PIANGTHAR KAWHHRAN PAWL FEHSUAL KHAMTLANG AH DING Jan 2010
Martin Luther in Roman Catholic kawhhran fehdan a rak dodal ih Protestant a suah hnu ah protestant lak ihsin liberal zirhnak a suak vivo. Cuiruangah liberal lak ihsin thutak dinpi tu, ausuahpi tu tiah piangthar kawhhran ti aw (evangelical) khawhhran a rung suak vivo. Riahsiat tlak zet asimi cu tuihlan kum 150, 200 sung zoh sal tikah leitlun hmuntin ah khrihfa fehsual pawl hi piangthar (evangelical) kawhhran pawl ihsin a suak mi an si deuh ringring. Cuih ruangah kannih laimi leitlun khawmual tin ah a tekdarh mi hrangah fimkhur tul zet, ramsung ramleng ah kan laimi lakah a suak thei mi, fehsualnak thu tawite fimkhur nakhrangah zoh hliah hnik uhsi.
Evangelical timi cu a hnuailam vekin tawiten sim theih asi:
Evangelical" comes from "evangel," which is Greek for "gospel."“The Scripture only,’ “Christ only,”“Grace only,” ‘faith only,” “glory to God only” that is the "evangelical." The Bible--our only foundation; Christ--our only hope; Grace--our only gospel; Faith--our only instrument; God's glory--our only goal; the priesthood of all believers--our only ministry. Bible cu kan zumnak thuhram pi umsun, Khrih lawng hi rundamnak lamzin umsun, Zangfahnak lawng hi thuthangtha umsun, zumnak lawng hi rundamnak hmanrua, Pathian cawimawi lawng hi kan tumtah, le zumtu pakhat cio puithiam sinak kan rawngbawlnak umsun. Thuthlungthar ngan rero asi lai ihsin fehsualnak a rak um zo. Paul le Barnabas te in nasa ten an rak hai kiang ih an rak do, Pathian fate pawl an rak humhim. Paul san laiah fehsual phunhnih langsar zet an rak um: dungtawlh, thutak phatsan (apostasy) le fehsual (cult) thutak tlunah betmi nei an rak um. Apostasy le cult hi thleidan thiamnak ah malte sim asile, thutak dungtawlhsan in a hrek khat lawng la tahratin khrihfa sinak cu leitlun sakhua nak vekin a hmangtu pawl kha zumnak dungtawlh (apostasy) an si ih thutak parah bet mi nei tu, milai rundamnak hrangah zumnak lengah bet mi nei tu pawl kha fehsual pawl an rak si. Webster’s dictionary in cult cu hitin a sim: “A cult is a religious group, bound together by their attachment to a person or a principle”. Evangelical, piangthar kawhhran pawl “A cult is a perversion of the gospel, based upon an unholy devotion to a person, a principle, or both” “Thuthangtha siatsuah tahratin milai pakhatkhat lole zumnak (doctrine) pakhatkhat ah thianghlim lo hngatg awknak nei tu pawl” ti ah an sim.
“Cult” fehsual le “apostasy” dungtawlh pawl thleidan thiam ding a thupi zet; fehsual pawl cu mi malsawn an si duh theu, thlarau aw mi ter, phur aw ter zet pawlin midang hnakin zumnak sang hleice nei vekin a hruaimi an si theu ih an zumnak ah atcilh thihcilh ding khawp in fehsual an si theu. Fehsual pawl cun anmai pawlkom lenglam milai pawl cu fehsual in an hmu ih hellram tla ding, zumlo tu vekin an hmu. Fehsual pawl hin hruaitu lungkhong zet an nei theu ih dungthluntu pawl cun atcilh in an thlun theu. Zumnak dungtawlh pawl cu Bible thuneihnak, Zesu Khrih ah rundamnak pawl an hnawng ih an tlansan. Dungtawlh (apostasy) pawl hi mirunpi lakah zep aw aw in a hminmenmen biaknak lamah a tel ve men pawl an si. Aisnan fehsual le dungtawlh pawl hin Khrih ih lamzin lenglam lamzin sual, hell ramah mi an hruai thleng thei veve. Thutumnakah, universal salvation, mi zapi ten vanram kai ding titu pawl hi zumnak dungtlawh ti theih an si ih Moon dungthlun pawl kha fehsual tiah kawh theih an si. Curuang mi zocio khalin mah le umnak, thlennak khua le ram cio ah fehsual pawl zumnak dungtlawh pawl lakah thiarfihlim aw thei dingin fimkhur cio uhsi. Fimkhur thiam dingin a hnuaiah lam hliakhlaitu pawl hmuhsuak mi, leitlun khawmual tin ah fehsual pawl umtu, nuncan, cangvaih, mizia hrekkhat pawl tarlang asi.
