|
Esther:
8. Esther bu sungah “Pathian” ti ngan a um lo.
Thuhmaihruai:
Esther cabu hi ka rak siar theu. Dallas Theological Seminary’s fourth president (1994–2001), Charles R. Swindoll ih ngan mi “the Great Lives from God’s Word series: Esther” audio in ka ngai ih tampi ka zir suak mi lak ihsin le Esther bu sung ihsin zir, thazang laknak tha tete personal note vekin ka rak ngan.
Esther thuanthu cu, ramkulh 127, India ihsin Ethiopia (Cush) tiang, Susa khaw ihsin uktu, Persia Siangpahrang Xerxer (Ahasueras) ( 485 in 464 BC) san ah a cangmi asi. Jews pawl cu Babylon Siangpahrang Nebuchadnezzar II in 586 BC ah an ram a lak hnu, 597 BC ah Babylon ah a hruai hai. Babylon ramkulhpi cu Persia Empire in a lak theh tikah Jews pawl khal Persia uk hnuai ah an um. Cutin Jews miphun pawl cu Babylon uk hnuai ihsin Persia uk hnuai ah sal miphun vekin an thuanthu a sia zet laifang asi.
Mordecai in a pu pa ih fanu, Esther nulepa nei lo cu a fa ah a lak ih a cawm pitling. Cutin Cyrus in Jews pawl Jerusalem ah akir ter laiah kirve loin Susa khawpi, persia ramah an tangta. Mordekai cu Jews miphun asi ih Susa khawpi ah um in Siangpahrang Xerxex that tumtu pawl thu kha Siangpahrang hnenah report a pek ih siangpahrang rak humtu asi.
Esther cu a thanglian tikah a mawi zetih Mordekai thu vekin Persia siangpahrang in fala thianghlim nupi ding a hrilnak, mimawi zuam awknak ah a tel ve. Esther cu siangpahrang pa in a nupi ah a thit. Siangpahrang nu ah a cang.
Culaifang, Agagite miphun, Jews pawl ral miphun asimi Haman cu siangpahrang kuthnuai ah hnatuan sangbik kai tu asi. Mordekai in upatnak pek in a lu a kun duh lo tikah Mordekai thah nak ding a tawlrel. Cutikah, Haman cun Mordekai lawng that tum loin Jews miphun hmuahhmuah that dingin Siangpahrang hnen ah hrawhhrawl suah tahratin siannak a lak ih siangpahrang pa in a kuzunghruk thawn kutnam casuah suah dingin siannak a pek zo.
Mordekai in cuithu a theih tikah Esther asim, Esther in siangpahrangpa a sim tikah Haman sawn cu thah in a umih Mordekai le Jews miphun pawl an luat. Cui Haman kutsung ihsin Jews miphun pawl an luat ni theih ringring nakah Jews pawlin “Purim” puai kumtin an hmang ringring.
Thazang lak ding le zir ding hrekkhat pawl:
Esther cu leitlun san tiluang thuanthu khirhkhan zet dinhmun ah a rak nung. A miphun Jews pawl cu Persia ram uk hnuai ah sal an rak si. Amah Esther cu nu le pa ngaingai nei lo a rak si. U le nau sungkhat rinsan ding nei lo a rak si. Jews miphun ci mit ding dinhmunah a thleng. Santiluang in thimnak tipi thuanthum sungah Jews miphun thuanthu cu a fen cuahco laifang a rak si. Persia ramkulh sungah Jews miphun cu mi malte lawng an rak si. An umnak Persia ramah Esther le Jews pawlin pupa ro zianghman an nei lo. Asinan amah cu siangpahrang nupi asi zo ruangah amai hrang thatnak le hlawknak lawng ruat duh sehla siangpahrang nupi si in nuam zetin nung thei ding vek khi a rak si. Persia ramkulh mipi pawl in Jews miphun si ding cu an duh lo zetmi, an nautat zetmi, saal tang an rak si. Sihman sehla, milai thuanthu in Esther liangpar ah a thlen mi cu thihnak le nunnak karlak thu asi.
4: 14, Hi bangtuk tikcu ahhin daiziar ih na um a si ahcun, van ihsin Judah mi bomnak cu a ra ding ih in run ding; a sinain nang cu na thi ding ih na pa ih innsang cu a cem ding a si. Hi bangtuk tikcu hrangah siangpahrang bawinu ih na cannak khal hi a rak si lo ding maw si? Zoso a thei?” tiah a ti.
A tuih himi casiar tu hmuahhmuah hi laitlang kawte ih kan laimi pawl hnakin dinhmun thasawn, cathiamsawn le mi tampi in an duh zet mi, an thlen thei lomi dinhmun ah a dingtu nan si ding ka zum. A tu ih na dinhmun a lo thlentu in ziang tumtahnak thawn a tu ih na dinhmun a lo thlen ve asi pei?
Kan santhuannung kan zoh tikah ziangvek dinhmun ah kan ding asi ti cu thlarau mitmeng le upa lungfim cun an thei cio ding. Farah zawnzaihnak in kan mipi thinlung a siatsuah, thuphan per nak, sualnak citintian, upa tihzah lonak, mai hmakhua sialnak, thinlung siatvatnakin kan miphun thuanthu a siatsuah cuahco. Pathian thu ah kan zuam poh le huat awknak a tam sinsin, thutak thei ti aw tu lakah thlarau rah hmuhding a mal sinsin. Satan bumnak thang sungah kan miphun cu santiluang in thimnak lakah a fen rero asi. Kan pupa pawlin an thisen in an rak humhim mi leiram parah saal kan cang zo. Kan pupa thuanthu kan zir thei lo, kan tong, kan ro thuanthu, kan duhmi duh lo mi kan zir in tesinfa fim le thansohnak kan zirh thei nawn lo.
