Santhar le Biaknak: Bum in um pang hlah uhsi.

 

Thil pahnih rualtlawngin feh rero mi pawl:

·        Pathian lalram le satan lalram

·        Biaknak dik le leitlun sakhua

·        Vancung lamzin le hellram lamzin

 

 

Tulai Leitlun Khawmual Tinah Tihnung zetmi, milai million tampi bum aa tu, zirhnak sual, fehsual pawl ranrinnak hrangah malte zoh hnik uhsi.

 

1)      Zesu Khrih silo, Pathian hnen vanram thlennak lamzin dang a um maw?

 

John 14:6, Zesu in, “Keimah cu lamzin le thutak le nunnak ka si. Keimah hnenin siarlo zohman ka Pa hnenah an thleng thei lo” ati, John 14:6. Lamzin dang a um titu cu Zesu thawn an thu a rual aw lo tinak asi.

 

 

2)      Vanram kai dingin pianthar/hrilsal a tul maw?

Jon 3:3, “Jesuh in, “Thungaite in ka lo sim: zokhal hrin sal/piangthar ( Hrin sal: timi hi Grik ṭong ahcun ‘tlun lamih hrinmi,’ ti khal a si thei) asilo ahcun Pathian Uknak a hmu thei lo ding,” tiah a ti.”

 

3)      Khrihfa ti aw pawl lakah ziangtin Pathian fa taktak le satan fa ti kan thleidang thei ding?

I John 3: 10, “Pathian faate le Satan faate an dan awknak bik cu hihi a si: a dikmi a tuah lotu le a unau a duhdaw lotu cu Pathian faate an si lo.”

 

John 13:35, “Pakhat le pakhat tlunah duhdawtnak nan neih ahcun zokhal in keimah ih dungthluntu nan si kha an lo thei ding a si,” tiah a ti.” (Ralring: ‘an khawhhran member nan duhdawt asile’ a tilo).

 

Pathian fate sinak theihtheinak thil pahnih fiangzetmi:

·        A dikmi tuahtu, (Pathian Thlarau ih ukmi)

·        A unau a duhdaw tu, (Pathian in a Fapa thisen in  alei zomi pohpoh duhdawttu)

 

4)      Piangthar hnu ah sual tuah sunzawm a theih maw?

I John 3:18, “Pathian faate a si mi cu sualnak tuah vivo in a nung nawn lo ti kan thei, ziangah tile Pathian Fapa in a hum ih Satan in a siatsuah thei lo.”

 

I John 1: 8, “Sualnak kan nei lo kan ti ahcun kanmah le kanmah kan bum aw ih kan sungah thutak a um lo,”  ati fawn, ziangtin si pei?

Cang 18 nakah a sim vekin, “Pathian fate pawl cun milai duhthlannak in a sual asi ti thei nacingin an tuah sunzawm nawn lo.” An tuah asile an Pa asimi, Pathian in nun a sim ding,.

Hebrews 12:5-12, “Pathian in a faate pawl nan hnenah thapeknak thu a lo simmi kha nan hngilh zo maw si? “Ka fapa, Bawipa in nun a lo sim tikah ziang siar loin um hlah aw. A lo kawk tikah na tha nau hlah. 6Ziangah tile Bawipa in a duhdawtmi cu nun a sim ih, fa ih a cohlanmi cu a hrem ṭheu a si. 7Harsatnak cu nan pa ih pekmi nunsimnak a si tiin tuar hram uh; ziangah tile harsatnak nan tonmi hin Pathian in a faate ah a lo ruat a si ti a langter. A pa ih nun a sim lomi fa a um dah keel maw? 8A faate pawl a hrem ih nannih bul a lo hrem lo ahcun faate ngaingai nan si lo, fasawn nan si ti a sawh ding. 9Leilung tlunih kan pale pawl ruathnik uh; in hrem nain kannih in kan upat. Nunnak kan ngah theinak dingah Thlarau lam kan Pa ih thu cu ziangtluk in so thlun sinsin ding kan si? 10Kan pale pawl cun a ṭha tiin an ruat ruangah caan tawite sung in hrem; sikhalsehla Pathian cun kanmah ih ṭhatnak hrangah le amah ih thianhlimnak kan ṭawm theinak dingah in hrem a si. 11Hremnak kan tuar tikah kan tuar laiah cun kan lung in awitertu si loin kan riah in siattertu a si. Sikhalsehla a hnuah cun cubangtuk hremnak in nunsimnak a tongtu pawl cu an nunnak ah daihnak le dingnak laksawng an ngah ding.

 

Curuangah: Pathian fate, piangthar, hrinsal mi taktak pawl cun sual asi ti thei nacingin milai duhrilnak in sualnak an tuah sunzawm nawn lo. AN tuah asile, an Pa asi mi Pathian in nun a sim, a hrem. Hrem lomi, nun sim lomi, a sual asi ti thei nacingin mai duhhril nak in sualnak a tuah sawnzawm rero tu cu Pathian fa an si ti theinak a um lo.