Harold Bussell in a simdan vek asile, tuihlan kum 150 sung zohsal tikah fehsual (cult) pawl hi evangelical kawhhran, piangthar kawhhran ti aw pawl lak ihsin a suak mi lawnglawng an si deuh thaw, Eastern Cult siar lo cu. Thimnak ah a hnuailam fehsual pawl hi an zaten evangelical, piangthar kawhhran ihsin a suak mi lawnglawng an si: i) Sun Myung Moon, founder of the Moonies, Presbyterian missionary insang ihsin thanglian mi asi; ii) Jim Jones, founder of the People’s Temple, kha Nazarene church ah Khrih ka co ka piangthar ati ih interdenominational charismatic church and a Disciples of Christ church ah pastor rak tuan dah asi; . iii) Moses David, founder of the Children of God, kha Missionary Alliance background nei in thanglian mi asi; iv) Victor Paul. Wierwille, founder of The Way, was an evangelical and a Reformed pastor; Cubakah, Christian Scientists le Jehovah’s Witnesses tile a dang pawl tla an um hnuaihni.
Harold Bussell in a sim bet mi cu a tlunlam ih piangthar fehsual pawl hi a hram thawkah thlarau mi zet, piangthar Pathian fate lutuk vekin an lang, an cangvai; pakhatnakah, anmai umnak kawhhran (local church) kha an thlarau mi lo, an piangthar lo tiah dodalin an umnak local kawhhran hruaitu hnakin thasawn thianghlim sawn thutak hmutu vekin dodaltu ah an cang; pahnihnakah, anmai thlun mi an hruaitu pawl cu sawisel theih lo thamban lo vekin an ret aw aw; pathumnakah, an hruaitu dungthlun pawl hi testimony sim an uar zet, an sungthu an hlawm aw aw, an sim aw theh, neihniam zetin an um, sihcih awknak tha zet an nei, thlarau mi zet vekin duhdaw aw zet in anmah sung lawngah an um; pali nakah, himi fehsual hruaitu pawl in midang ih theih lomi thutak tharhlam, nineta Khrih ratsalnak thu, le thlarau mi sinak hleihluat thu pawl theih mi nei vekin an sim theh; panga nakah, anmah sung vial hman mi thlarau lam tongkam bik (subcultural spiritual language) an nei theh. A tlunih fehsual (cult) pawl hi an thawk pek te ah an cem netnak lam ih an dinhmun vek thleng dingin an rak ruat aw ban dah lo lawlaw. Thimnakah, Jim Jones ih ho fehsual pawl kha November 18, 1978, Guyana, (Jonestown ) ah a ho pawl milai 918 an thi. Congressman Leo Ryan tla a thi tel ve, anmah te an that aw aw. Harold Bussell in American mipi pawl hnenah ralrinnak a pekbet mi cu “na kawhhran kha fehsual pawl lak ihsin tihphan ding a um lo tiah na ruat asile tihnung tuk dinhmunah na ding tinak asi” ati.