Ramdang a thlengmi laimi pawl,: Esther khal, sal asimi, nulepa nei lo dinhmun ihsin siangpahrang nupi asimi kha laimi ramdang thlengmi thawn tahthmnnik uhsi; Na to men ding maw, nuam na cen men ding maw? Ka thih le thih ti in na miphun hrang, Pathian ramhrangah na tuan ding maw? Siangpahrang nupi cu na si kher lo ding. Sihman sehla, Pathian thutak na theih mi, neih mi le leitlun malswm na dawn mi a hlawkpi tu ding pawl hnenah peksuak ding, thuanthu tuahthat ding tuanvo kan nei cio. Kan theih mi, neihmi, ti thei mi a hlawkpi tu ding hnenah, a remcan pohah, a remcan nak hmun poh ah, pe suak in hmang aw cio uhsi. Na neihmi a mal tuk, ka theih mi ka aa tuk, san ka tlai lo ti a um lo. Pathian in nulepa nei lo, Esthar cu Jews mipun humsuak thei tu dingah le Jews miphun siatsuah duhtu Haman linglet in siatsuah dingin hmanrua ah a hmang thei asi. Pathian cu Jews miphun Pathian lawng asilo ih Persian miphun, amah thei lo tu pawl par khalah thu a nei asi. Cuvek thotho in kan Pathian cu laimi Pathian lawng asilo, leitlun miphun zapi parah thunei tu asi.
Mordekai in Haman ih tumtah, Jews miphun siatsuah theh ding thu Esthar a sim tikah Esther in “ka thih le thih” "If I perish I perish" (4:16)” siangpahrang hnenah ka sim ding ati. Ziangruangah cu lawman in Esther in amai pasal tawn ding a tih asile cutin duhduh in zohman in siangpahrang pa an tong thei lo, an tuah dah lo mi a si. Haman cu Siangpahrang pai kuthnuai ah a sang bik tuanvo kaitu asi.
Leitlun thuanthu kan zoh asile, Pathian zumtu pa/nu raltha pawlin an rak tawn theu mi cu “thih le thih” ti ding khawp dinhmun ah an rak thleng theu. Pathian thupek an thlun ruangah anmai nunnak, lole an mai nunnak hnakin a sunglawi sawnah an ruahmi, an lungawinak, an damsan tluk ih an ruahsan sun phah ding dinhmunah an dincan a um theu.
Abraham cu a tar zo, fa nei thei nawn lo, kum upa hnu ah Pathian in fapa Isaac a pek. A damsan, a hrangah a lungawinak bik cu a fapa Isaac asi. Cang thei sehla, Abraham in a fapa cu meicam parah thah ding hnakin amai thihnak a hril sawn ko ding. Asinan Pathian thupek a thlunih a fapa, a damsung lungawinak le ruahsanmi umsun rori kha thawinak ah pe dingin Moriah tlang parah a kai pi ih thawinak pek dingin a timtuah.
Jacob in Pathian a buan tikah “thih le thih” thlawsuah ipek lai hlanah ka lo thlah lo ding tiah Pathian a buan.Khatlam zawngin sim asile, Bawipa, thlawsuah ipek lo hnakin ka nunnak hi lak sawn aw, ti tluk asi.
Rehab in Israel palai pawl a rak thup tikah amai nunak tiang tihnung zet dinhmunah a ret aw aw. Jericho khawsung mi pawl in thei hai sehla amah kha thah tuar ding asi.
Joseph cu Pontifar in ih a um laiah Pathian thu sawn hril in sualnak a duh lo, Pontifar nupi sualpi ding a duh lo ruangah thawng inn sung a thleng.
Moses cun Egypt siangpahrang inn sugnah nuam zet le dinhmun sangzet cu tlansan in Jews miphun pawl thawn harsat tuar kha a hril sawn ruangah amai nunnak tiang hman tihnung dinhmun ah a din phah.
David cu Pathian hrilmi miphun Israel pawl humhim dingah amai nunnak hrang tihnung dinhmunah dingin Goliath kha a do ngam.
Job cun a neih thinglung, tilva, fate hmuah hmuah le a harhdamnak a hloh theh ih a nupi in a Pathian cu phatsan ding a fial hmanah a Pathian a phatsan ding hnakin amai nunnak hloh khal a hril sawn.
Zumtu, Khrih dungthlun tu taktak pawlin kan leitlun damsungah kanmai thatnak le duhnak, lungawinak sangbik hnakin Pathian cu thupi sawn, Pathian thu ih nun a thupi sawn timi a takin nupi, hmuhton nak ah Pathian in mi a hruai theu asi. Esther cu cuvek dinhmunah a rak dingih a miphun, Jews miphun cu a runsuak.
Na insang le nangmai ei ding ai rori Pathian hmin sunlawinak hrang pek a tul can a thleng thei men. Na lungawinak lo siatsuahtu hrangah thiltha tuah ding fial na si can a thleng thei men. Na tisa in a duh lo, zuamlo zetmi, na tlin lo zetmi na tuan le tuah tla a tul can a thleng thei men. Pathian thu in na um ruangah na hlawknak canpual thatha na hloh phah ding can tla ah na ding thei men. Na zumnak ruangah “thih le thih” tiah harsatnak na tawn can a um thei men. Thih hreh in na hreh mi thil pakhatkhat na tuah tenton tul can a um thei men. Pathian thutak ah na din ruangah na duhdawt zetmi pawl thawn then awk tla a tul asi thei men. Na ngaidam thei lomi, na awmsung tur ut-o, na thinlung puak kuai theh zik ko, na parah siatnak a lo tuahtu, na tisa thinlung duh lo zawng a tuah tu parah “Na ngaidam a tul” ih thiltha na tuahsak a tul tla asi thei. Cuvek dinhmun ah na ding asile na lungawi sawn aw. Na miphun thuanthu cu santiluang in thimak lamzin ah a fen cuahco ih zumnak in ke na kar lo ahcun san thuanthu in a khuh theh ding vekin tla na hmu rero tla asi thei men.