 

 

 

5) Zumnak le tuahnak thu:

 

Eph 2:8, “Pathian zaangfahnak zaarah zumnak in rundam nan si. Hi rundamnak cu nan ṭuannak ruangih nan ngahmi a si lo, Pathian ih laksawng a si”. Kal. 2:16, “Sikhalsehla minung cu Jesuh Khrih rinnak ruang lawngin Pathian hmaiah thiamcoter a si; Daan thlunnak in a si dah lo, ti kan thei. Curuangah kannih khal Khrih kan rinnak thawngin Pathian hmaiah thiamcotermi kan sinak dingah Khrih Jesuh cu kan zum. Ziangtin tile Daan thlunnak thawngin milai zohman Pathian hmaiah thiamcoternak an ngah lo.”

Rom 3:28 in a sim vekin, “Ziangah tile Daan ih thupekmi thlun ruangah si loin zumnak thawng lawngin minung cu Pathian thawn rualremnak a um a si, tihi kan thu netnak a si”. Dan in a tuah mi cu “Daan ih hnaṭuanmi cu minung an sual theihternak lawng a si” (Rom 3:20).

 

 

James 2:26, “Cuti a si ruangah ruangpum cu thlarau lo cun a thih bangtuk in zumnak khal tuahnak lo cun a thi ve a si”.

 

Matthew 7:21, “‘Bawipa, Bawipa,’ tiih i kotu hmuahhmuah in vancung Uknak an thleng thluh lo ding; vancungih a ummi ka Pa ih duhnak a tuahtu lawnglawng an thleng ding a si.”

 

Hitawk ah a sim vekin zumnak nung cun Pathian Thlarau lamhruainak, uknak hnuai ah nung in  Pathian duhzawng tuahnak a rah suak. Curuangah, zumnak nung cun tuahnak a hring.

 

Zumnak nung cu tuahnak in nemhnget asi.

James 2:22, “A zumnak le a tuahnak an feh tlaang. A tuahnak ruangah a zumnak a famkim a si.”

 

 

Curuangah na zumnak a nung timi cu tuahnak in langding asi thu hitin asim, James 2:24, “Hiti a si ruangah minung cu a zumnak lawngin si loin a tuahnak ruangin Pathian thawn rualremnak a co ti nan thei a si.”

 

Tuahnak tel lo zumnak cu zumnak thi asi. Tlangval pakhat in nupi a bia in “Nute, ka lo duh tuk, fala dang nangmah hnakih duhsawn mi ka nei ih kan remcan lo pang asile

rak ralring aw” tivek khi asi.

6) Zumnak nungih rahsuak mi tuahnak cu ziangvek ciah asi pei?

i)                    Krih Zesu zumnak:

Rom 10:9-10, Jesuh cu Bawipa a si tiah na hmurka in na phuang ih Pathian in thihnak ihsin a thawhter sal, tiah na thinlung in na zum ahcun rundam na si ding. 10Ziangah tile kan zumnak thawngin Pathian thawn rualremnak kan co; kan phuannak thawngin rundamnak kan ngah

ii)                  Diknak nun:

John 15:10, . Ka Pa ih thukham ka thlun ih cuti cun amah ih duhdawtnak sungih ka um vekin ka thukham nan thlun a si ahcun ka duhdawtnak sungah nan um ve ding. (I John 3:10).

 

iii)                Unau duhdawtnak nun:

John kuatkhat sungah a simmi hi a fiang zet, I John 3: 10, “Pathian faate le Satan faate an dan awknak bik cu hihi a si: a dikmi a tuah lotu le a unau a duhdaw lotu cu Pathian faate an si lo.” Pathian thutak, dingfelnak in a nung lotu le a unau a duhdawt lotu pawl cu Pathian fate an si lo.

 

John 14:15, Jesuh in, “Keimah in duhdawt ahcun ka thukham pawl nan thlun ding.

 

Siar bet uhlaw, Zesu arat sal tikah zo pawl hnenah laksawng a pek ding,

Matthew 25:31-46:

 

7) Santhar ruahnak phunphun lakah ziangvek pawl tihnung zetmi ruahnak, zirhnak pawl an um?

i)                    Ziangkim cu pathian asi ih nangmah cu pathian na si.

Ruahnak tha (positive thinking) in na thinlung luahkhat ter aw la, Pathian na sinak kha hmang aw aw. Na sungah pathian a umih nangmah kha pathian sinak nein a si.

(Pantheism, new age spiritualism, etc. pawl zumnak)

ii)                  Milai in thutak theihtheinak kan nei lo, ( Modernism).