Roman Cathlic a fehsual, Bible vekin Pathian thu a zirh lo, ti ruangah Protestant a rak suak. Cuihnu ah, Protestant lakah liberal a rung suak vivo ih pawmzau pawlin Pathian thutak, rumdamnak thutak sung muril dungtun in leitlun sakhua nak vekin Khrihfa sinak cu an fehpi ruangah evangeical, piangthar kawhhran ti a rung suak. Cutin, piangthar kawhhran pawl cu liberal pawl (denomination) tumpi pi ihsin siseh Roman Catholic ihsin siseh pehzawm lo, mahte ding (independent) in din asi tikah fehsualnak khamtlangah a ding ringring asi ti fimkhur a tul; mahte ding ti tahratin Zesu Khrih taksa peng pumkhat sinak ih duhdawtnak dungtun asi ahcun Pathian thutak ihsin a pial zo asi ti khal theih a tha. Cuvek thiamthiam in piangthar kawhhran ti aw kawhhran mibur pawl lungrualnak cu mi dodalnak, liberal pawl dodalnak ihi hlawm khawm awknak hmin putter tu (common identity) asi ahcun cu khal cu fehsual cikhat thotho asi. Harold Bussell in a simmi a dik zetmi pakhat cu, “piangthar kawhhran (evangelical) pawl hi fehsual nak sungah an tlak liam theu nak cu doctrine le zumnak ruangah si loin fehsual pawl in thutak hnakin tamdeuh, luar deuh (milai thlarau hrawng diriam tertu) an pek theu ruangah asi” ati.
Asile, leitlun khawmual tin ah piangthar kawhhran ti aw pawl lak ihsin a suak mi fehsual pawl mizia, cangvaihdan, langdan, kaihhruai awkdan pawl malte zoh hnik uhsi, a lakah fimkhur tul mi tete ka ngan bet vivo:
1) Bible thutak lakkawi (manipulation of Scripture): Fehsual hmuahhmuah in Bible lehlin dan hran an nei, tuihlan khrihfa kum 2000 sungah Pathian mihman mi maksak pawlih hmuh dah lo hmu vekin, Bible lehlin dan hrante an nei ringring.
Fimkhur: “Tuihlan kum 2000 sungah Pathian mihman mi maksak zumnak lamhruaitu pawl ih hmuhsuak dah lo mi Bible lehlin dan ka hmu asi” titu an um asi ahcun fimkhur uh. Asimmi le zirhmi Bible thawn a kalh aw maw? Fehsual asi thei.
2) Milai tluak, khawruah an cawkbuai (manipulate people’s minds): Leitlun fimthiamnak an kalhki, an dodal. Milai khawruah cawkbuai, ciahneh nak ding hrangah tikcu can tampi pek in thlacam, rawl ulh, Bible zir (mediatation) tvp, hman rua ah an hmang duh zet. An hotu pawlin an member pawl thluak kholh, ciahneh nak ding hrangah anmai zirhnak vek thlun lo tu pawl cu ningzah tlak, nautat nak, le tih nunzia pawl thawn an hringhro theu.
Fimkhur: Pathian Thlarau ih kaihhruai mi zirhnak cun thlarau mi sinak, Bible in a zirh mi vekin Pathian fate duhdawt awknak, dingfelnak, thutak sungah mi a kai hruai ih zirhsualtu pawl cun an zirhmi pawl cu anmah a zirhtu le anmai pawlkom sungah mi a kaihruai.
3) Control, control, control: An hotu, hruaitu ti ih an ruah mi in an thluak an kaih bet, midang thu an ngai nawn lo, an hotu ih zirhmi pohpoh an at cilh. Cutin an hotu pawlin an milai pawl an kaihhrem dan cu TIHNAK le ningzahnak tla hmanrua ah an hmang theu. Tihnak cun ziangtin an hmang ti asile anmai pawlkom zirhnak lenglam cu hellram tlaknak, thihnak siatnak in an zirh.
Fimkhur: Kawhhran le hruaitu zokhalin tlamtlin lonak sualnak kan nei theh. Culakah, thihnak khawp fehsualnak, dungtawlh nak le thihnak thlen lo sualnak pawl thleidan thiam a thupi. Thihnak lamzin zawh fehsual pawl cu dungtun in tlansan ding, kawm lo ding asi, asinan thihnak tlak lo sualnak nei tu zumtu, Pathian fate pawl cu Khrih ih taksa peng zawmpi, unau vekin duhdawtnak in pehtlaih awk, pawlkom awk ding asi.