Esthar cu Persia ram ahcun sal hnam, Jews miphun asi. Nule pa a nei lo. Persia ram, ramkulh 120 lenglo uktu siangpahrang ih nupi si ding cu a ruahdah mi asi lo ding. Esther a theitu pawl lakah zohman in an zum ban lo mi asi. Asinan, Mordekai, amah cawmtu, apa ih thu a lung. Persia siangpahrang hmai ah din ding cu Esther hrangah ziangtluk thinthirza so asi ding. Milian le bawi le lal insang ihsin a thanglian mi asilo. Asinan, Esther mi pakhat hmangin Jews pawl thuanthu cu a thleng theh: thihnak khamtlang ah an miphun thuanthu cu santiluang tilian I na fen rero zo. Jews miphun huatu, Siangpahrang lalram sungah hnatuan kai sangbik Haman in Jews miphun cimih tluh dingin a timtuah mi cu Esther hnatuannak ruangah a ling a let theh asi. A tu ah na dinhmun cu leitlun minung mithmuh ahcun theihtham lo, midang ngai poimawhlo zetmi, theih lar lomi, zohman ih upatnak pek dah lomi tla asi thei. Ziangvek dinhmunah na ding ih ziangvek lungawi riahsiat nak karlakah na nung khal asile a fiang mi cu na leitlun damsungah Pathian in thupi zet ah a ruat mi tuanvo, nangmai nunnak sung ihsin tuahsuak ding Pathian in tumtah a nei asi. Cucu milai lam ahcun a thupi lo zet vekin a lang tla asi thei. Asinan Pathian in milai a sersiam ih a Fapa thisen in a lei tikah man nei zet, a sunglawi zetmi tumtahnak ruangah a tlen mi na si. Tahthimnakah, Jericho khawkulh kap te ah zohman ih theih lomi Rehab nunau nu kha ruat hnik. Zankhat sung zumnak in Israel hliakhlai tu a rak kilkhawi (thup) ruangah Pathian a lung a awi asi lo maw? Na leidam sungah Pathian mithmuh le tumtahnak sungah a sunglawi le thupi zetmi Pathian in tumtah a nei asi. Cucu nangmah in na thei lo tla asi thei, midang hnenah Pathian in a sim lo ding, a tikcu ah na nunnak hmangin tuansuak asi ding. Cui Pathian tumtah cun na sankhuk hrang le leitlun milai thuanthu tidanglam ter tu asi thei. Naaman miphar ralbawi pa damnak ( II Siangpahrang 5:1-19) kha Jews nunau nute pakhat ihsin a thawk asi lo maw? Na insang, na khua, na kawhhran, na ram, na miphun thuanthu tuahtha dingin na neihmi, sinak, theihmi, ti thei mi, kha Pathian in mangbangza in a hmang thei asi.
Haman in Mordekai khai thahnak ding a timtuah lai ah Siangpahrangpa a itthah thei lo. Haman cun anupi ih a sim vekin Mordekai khaithat nak ding thing, bansangpi pi 75 sang a timtuah rero laiah Persian siangpahrang pa a itthah thei lo. (6:1) Cuih zan cu siangpahrang bawipa a itthat thei lo; curuangah a ram uk sungih hnaṭuanmi thu hminsinnak cabu kha a siarter.
Pathian fate, zumtu pawl thuanthu zohsal asile leitlun ah harsatnak tuar hi zumtu diktak, satan ih raal sinak langter tu vekin voi tampi a lang mi asi. Cui harsatnak lakah a dik lo in tuahsiatnak, thuphan puhnak, hremnak, tvp, a tam zet theu. Taksa harsatnak lak ihsin mangbangza in Pathian in in runsuak theh ding tinak asi hrimhrim lo; amai hmin ruangah tuar tlak in ruat kan si ahcun lungawi sawn ding kan si. Asinan Bible sung thuanthu ah siseh zumtu Pathian fa le pawl leitlun thuanthu ah siseh kan hmuh thei mi cu Pathian fale pawl dodal, siatsuah, mualpho ter dingin mi tha lo pawlin an timtuah mi cu a linglet in Pathian in a hersak tikah Pathian fate pawl cawisannak, thlarau lam pitlinnak hmanrua sawnah an cang theu. Mangbangza asi. Curuangah zumtu Pathian fate pawl hrangah huatu, tuahsiattu, zuarthlaitu pawl zianghman tih ding a um lo. Kan parah a thleng mi pawl hi Patian in thatnak a can ter thei ding maw ti khal ruahhar ding a um lo. Diklo zetin na parah siatnak a hawl rero, thang a lo kam rero tu an um lai fangah a lo huatu pawl hmanrua cu hmangin Pathian cu a mitmeng in nangmah cawisan nak ding, thlawsuah peknak ding a rak timtuah rero sawn asi. A lo hua tu, siatsuah duhtu pawlin nangmah siatsuah nak ding thangkam in an timtuah rero laiah Pathian a itthat dah kel lo asi.
Joseph cu a unau pawlin an hua ih an zuar. Joseph ih riahsiatnak cu Egypt ram uktu a can theinak hrang hmanrua ah Patian in a hmang.