*Thutak theihtheinak nei lo pa in ziangtin biaknak hmuahhmuah cu milai tuah cawp asi tiah a sim thei? A simmi amah le amah a kawlh aw aw asi. Asim hmaisak vek asi le, “Milai in thutak theihtheinak kan neih lo ruangah kei khal in biaknak hmuahhmuah cu milai tuahcawp mi asi maw si lo ti sim theinak ka nei lo” tiah sim sawn ding asi.

 

John 14:6, “6Jesuh in, “Keimah cu lamzin le thutak le nunnak ka si. Keimah hnenin siarlo zohman ka Pa hnenah an thleng thei lo.”

 

iii)                Thutak timi cu mibur burkhat le burkhat a bang aw lo, leitlun mi zapi hrangah thutak a um thei lo, milai tuahcawp mi asi vekin miphun pakhat, mibur pakat cio in mah le thutak kan nei cio. ( post modernism, Constructionism):

 

iv)                Rundamnak cu milai tuah mi asilo, Pathian laksawng asi, milai tuahtthatnak a tul lo.

Thlarau cu a thianghlimih taksa cu a thianghlim lo, taksa tuah mi in thlarau kumkhua nunnak a hnaihnok lo, tvp, zirhsualnak pomtu mi tampi an um. Zangfahnak in thiamcoter kan si ruangah milai sualnak a poi lo, timi zirhnak, tihnung zet bum awknak asi.

 

 

Khaikhawm:

 

Pathian a um ti cu sersiam mi zoh in siseh milai siattha theihnak sungah siseh theihter kan si. Cutin milai thinlung cu a siatheh zo, milai thlarau cu Pathian thawn pehzawm awknak neinawn lo, thlarau mitcaw asi zo ruangah Pathian amah le amah a rung lar aw aw ih Thuthlunghlun san laiah prophet (kamsang) pawl hnen ihsin Pathian in milai pawl a pehtlai. Khrih leitlun a rat tikah a Fapa nunnak sungah milai hnenah a rung lang aw aw. Cui Pathian cu zovek ziangvek asi ticu Pathian amah le amah a phuansuak awknak lawng in milai in theihthernak kan nei. Cucu, Zesu Khrih, Pathian cu milai thuam in a thuam awknak in milai in Pathian cu zo asi ti theihtheihnak kan nei. Milai tisa thinlung cu sualnak in a siatsuah zo ruangah Pathian Thlarau ih hrinsalnak lawngin, sersiamthar salnak lawngin milai thlarau in Pathian thawn pehzawm awknak a nei thei sal. Cutin, Pathian Thlarau cu milai sungah nung, cengin milai siathatheihnak cu tinung, sersiamthar sal asi ih thutak cu zumtheihnak, duhhril theinak a nei. Leitlun milai pawlin Pathian an hawlnak in thutak theihtheinak an nei lo, biaknak le sakhua cangvaihnak fangdang an neih thei mi asi. Cupawl, leitlun sakhua fate pawl cun biaknak lamah an zuam zet khal asile sualnak sungah, an ruahnak cu a thimtheh,  sualnak sungah an nung ringring. Asinan, Pathian Thlarau in a hrinmi, Khrih ah sersiamthar mi pawl cun Pathian Fapa Zesu khrih cu anmah rundamtu asi ti an pom, an zum, ih anmai hrangah nunnak a petu Khrih hrangah an nung. Cuticun, an nunah Pathian fate an sinak a lang: 1) Pathian thu hnuai ah, pathian uknak hnuai ah an nung, 2) Pathian in a fapa thisen in a lei mi, Pathian fa le pawl unau duhdawtnak in an nung. Cuticun cui zumnak nung cun Pathian fa le pawl nitin nunah rahttha a rah ter. Anhrangah Pathian hnen, vanram an thlen theina lamzun cu Zesu Khrih amah rori in a sim vekin, Khrih lawng asi ih rundamnak an co hnu ah sual an tuah sunzawm nawn lo, an sual pang hmanah an Pa asimi Pathian in nun a simih Thlarau Thianghlim in nunthianhlimnak, Pathian thu hnuai ah nitin nung dingin a kai hruai. Taksa thihnak tawng hmai sasa Khrih hnenah an feh ih a damlai tu pawl cu Khrih a ratsal tikah Khrih ih cawimawinak ttawm in kumkhua van innpi sungah an lut theh ding. Curuangah, Pathian fate pawl cu leitlun, Satan thim thuneihnak hnuai ah a um lai mi leitlun ah an um sungcu satan in a dodal, a thlem, a ti rethei hai theu. Asinan, a ra lai ding mi Khrih ih sunlawihnak an ttawmpi ding mi thawn tahtthim tikah leitlun harsatnak pawl cu zianghman rel tlak khal asilo. Ziangah tile, leitlun nitin hmuh tonmi pawl cu Pathian in an hrangah tthatnak, Fapa hmel an bang sinsin nak ding hrangah a canter hai asi. Mi zokhal bum in um hlah uhsi.