4) Mah lawng lamzin dik ah an ruat aw aw ( Exclusisism): Pharasee pawl porh awknak vek thlarau lam porh awknak hi fehsual pawl ih an neih theh mi asi. Anmai lamzin lawng lamzin dik, midang pohpoh cu hellram tla dingin an dungthlun pawl an zirh tikah midang cu an hmu sual theh.
Fimkhur: Kawhhran le hruaitu zokhalin tlamtlin lonak sualnak kan nei theh. Culakah, thihnak khawp fehsualnak, dungtawlh nak le thihnak thlen lo sualnak pawl thleidan thiam a thupi. Thihnak lamzin zawh fehsual pawl cu dungtun in tlansan ding, kawm lo ding asi, asinan thihnak tlak lo sualnak nei tu zumtu, Pathian fate pawl cu Khrih ih taksa peng zawmpi, unau vekin duhdawtnak in pehtlaih awk, pawlkom awk ding asi. Khrihfa zumnak thurampi a hmaisa ah tarlang mi dungtawlhsan, lenglan tu fehsual pawl cu thihnak khawp fehsual pawl in thleidan thiam in zumtu unau bang awk lonak nei cingin Khrih ah pumkhat sinak nunpi in duhdawtnak kenkawh ding asi.
5) Pek awknak: Pawlkom sungtel pawl hi an pe aw thei zetih pawlkom hrekkhat ahcun an neih thinglung tiang an pek theh theu. An atcilh. Pawlkom hrekkhat ahcun an pawlkom thupomdan, doctrine pawl hi thihcilh ding khawp in an altcilh.
Fimkhur: Bible in a sim vekin mai insang fingkhawi, cawm le zoh ding dungtun in siseh Athlak zet peknak a lo fial tu an um asile fimkhur aw.
6) Thil cang mi, thuanthu taktak merhkawi (manipulate reality): Fehsual pawlin anmai zumnak pom lo tu pawl, an pawlkom lenglam milai pawl cu an dungthlun pawlin an hmuhsual nak dingah leitlun ah Pathian kutcak a lang mi, kawhhran dang pawl hmangin Pathian Thlarau cangvai mi pawl cu satan hnatuan vekin thangsiat relsiatnak in melmang an dum theh theu. Fimkhur: Mi zokhalin, rawngbawltu midang pawl zumnak, tuahnak, siseh ramsung vengsungah Pathian kutcak a langmi ah Pathian kutcak langmi le hnatuan mi hmu thiam lo in a hmusual, a thangsiat theh, a simse theh asile fimkhur aw.
7) Testimony, sual phuan awknak: pawl hi khat le khat pehtlaih awknak thuk sinsin neih nak ah siseh thlarau mi sinak tehfung vekin an pawm mi asi.
Fimkhur: Testimony sim tikah, midang hnakin ka tha deuh, ka thlarau mi deuh ti langter duh ruangah mi hmai din tikah sual tumpi ah a cang. Cun, sualthup, mizapi hmaiah laihlang tul loin a thupi Pathian hmai ah sualphuan nak neih tul mi siseh midang thuthup (privacy) siatsuah in siseh ausuah lo ding a thupi ngaingai.
8) An hotu zirhnak an atcilh, an doctrine, Bible thutak an nunpi dan, thu sut ding um lo tlukin an atcilh theu.
Fimkhur: leitlun ah piangthar kawhhran, evangelical kawhhran hruaitu milai thawng siar telin Pathian mi hman an um lai ah zirhtu pakhat khat in midang thurawn mi a nei lo, midang hnak in hleihluah hmuh mi nei vekin, midang hnen ihsin zirmi a nei lo asile tihnung khamtlang parah a ding ti theih sak aw.
9) Pawlkom uar awknak: Anmai pawlkom, le hotu pawl thurin, nuntudan pawl cu thusut theih lo ding khawp in an zirh neh aw aw ih anmai group, pawlkom lenglam mi cu satan dungthlun vekin an hmu. An pawl dinpi mi thurin cu leitlun midang pawl hmuahhmuah hnakin sangcuang le tha cuang vekin an zirh ih midang hmuahhmuah cu hellram tla ding, anmah cu leitlun milai runsuak tu ding vekin an zirh aw aw.