Na duhdawt ih an hrang thiltha na tuah rero laiah na dunglam ah namte thawn lo sun dingin an rak lo bawh ringring tla si thei. Zianghman na theih loin na dunglam ah nangmah awk nak ding thang an rak kam rero tla asi thei. Zianghman phan ding a um lo, cu pawl hmuahhmuah cu na tawn lai ah a naa zet tla asi thei nan, Pathian in hmanrua tha, amai tumtah mi tuansuaknak ding hrang hmanrua ah a hmang thluh thei asi. Na hrangah leitisa mithmuh theih hlawknak asi lo hmanah, nangmai sunglam porh awknak, hngalnak le milai duh awknak sual mizia pawl kaang alh theh tu ding hrangah Pathian hmanrua meisa tla asi thei. Zumtu pawl hrangah lei tisa in porh aw zet in nuamnung ser in, mi zapi te lawm rero mi si hnakin, mitthli tla rero cing khalin, kan duhdawtmi pawlin in hnawn tikah siseh an parah zianghman sualnak kan tuah lo cingin in thangsiat rero lai ah siseh tangdornak thinlung thawn Pathian hmaiah in bawkkhup ter tu pohpoh cu hmanrua tha an si sawn.
6: 11, Haman in siangpahrang thuam le rang cu a va lak ih thuam cu Mordekai a hrukter. Rang parah Mordekai cu a toter ih Haman in khawsung ahcun rang cu a hruaisak ih an feh phah ahcun, “Siangpahrang bawipa in upatnak pek a duhmi parah upatnak a pek zia hi zohhnik uh,” tiah a au phah vivo.
Himi bungcang siar tikah Haman ih lungtur ding cu ruat ngamlo tluk asi. Haman in Mordekai thah nak ding thuamsangpi a tuah rero laiah, siangpahrangpa ih upatnak pek ding ah amah le amah a ruat awk laiah Mordekai ih to mi ranghri hruai in khawsungah Mordekai upatnak a au ualh-o. Maksak tak asi.
Bawipa Zesu cu leitlun mipi mithmuh ah ningzakza, mualphonak sangbik, naa tuarin khross parah thah in a um lai ah Pathian in Bawipa Zesu hrangah hmin hmuahhmuah lakih hmin sangbik, leile van ih thu neihnak sangbik cu a hrangah a retsak cia.
Diklo cingin thuphan an lo puh, an lo zuarthlai, na parah siatnak an tuah lai fangah na hrangah lungawinak laksawng retsak cia na si. Na raal, a lo siatsuah duhtu in na siatnak ding hrang thangkam in a lo phiarsawm rero laiah siangpahrang a it that lo asi.
Ngaidam thei lonak, midang siatsuah duhnak, mai hmakhual sial nak in midang siatsuah duhnak: 7: 10, Curuangah Haman cu Mordekai thahnak ih a tuah mi thlaithahnak ah cun an thlai that. Cule Siangpahrang ih thin cu a dai sal.
Haman in Israel miphun siatsuah a tum thu ka siar tikah Hitler in Jews million 6 a thah mi le tunaite ah Iran president pa in “Israel um lo mi leitlun ah kan um leh ding” atimi imang ter. Haman hi Agagite miphun, Jews pawlih raal miphun asi. Cutikah Mordekai parah a thinheng nak cu cantha ah hmangin Jews miphun zapi te cimih theh ding a tumtah. Cun, amai hmakhua sial nak ding hrangah, miphun cimit khal poi tinak a nei lo.
Haman thuanthu ihsin fimkhur tul zir ding pathum ka sim duh: “ngaidam thei lo, phuba lak duhnak” le “mai hmaikhua sial ruangah midang siatnak tuah” hi asi. Haman ih dungthlun si na duh lo asile na thinlung tawdaap kha dap fel aw la, ngaidam thei lomi, hmuhsual mi, huat bik mi miphun, insang, hrin, mimal pakhatkhat an um maw? Huatmi na nei maw? Thincin ikfik fialfial in midang parah lungkim lonak na nei maw? An thih le hloh, harsatnak an tawn tikah siseh an tlaksiat, tikah siseh an tumtah an pitlin lo tikah na lungawi ding mi milai na sunglam dawdap ah hmun luah ringring tu an um maw? Ruat tha hnik, cek aw fel hnik. A um pang asile, cucu na thinfai lai hlanah na sungah Pathian thlawsuah a luangsuak thei lo ding. Pathian huham cahnak na sung ihsin a lang suak thei dahlo ding. 5: 13, Sikhalsehla khi Judah pa Mordekai, siangpahrang kotka kiangih a to ka hmuh sungah cun hi ka relmi pawl khal hi ka hrangah thulolak ah a cang ṭheh,” a ti. Haman hi siangpahrang sangtu hnatuan tumpi a nei nan a sunglam ah huatnak in a uk ih a thlarau cu salah a tuah tikah leitlun nuamnung a cen mi khal zianghman man nei lo ah a cang. Amah rori in a sim. Leitlun lennak le thlawsuah dawng zet vekin a langtu pawl khal an sunglam thlarau cu huatnak sal, satan sal ih an tan sungcu man nei lo ah a cang theh theu asi.
Cun, nangmai hminthat duh, lamzin sial, tanghai, hmakhua sial, na duhzawng tuah pitlin nak ding ruangah midang mitthli tlaknak, midang thangsiatnak, midang parah siatnak na ruat, tong, tuah dah maw? Na thei aw lo tla si thei. Haman ih dung na thlun duh lo asile, nangmai tanghai nak, na lamzin na sial ruangah midang canpual siatsuah, thangsiat, dodal, simsia, relsia, in va um hrimhrim hlah. Midang thangsiat, relsiat, dodal, zuarthlai nak in na ngah mi canpual tha, hlawknak, lungawinak pawl cu satan bumnak fang an si. Vunnel parih in sank mi, a rei hlanah a siat cing dingmi le mah awhnak thangkam mi a rei hlan ah na hngawng lo awk tu an sicing ding ti theihcia a tha.
