pa Pathian le Jesu Khrih sinak dik theihnak dik mi a pe, Eph 3:14-19
     b) Jesui’ lal sinak a phuangsuak, ( I kor 12:3) ih letlun pumpi ah theihpitu mi asi ter Jn 15:26-27; Dung 1:8.
     c) Harsatnak le buainak kar lakah hmualnei zetin thu a sim, Mk 13;11
      d) Tisa duhnak tuahsuak lo dingin mi a bawm, Rom 8:13; Kal 5:16
15) Zumtui’ nun a luahkhat
        a) Khristian nun pitling nunah mi a hruai, Eph 5:18-20
       b) Rawngbawlnak ah hmual a neihter, ( Thutthimnakah: Dung 6:3; 13:9-12).
16) Rawngbawlnak ih hman dingah Thlarau laksawng mi a pe, I Kor 12:7-11
17) Sunglam nun thleng theinak huham cahnakin (II Kor 3:18) Khristian nuntu zumtui’ nunah thlarau rah a neihter, Kal 5:22-23.
18) Zumtu pawl Pathian biaknak ah mi a bawm, Phi 3:3
19) Thlarau Thianghlim cu riahsiatter ding asilo ( Eph 4:30) ih a hnattuan tawp ter ding khal asi lo I The 5:19.


Cuticun Thlarau Thianghlim cu Pathian sinak famkim nei in leilung sersiam thawk ihsin Pathian hnattuannak ah a tel ringringih milai rundamnak khawkhannak le ttuansuaknak ah siseh, tulai kawhhran san ah siseh a kumkhua in zumtu pawlin kilveng tu a siih Khrih a ratsal tikah a siat thei loin kan thuam awk tiang le sualnak in a hnaihnawk thei lo dinhmun kan thlen tiang catbang loin lam in hruai ih thazang in pe ringring tu asi. Kan tlaksamnak khalah kan aiawh in Pathian hnenah in sim sak tu a siih ziangkim Pathian lungawi zawng kan tuah theinak dingkhalah lam in hruaitu le in bawmtu asi. Curuangah Thlarau Thianghlim rawngbawlnak fiangten a thei tu zumtu hrangah hi leitlun nun lala hmanah bawmtu ttha Zesu in in rak kam cia vekin kan neih mi hin nitin nun khawsak nakah thin hnangam le lungnuam in tlang lengin Pathian rian, Pathian thatnak cen ding kan si. Pathian Thlarau Thianghlim ih ukmi pawl nunah Pathian mizia a phuang suak aw ih Pathian duhnak cu tuah famkim asi.

 

 

All sources from Cohen University and Theological Seminary class notes 1999 (India Campus).

 

Comments