Fimkhur: Ziangvek kawhhran pawlkom khalin anmah lawng leitlun pumpuluk ah thutak kawhhran, thutak theitu vekin an lo sim asile fimkhur aw.
10) Zirh theih lo zirh tu nei lo hotu: An hotu hin midang thungai mi, thurawn khal an nei lo theu. Fimkhur: Zumtu mi zapi ten sualnak kan nei theh vekin khat le khat tlaksamnak ah betbawm aw ding, tlukbah nak ihsin tungding aw tawn ding kan si vekin khat le khat hnen ihsin zir aw rero ding kan si. Zirh theih lo, sim theih lo, mah lawng thiambik, thei bik umsun vekin a cangvai mi hotu lak ihsin fimkhur aw.
11) Mithar laklut ding hi an pawlkom sungtel zapi ten tuanvo vekin nasa zetin pek awknak an nei ringring. Na pawlkom sung lut dinghi piantharnak, vanram kainak vekin an zirh.
Fimkhur: Na umnak kawhhran hrangah piasen man hman thatnak a tuah dah lo tu, midang pakhatkhat in na umnak kawhhran hruaitu pawl thangsiat relse tahratin pawl a lo sawm rero tu an umasile fimkhur aw. Pathian Thlarau le zinghnam thlarau thleidan thiam aw. Pathian Thlarau cun Pathian fate pawl a duhdawt ih duhdawtnak tipungtu asi; zinghnam thlarau cun amai pawl lawng a duh. (Zinghnam thlarau ticu Pathian Thlarau Thianghlim asilomi simnak ah hmanmi asi). Fehsual pawl hi pawmsawm hmang bik pawl an si. An pawl na lut lole hellram tla ding tluk in an lo ruat ding.
12) Pawlkom sungtel pawl cu anmah pawlkom sungtel pawl thawn lawngin pehtlaih sihcih aw dingin an zirh aw theu, lenglam mi cu an pawlkom tikah anmai pawlkom sungtel si ding in an sawm dah ti lo cu.
Fimkhur: Mi zokhal, anmai kawhhran le pawlkom sung cu thianghlim zet vekin rel rero lai ah midang thangsiat rero tu, huatnak thlaici na thinlung sungah lo tuh rero tu kha satan rawngbawl rero tu an si. Pastor an sile satan pastor an si ih kawhhran upa an sile satan kawhhran upa an si. Thlarau Thianghlim kaihhruai mi an si ih an loduhdawt taktak asile na umnak kawhhran sungah nan hruaitu pawl hnenah duhdawtnak in nan kawhhran fehdan dik lo kha an lo theihter dingih an lo rem bawm sawn ding asi.
13) Extremism: Pawlkom sung zumtu tha, hruaitu tiah an ruah mi pawl cun anmai pawlkom lenglam ah milai nunman zianghman um lo, Pathian le vanram khal um lo tlukin an zumih an nunpi. Fimkhur: Fehsual pawl hi anmai sungah anmai pawlkom hrangah thihngam in a tangtutu hi thlarau mi cuaithlainak ah an hmang. Pathian hmin thangthatnak le thutak karhzainak hnakin anmai pawlkom thurin le dinhmun humhimnak hi thupi sawnah an ruatmi asi.