7: 10, Curuangah Haman cu Mordekai thahnak ih a tuah mi thlaithahnak ah cun an thlai that. Cule Siangpahrang ih thin cu a dai sal.
Mi ngaidam thei lonak, huatnak, iksiknak, duham le hamtamnak ruangah siseh nangmai hmakhua sial ruangah siseh midang siatnak na tuah mi, thang na kam mi a um asile nangmah a lo awk ding.
Pathumnakah, na kiangkap kha zoh hnik. Na insang, na kawhran, na pawlkom, hnatuannak, veng, khui hmun pakahtkhat ah na dung lo thlun tahratin na sual nak a lo bawh ringring tu an um maw?
Charles R. Swindoll in a simmi cu “ka hnatuannak ah mi pakhat cu idodal ringring, ka tuah mi pohpoh ka dung itlun ih ka siatnak rori a bawh. Ti ngaihnak ka thei lo. Voikhat tla cu inn ka tlugih ka zungkainak thuamhnaw hman hlit aw man loin ihkhun parah ka hlawn aw aw ih ka mitthli a cem tiang ka tap ciamco” ati. Asinan cupawl cu mangbangza in a thleng aw sal theh thu asim.
Judas Iscariot in Zesu kha tangka 30 ah a zuar tikah amai nunnak kha tangka 30 ah a zuar aw sawn mi asi.
A tluse zomi milai thinlung le thluak hi thianfai dingin meisa sungah sui an rawh vekin rawh a tul theu. Curuangah Pathian in tisa thinlung in a tuar thei lomi dinhmun, meipi sungah um vekin kan theih awk can dinhmun ah kan thlen hi a siang asi. Na lungawinak siatsuah tu cu na nupi,na pasal, rawngbawlpi, na rualpi, hnatuanpi, tvp, an si thei. An tuahmi na zoh tikah na thinlung meisa bang in lo kaang zohzoh tu asi thei. Zan it loin a lo tuahtu le Pathian hmaiah mitthli tla in a lo tuah tu asi thei. Haman in Jews pawl a cimih tum tikah Jews pawl hmuahhmuah rawl ul in thla an cam. Na riahsia dah hlah sheh, a lo tuahsiattu kha na do a tul lo, raldonak cu Pathian ta asi. Nehnak cu Patian hnen ihsin a ra.
Esther cabu sungah: Haman in Jews miphun cimit theh dingin a timtuah nak cu a thawk ah a hlawhtling zikte. 3: 10, Cutikah siangpahrang in a thupekmi pawl hmual nei dingah a hminkhennak zunghruk cu a phuak ih Judah mi pawl a huatu Agag tesinfa Hammedatha ih fapa Haman hnenah cun a pek. 11, Siangpahrang in Haman cu, “Cuih tangka cu na kut sungah ka lo pek; minung pawl khal ka lo pek cih. Ṭha na ti bangin na duhduh in tuah aw,” a ti.
Asinan, siangpahrang thinlung cu Pathian kutsungah tiva luang vekfang, a duhduh lam ah a her thei mi asizia a lang. Thuf. 21:1, Siangpahrang ih thinlung cu Bawipa ih kut sungah a um; Tiva luannak a thleng awk bangin Amah ih duhnak poh ah a mer.
7: 8, Siangpahrang cu hmuan ihsin rawl einak khaan sungih a rung luhsal tikah, zaangfahnak dil phah in Haman cu Esther ih tokham parah a sep-aw. Cutikah Siangpahrang bawipa cun, “Hi pa hi ka innsung le ka hmaika rori ah siangpahrang bawinu a kaihrem tum maw si?” tiah a au ciamco. Cumi hman siangpahrang in a ṭong ṭheh hlanah amah kiltu pawl in Haman ih hmai cu an khuh. 9Cule anmah lakih pakhat pa Harbonah in, “Siangpahrang bawipa ih nunnak a hum suaktu Mordekai thlainak ah tiah Haman in a inn ah thlaithahnak hman a tuah thluh zo sokhaw. Cuih thlaithahnak cu pi sawmsarih le pi nga a sang a si,” tiah a ti. Siangpahrang in, “Cutawkah Haman hi va thlai uh,” tiah thu a pek. 10, Curuangah Haman cu Mordekai thahnak ih a tuah mi thlaithahnak ah cun an thlai that. Cule Siangpahrang ih thin cu a dai sal.
Suahhlannak (exodus) 9:12, Asinain Faro ih thinlung cu Bawipa in a hahter thotho.
Siangpahrang pawl thinlung khal Pathian in a duhduh in a danglam ter zia Bible sungah kan hmu. Na kiangkap ah thinlung hak zet, nupi/pasa, hantuanpi, sungkhat, nulepa, rualpi, unau, bawi upa, an um maw? Milai thinlung ziangvek tlukih hak khal Patian in a duhduh in a thlengter thei asi. Pathian kutsungah milai thinlung cu tidai vek fang asi. Milai lungruh le sualnak in a luahkhat mi, Pathian duhlozawng a tuah rero tu pawl khal Pathian hnihsuak ter tu men an si.
Mi thalo pawl thatlo nak le Pathian an dodal nak, Pathian fale an tiduhdah nak pawl hi van ihsin Pathian in a zoh tikah a hnih a suak, lehnak ah a hmang men tiah Bible in a sim. Sam 59:8, 8Asinain maw Bawipa, nang cun na hnihsan hai. Cubangtuk miphun cu hnihsuahsainak ah na hmang a si.. Sam 37:13, Bawipa in mi ṭha lo cu a hnihsan; an cem cing ding ti a theih ruangah. Sam 2:4, Bawipa cu vancung a siangpahrang tokham ihsin a hni, Anmah pawl cu a hnihsan a si.
Haman in Mordekai le Jews miphun cimit theh dingin a timtuah mi pawl cu Pathian in a zoh tikah ziangtluk a hnih a suak ding? Haman in Mordekai thlai that nak ding tiah a ruat mi, amai thihnak ding ban pi 75 sang a timtuah rero lai ah Pathian a hni zawk rero ding a zum um.
Cuvek cu leitlun zumtu pawl thlarau mitthlam ah lang ringring hram she! A lo huatu pawlin thuphan an lo puh, siatnak in an lo zuar thlai, thang an lo kam rero lai ah van ihsin Pathian a hni men asi. Thinlung hak remrem, saruhkawl le lungto vekin hak khal sehla Pathian in thleng thei lo mi a nei lo. Na duhlo zawng, na lungawinak siatsuah zawngin a cangvai rero tu, lungput tha lo dik lo, lunghak na kiangah an um maw? Pathian in athleng thei asi.
Ezekiel 36:26; Thinlung thar le nunnak thar ka lo pe ding. Lungto bangih a hak mi nan thinlung cu ka la ding ih thinlung neemte ka lo pe ding.
2: 21, Mordekai cu siangpahrang zungih hnaṭuantu pakhat a si laiah siangpahrang innkhaan sangka pawl kiltu tilpermi pahnih Bigthana le Teresh in Siangpahrang Zerxes cu an ngaih deuh lo ruangah an phiar ih a thah an tum. 22, Cumi cu Mordekai in a thei ih siangpahrang bawinu Esther a sim. Esther in cuih thu cu siangpahrang bawipa a sim sin. 23, An zingzoi tikah thudik a si ti an thei ih an pahnih in thlaithahnak parah an thlai that hai. Cuih thu hmuahhmuah cu siangpahrang ih thupeknak vekin kimtein siangpahrang ramsung thu hminsinnak cabu sungah an khum. Moderkai in a tuah mi, siangpahrang nunnak a humhim mi ruangah a ngah tlak mi cawimawi nak a ngah lo. Zohman in upatnak an pe lo. Cu lawnghman si loin amah riangri kha haman in that dingin a tawlrel. Haman in Moderkai thlaithahnak ding ban sangpi a timtuah zan, (6:1) Cuih zan cu siangpahrang bawipa a itthat thei lo; curuangah a ram uk sungih hnaṭuanmi thu hminsinnak cabu kha a siarter.
Thiltha na tuahmi zohman in an lo thei lo asile lungawi sawn aw, Pathian in a thei ringring, na mithli forkhat khal "palang sungah a lo khawl sak asi". Sam 56:8, Ziangtluk in ka thin a bang ti cu na thei. Ka mitthli cu na palang sungah na khum zo. Na cabu sungah na ngan zo a si lo maw?
Cangan tu pakhat in “leitlun ih thilcang mi kan hmuh rero mi hi a hrek khattluk lawng hi thudik asi” ati. A dik ciah ding cu a zum um lo. Leitlun cu tikcu rei lo te satan kutsungah a um hrih ding. Satan le a ho pawl an lal hrih ding. Diknak cu palzut asi dingih dingfelnak cu nautat, ziang siar lo asi hrih ding. Pathian tihzah ih nun cu atthlak zet vekin a lang hrih ding. Midang zawnruat ih thabang nak can, tuhphan puh awknak can, zuar thlai awknak, phiarsawm awknak, a dik loin thuphun thu thawn mipi hmaiah hlirsoh rero nak can, mitthli tlaknak can tawite leitlun ah kan hmang hrih ding. Tihnimnak malte, thuthangtha simnak malte, miphun phum nak le nupi pasal thih awknak malte a um hrih ding. Tikcu rei lo te sung Mordekai thah nak ding bansangpi timtuah rero asi lai hrih ding. Sihman sehla, Sam cangan tu in a sim bangin na mitthli cu Pathian in palang sungah a lo khawl sak theh asi. Pathian tihzahnak, diknak le dingfelnakin na nungih tangdornak in na diknak thu tlangau lo ten na ka na cip lai ah Pathian in van ihsin a lo zoh ringring asi.
Mordekai, Siangpahrang humhim tu cu siangpahrang inn hmai ah thah ding, mipi mithmuh ah mualpho ko thlai that dingin ruat asi. Sikhal sehla, Mordekai humhim tu Pathian cu tuini khalah a nungih a lo zoh ringring asi. Pathian Fapa, Bawi Zesu rori hman thingkross parah an khai that, asi ahcun nangle kei, famkim lonak thawn a nung mi cu ziangvek hmuhsuam nautat, ti duhdah le thangsiatnak kan tuar khal asile lungawi sawn ding kan asi. Cutin sawiselnak, thangsiatnak, hremnak le harsatnak pawl in kan cah lonak in theihter ih tang indor ter sinsin asi, Pathian hmaiah inkun ter sinsin sawn asi. Na insang, nangmai thu, na khua, na ram, na kawhhran, na veng, na hnatuannak ah siseh na miphun thuantu parah siseh dik lo zetin tuah siat nak siseh, santiluang sansia tinawi pi in na miphun thuanthu cu a fen rero khal asile tangdor ten Pathian hmaiah khuk bil in thla cam aw. Van ihsin Pathian nung in a sersiam mi zapi te parah mitsing loin a zoh ringring asi. Ziangkim hi Pai zangfag lainatnaksungah laksawng inpek mi asi ti ah lungawi thu sim thei ringring dingin, lei malsawm thawn porh awknak lungput thawn um hnakin tisa tlaksam nak thawn tangdor ten Pathian hmai ah kun hi Pathian in a duhsawn mi asi.