14) Sualthup: Cutin thudik thutak hmusuak vekin an um lai ah an hotu pawl lakah sualthup tumpi an rak nei ringring theu: sual thup tumpi cu voi tampi cu nupa sualnak asi theu. Nupa sualnak in thlarau fa nei, nipi thup nei, tvp. Cun sumpai eiruknak, le midang parah an tuah mi cu leitlun biaknak nei lo pawl hman in an tuah lo dingmi (common sense nei lo) cangvaihnak in an cangvai theu. Fimkhur: Pawnlawng lang dan ah thlarau mi zetin lang si in, fehsual pawl hi sualthup an nei ringring. Voi tampi nunau mipa sualnak ruangah thlarau fa tivek an nei theu. Laitlang ah tla “dap-taw-raw” tivek in thimlakah dap awk ciamco tivek kha fehsuaknak asi. Cun, fehsual pawl hin zumlo tu hmanin an tuah lo dingmi milai nuncan ziaza sia an nei theu. Mi hrekkhat cu sumpai thu ah siseh anmai member pawl parah an tuah mi ah siseh mawi lo zet le dik lo zetin an cangvai theu. Zumtu thlarau mi zet ti aw si, langhngan zetin sual ti ah theih mi, leitlun mi pawl hmanin an tuah lo dingmi a tuah rero tu, cozah bum le dan le milai nunphung dan pawl pahbal in siseh a cangvai tu pawl lak ihsin fimkhur aw.
15) Mi dodal mi an nei ringring: thlarau mi zet, leitlun midang hmuahhmuah hnakin mi thianghlim famkim vekin an ret awk laiah mi relsiat, midang siatnak, cu an sim thiam zet ih huatnak thlaici an tuh ringring nak in satan hmanrua an si theu. Fimkhur: Ziangtluk thlarau mi le sakhua nak lam khalah zuam zet khal sisehla huatnak in a ciahneh mi milai pawl lak ihsin fimkhur aw. Huatnak, ikfiknak, iksiknak, siatkhatnak, mi rem lomi nei ringring, mi huat nei tivek pawl hi Thlarau Thianghlim ih a pekmi a rahsuah ter mi thlarau rah ansi lo. Satan hmanrua sawn an si theu. Ziangah tile Pathian a duhdaw tu pawl cu Pathian ih zuk, amai hmuihmel kengin a sersiam mi milai pawl an duhdawt asi. Duhdawtnak dik nei lo thlarau lam hruaitu pawl cu tihnung ngaingai an si. Nangmah an lo duhdawt zet laiah hellrem ah an lo hruai thei.
16) Mahte um/lak hran awknak: Mithiang hlim, thlarau mi hleice le lamzin dik hmusuak le thluntu umsun vekin an theih awk ruangah midang, khrihfa dang pawl an pawlkom duh lo, peh zawm awknak an duh lo. Fimkhur: Biaknak lam hruaitu pakhatkhat in midang pawl hmuahhmuah cu misual, fehsual, pawlkom lo ding tiah alo sim asile fimkhur aw. Mahte lakhran awknak ih duhsan bik cu sungthu thup midang in thei lo ding, mualpho tih le midang huphurh ruangah asi theu. Zumtu diktak pawl cu leitlun ah duhdawtnak a luansuaknak Pathian palai sawn kan si.
17) Thuthup: pawlkom sung thuthup, thilcang sual mi le Bible hmuhdan dikciah lo pawl khal lenglam mi hnenah simsuak lo dingin siseh anmai sung thu pawl cu an thup theh. Anmai pawlkom sung milesa pawl sualnak mawhnak cu an thup theh theu. Fimkhur: Hruaitu zokhal, sualnak cu phuang aw in ngaidam nak hawl si loin thuh ruk vivoasi tikah fimkhur aw. A thup a thli in thil tuah mi siseh si lo mi sivekin lang awk ter nak, pawl hi “hypocrite” hi Pathian in a huat tuk mi asi.
18) Hmuhsuak thar, lar awknak thar hmu vekin um: Feh sual tampi in midang theih lo mi hmu suak, Pathian in simtheih mi nei vekin an sim aw theu. Zesu Khrih ratsal nak ding thu theih hleice mi nei vekin an um duh zet. Koresh, Elizabeth C, le midang fehsual pawl hin 7 seals, tivek Khrih rartsalnak ding tivek mdiang theih lomi thei vekin an sim aw ciamco. Fimkhur: Biaknak lam hruaitu zo khalin midang ih theih lomi ka thei, midang in an lo sim thei lo mi keimah lawng in ka sim asi, an lo ti tikah fimkhur aw. Cui zirhnak a lo simmi pawl cu tuihlan kum 2000 sungah biaknak lam pacangtha Pathian mi hman pawl hnenah Pathian in a rak fianter zo mi asi maw, Bible in asim mi vek asimaw tiah zohfiah, finfiah aw.