I Pter 5:6, Curuangah a cakmi Pathian ih kut hnuai ah tangdorte in um uhla amah in caan a kim a ti tikah a lo khaisaang leh ding.
8. Esther bu sungah “Pathian” ti ngan a um lo. Pathian zumlo tu pawl cun Esthar cabu an siar tikah Pathian kutcak a langmi an hmu lo ding. Cuvek thotho in Israel miphun thuanthu le leitlun milai thuanthu, Babel lungdawl, Noah ih tilik, AD 70 ah Jerusalem biak inn pi siatsuah asinak, Hitler in Jews 6 million a thahnak, Iran president in Irael miphun cimih dingin mipi hmaiah thu a simmi, leitlun lalram, Persian Empire, Babylon Empire, Greek, Roman, British Empire, le leitlun lalram thuanthu sungah Pathian zumlo tu pawlin Pathian kutcak a langmi an hmu thei lo. Cuvek in zumtu, Pathian fate pawl nun khalah leitlun ah Pathian um lovekin nuncar, nelrawn ramcar um vekin thinlung vavaih can an nei theu.
Haman in Mordekai thlai thatnak ding ban pi 75 a bun theh zo. Siangpahrang pa in a kutzungbun cu Jews pawl thahnak thusuahnak nam dingin le thuneihnak cu Haman hnenah a pe zo, Persia ramih Jews miphun pawl cu hmangkhawng thang sungah a lutzo mi zinghnam vek an si zo. Cuvek can ah Pathian khui ah saw a rak si? Israel miphun pawl cu Midian pawlin an nawr, an kap ih an dawi sukso lai ah Gideon in “Pathian kan hnenah a um asi ahcun ziangruangah a tuvekin harsatnak kan miphun parah a a thleng?” tiah thusuh nak a nei. Goliath in a banthacak hlip in Israel pawl a hro dutdo tikah Israel pawl cu an thir thlohthloh. Pathian khui ahsaw a um? Pathian mihman mi ropi Elijah in Baal prohet pawl a thah theh hnu ah lungpuk sungah a relh ih a in theu mi tiva te a kang tikah Pathian khui ah saw asi? David cu Saul ih thah dingin a dawi ih lungpuk sungah a relh lai ah Pathian khui ah saw asi?
Pathian fate pawl leitlun nunah Pathian um lo vekin thinlung vavaih can tampi an rak tawng theu asi. Nangmai nun, na insang, na khua, na ram, na kawhhran, na miphun thuanthu na zoh tikah “Pathian khui ahsaw a um?” tiah na sut aw rero maw? Pathian cu a umnak kel ah a um ih ziangtik hmanah a ihthat dah lo asi. Midang in na nun, na thuanthu an zoh tikah Pathian hmin thangthatnak ding thei loin an-hai in an um maw? Nangmah le nangmah na zoh awk tikah Patian kutcak langmi hmuh ding um lo khawp in siatnak le duh um lo, duhthusam famkim lo hlir in na thuanthu a luahkhat in na hmu pang maw? Vanram na thleng tikah leitlun na thuanthu na zohsal dingih “Aw, mangbangza in Pathian Thlarau in lam a lo hruainak, sual tipithuamthum sung ihsin a lo luat ternak, na raal pa satan in lodeh dingin a lo hual lai ah a lo humhimnak, na tisa mizia sual, Pathian in a ten tuk mi cu Khrih thisen in a lo tuamvar ih a lo pawm, an lo hnam rero mi na hmuh tikah sankhuk in Pathian thangthat na tawp thei dah lo ding. A tu ahcun mipi hmaiah lungawithu (testimony) sim ding nei tla na si men thei. Vanram na thlen tikah na leitlun nun na zoh sal dingih sankhuk lungawithu sim ding na neihzia na hmu ding. Cui sankhuk lungawinak, Pathian zangfah lainatnak cu thlarau mit in a hmu thiamtu le leitlun nun ah thlarau in a tep tu pawl hrang ahcun leitlun taksa le thinlung ih tuarnak cu rel tlak hmanah an ruat lo. Esthar cabu sugnah “Pathian” hmin ngan mi a um lo nan thlarau mit in a siar ih a hmu thiamtu hrang ahcun Pathian kutcak in milai thuanthu a ngan mi asi. Leitlun mi pawl mithmuh ahcun na nunah Pathian an hmulo dingnan Pai mithmuh ahcun a sunglawi tukmi, amai hmuihmel keng, a Fapa thisen in a lei mi, Fapa neihsun ih sunlawinak ttawmpi tu ding, Pathian insang sungtel, Pathian fahniang na si.
9.Phuba la lo ding. Rome 12:19, 17Mi pakhat khat in nan parah ṭhat lonak an tuah tikah an parah ṭhat lonak thawn leh-rul hlah uh. Zozo khalih a ṭha a mawi an timi kha tuah zuam uh. Danpeksalnak 32:35, 35 Bawipa in phu a lak ding phuhlamnak cu Amah ih ta a si. An rilh an bahnak tikcu a nai zo, An siatnak ni a ra thleng cing ding.
Mordekai le Esther hrang ahcun anmai miphun that tu ding cu ziangtluk an hua ding. Haman in a tuah vekin tuah vet tum sehla Mordekai cu Siangpahrang ih rinsanmi upa asi thei nawn lo ding, Esther cu siangpahrang nupi asi thei nawn lo ding. Sihman sehla, annih in an tuah dingmi cu siangpahrang hnenah thudik theihter lawng kha a rak si. Cutin, an ral pa cu anmah siatsuahnak dingih a rak timtuah mi thlaithat nak parah thlai in a um sawn asi.