19) Biaknak, thlarau lam tongkam hmanbik mi an nei. Fimkhur: Fehsual pawl hin anmai sungvial hman bikmi tongfang thar an sersuak theu. Anmah le anmah an kawh awknak tla asi thei, thlarau mi sinak cuaithlainak ih an hman mi tla si thei. Cuvek tongfang an hman mi na theih ve ten fimkhur aw, Bible sung vek asimaw, nangmah in na thei thei lo asile mithiamsang le Pathian mi hman pawl rawn lohli aw.
20) Zirhbik nei: Bible zirhnak Semternak ihsin Thupuan tiang Pathian thutak zikthluak an zirh dah lo ih zirhbik, khurbing zetin fehpi bik mi an nei theu. Cui an fehpi mi zirhmi zirh ve lo, an zirh tluk in ngai pawimawh ve lotu, Bible thutak thawirual zetin zirhtu pawl riangri kha fehsual le thutak theih lo vekin an sim, an zirh theu. Fimkhur: Mi zokhalin, Bible sungthu an zirh tikah lakbul mi nei in anmai zirh vek ciah le zirhmi zirh ve lo tu pawl cu fehsual, dik lo vekin an sim tikah fimkhur aw. Pathian thu, Semternak ishin Thupuan netnak tiang cipciar zetin ka thei famkim theh asi ti tu an um khal asile fimkhur aw. Bum awknak asi thei.
21) Fehsual pohpoh ah bum awknak a tel: An bummi pawlin bum in an um ti an thei aw loih anmah vekin bum lomi, bumnak thlun duh lotu pawl riangri cu fehsual vekin an hmu theu. Fimkhur aw: Bum in na um hnu ah bum in ka um asi ti theihthei nak na nei nawn lo ding.
22) Bible ziang thei lo khalin, pastor sidan ding, kawhhran hruaitu pawl umdan ding cutin khatin asi ding tiah sim ding an nei ringring. Fimkhur aw: Nunah zianghman hmuh ding umlo, Pathian thu zirnak nei si loin, lole thlarau mi aw ter zet pawlin Pathian rawngbawl cu an sawisel, an relsia, an thangsiat zutzo tikah fimkhur aw. Pathian siahhlawh camsiatnak tongkam pawl kha na hna sungah na lut ter lo a tha sawn. Ziangah tile voksa leitu an um lole voksa zo hman in an zual lo ding vekin a ngai tu um lo hai sehla Pathian siahhlawh pawl thangsiat relsiat rero cu zohman in an paih lo ding., Na hrang thathnemnak a um lo, na thlarau nun cau ter tu men asi. Theisawn fimsawn an sile thiltha tuahnak in langter sawn ding an si. A bik takin anmah thlarau rawl cawmtu, bawmtu thangsiat rero tu pawl kha camsiat tuar mi an si, an kiang na um lole an siat tawn dingmi lak ihsin na luat sawn ding.
23) Thutluknak tuah tikah, fehsual hruaitu pawlin Bible hi a dungle hmai thawn pehzawm loin (out of context) an la ih an dungthlun pawl hnenah thurawn dik lo an pe theu. Fimkhur: Bible lakkawi, dung le hmai thuhrampi telh loin laknak hi fehsualnak hrampi pakhat asi. Bible cu bung le cang umlo in a tluan pi in rak ngan mi asi tikah cabu pakhat cu a thawk ihsin a cemtiang apeh aw theh mi asi. Na pa in ca a lo kuat mi kha alai lak lawng na siar asile na pai duhsan an thelh thei men asi.
24) Hruaitu pawl mi ukbet mizia: Fehsual hruaitu pawl hi nuncan, kaihhruaidan pawl thusut an duh lo ih an dungthlun pawl kaa cip dingin an tuah theu.
Fimkhur: Bible in asim vekin, mi zokhalin sualnak kan nei, tlaksamnak kan nei theh vekin hruaitu zokhal an tuahmi parah thusut theih lo, thurawn pek theih lo, an tuah mi le tuahdan pawl cek fel tu um lo vekin an cangvai asile tihnungzet dinhmunah an um asi.