Pathian fate, zumtu pawlin kan zir ding fimkhur ding mi cu kan parah ziangvek siatnak tuahtu, kanmai thihnak thangkam rero tu, thangsiattu, that duhtu pawl ruangah maw thu pakahtkhat ruangah huatnak, ikfiknak, ngaidam thei lonak in kan thinlung sung hmun a luah tikah cui hmun cu satan hrangah ihkhun tha zet, satan ralkap station kan retsak vek khi asi. Cun khatlamah, huatnak, ikfiknak, dodalnak, le midang siatnak tuah duhnak, midang siatnak ah diriam duhnak, satan mizia pawl thawn Pathian Thlarau an um tlang thei lo. Kan ruangpum cu Pathian Thlarau Thianghlim cencilh mi, biak inn asivekin a bawrhhlawh mi lungput mizia pawl kan sunglam ah zianghman um ter lo ding, thianhlim ter ringring ding kan si. Mi tampi in thianhlimnak thu ah an theih sual theu mi cu taksa hrang ei le in sin le fen thianhlim nak le thlarau thianghlimnak an cawhpolh theu mi hi asi. Huatnak le thleidannak, iksiknak pawl umnak thinlung sungah Pathian Thlarau in hmun a nei lo, satan a lal sawn asi.
Curuangah mi tampi satan thang sungah an tlak theu nak cu huatu, le siatsuahtu, thangsiattu pawlin tuahsiatnak ruangah siloin zumtu pawlin cu pawl parah huatnak, ngaidam thei lonak, iksik ikfiknak, an tlaksiatnak parah diriamnak satan mizia lungput an sunglamah hmunan luahternak in asi theu.
Thunet: · Thuanthu khirhkhan ah Esther: Tuisan ah Pathian in leitlun ah damnung ve dingin a lo sersiam hi Amai hrang a sunglawi zetmi tumtah nak tuahsuakdingin asi. · “Ka thih le thih, nun le nun” : Cui Pathian in na hrangah a tumtah mi cu tuansuak dingin daitlang le nuambangsel in a ngah lo, “Ka thih le thih” tiah Bawipai fialmi na tuan ve a tul. · Mi pakhat hmangin Pathian hnatuan ngai nep dah hlah: Pathian in a tumtah mi tuansuak dingin mibur tampi le leitlun mithmuh ah cawisannak le sunloih awknak pawl hi a tul lo, mi pakhat hmangin leitlun milai thuanthu a thlengter theu asi. Esther cu hringtu nulepa tangsungah thanglian mi asilo, miphun dang lakah sal a rak si. · Siangpahrangpa a itthat thei lo: nangmah siatsuah dingin a lo huatu pawlin thang an kam, an lo phiar rero lai ah van Pathian a itthat lo asi. · Haman ralrin ding: A lo huatu, siatsuah tumtu pawlin an lo tuahsiatnak hnakin a tihnung sawn mi cu nangmaisunglamah ngaidam thei lonak, mai hmakhua sialin midang siatsuahnak, satan mizia in a lo ukpang ding hi asi sawn. · Persia Siangpahrang Xerxer (Ahasueras) thinlung a thleng: Siangpahrang pawl thinlung cu Pathian kutsungah tidai reto mi vekfang asi. Pathian in a duhduh in a thlengter thei. Cuvek in zovek lunghak remrem, ruh belbel khal, a tul asi ahcun Pathian in a thleng thei theh asi. · Mordekai siangpahrangin a cawisang: Thiltha na tuah mi midang in an thei lo, cawisan ding na si zatin cawimawinak na hlawh lo asile na lungawi sawn aw. Na sinak hnakih sangah cawimawi na hlawh asile nangmah le nangmah tihnung dinhmunah na um asi ti na theih awk a tha. · Esther bu sungah “Pathian” ti ngan a um lo: Na duh mi Pathian hnen na dil ih na ngah lo ruangah siseh, na duh lo zawng na tawng rero ruangah siseh, leitlun mi pawlin nan nunah Pathian kutcakhmuh ding an neihlo ruangah siseh na mangbang dahhlah sheh. Mithmuh thei mi le leitlun mi ih cawimawi nak parah a hngat aw mi zumnak cu Pathian hnen ihsin ra mi asilo. Pathian hnen ihsin a ra mi zumnak nung, rumdam zumnak nei tu na si nak cu a tak in fiah asi theu. Cutikah, na nunah nangmah le na kiangkap leitlun mi pawlin na thuanthu parah Pathian kutcak hmuh ding an neih lo theunak asi. Vanram ah na leitlun thuanthu na zoh sal tikah Pathian in leitlun sual thim sung ihsin a Thlarau thianghlim in nitin a lo kai hruai, kilveng ih himdam ten Pain hnen a lo hruai thlen nak lamzin tluan na zohsal tikah sankhuk in lungawithu na sim cawk lo mi in an lungsung a luahkhat lai ding. · Phuba la lo ding: Midang in na parah ziang an tuah timi parah Pathian in na parah thu a tthen dah lo; nangmah in ziang na tuah timi parah thu a lo then ding. A lo huatu le siatsuah tumtu pawlin na parah an tuah thei mi cu zianghman tihphan ding a um lo; midang sualnak mawhnak ruangah nangmai thinlung sawn kha ngaidam thei lonak, huatnakin hmun a luah asile cucu tihnungzet mi cancer natnak vek asi ih na thlarau lo eisiattu, Pathian thlawsuah daltusawn asi. Raldonak cu Pathian ta asi, nehnak khal amai ta asi.
|