25) Milai pawlkom nak do (Anti-social): Milai nunphung le pawlkom hmanrua bungrua pawl an do.
Fimkhur: Pathian zum, biak, pianthar ruangah mai nunphung cu tanta, do tahrat in mirang nunphung, thuam pawl a thianghlim cuang vekin ruahnak hi ruahnak sual asi. Pharasee pawlin Gentel pawl kha vanram an co ve thei nak ding hrangah Jews biaknak (Judaism) ah an lut a tul, vunzimtan an tuah a tul, timi pawl kha fehsual, zirhsualnak asi.
26) Fimthiamnak dodal (Anti-intellectual): si ei do, computer le santhar fimthiamnak bungrua pawl hmang duh lo. America ramah biaknak ruangah si ei duh lo, motor to duh lo, electric meisa eng hmang duh lo tla an um. An fa le tla tlawngta pawlkom lakah telter an duh lo.
Fimkhur: Rundamnak cu milai fimnak le ruatthiamnak ihsin ngah mi asilo. Curualrualin, milai cu Pathian hmuihmel kengin sersiammi, thluak fimnak thawn sersiam asivekin, santhar fimnak milai khawruah thiamnak pawl cu Pathian thu dokalh zawng siloin Pathian hmin sunlawinak hrangah hman ding mi asisawn. Leitlun fimthiamnak ruangah leitlun pumpi pehtlaih awknak, khualtlawnnak motor, vanzam, tvp tla kan neih theinak sawn asi. Cuhnakin Khrihfa zumnak, Bible in a simmi cu Greek, siseh Jews siseh kawl le lai nunphung kar lak khalah a nung mi zumnak asi sawn. Sal le milian, mi farah, uktu le ukmi ti um loin milai zovek hrang le ziangvek nunphung lak khalah rumdamnak thutak cu a nung mi asi.
27) leitlun milai pawlkom dodal (anti-social): Fehsual pawlin leitlun milai pawlkom pawl an dodal, lehnak, le nunphung lam, tvp, an dodal theu.
Fimkhur: Mi zokhalin thlarau lam sinak cuaithlai awknak cu pawnlang sakhua nak, hnipun phunkhatkhat, lole pawlkom hrial ding tivek in nunphung hmanrua a hmang asile fimkhur aw.
Leitlun fehsual pawl lakah a tlun lamih hminsinnak pawl zaten in an nei theh kherkher lo ding. Curualrual in, a tlunlam ih ngan mi lakah evangelical khrihfa pawlkom zumtu pawl cangvaihnak ah hmanrua thatha pawl a tel ding. Curuangah kawhhran nung le zumnak nung in a nungmi Pathian Thlarau kaihhruai mi pawl hmuhsualnak si hrimhrim hlah sheh. Fianglomi a um asile cangantu hnenah sut fiangin simduh mi sawn theihfiang a tha. Santhar san ah leitlun khawmual tinah laimi pawl kan thleng zo vekin leitlun khawmual tin ah piangthar, thlarau mi zet vekin cinghnia tuu vunsin pawl lak ihsin fimkhur cio thei nak ding hrangah duhsaknak in ca tawite ngan mi asi.
Rawn mi cahram pawl:
1. Characteristics of Cults: by Janja Lalich and Michael Langone; Take Back Your Life: Recovering from Cults and Abusive Relationships by Janja Lalich and Madeleine Tobias (Bay Tree Publishing). http://www.baytreepublish.com/take-back-life-fr.html 2. What is an Evangelical? Dr. Michael S. Horton, ©1992 Alliance of Confessing Evangelicals
Evangelical" comes from "evangel," which is Greek for "gospel."“The Scripture only’, “Christ only”, “Grace only,” ‘faith only” “glory to God only” thats the "evangelical." The Bible--our only foundation; Christ--our only hope; Grace--our only gospel; Faith--our only instrument; God's glory--our only goal; the priesthood of all believers--our only ministry. 3. What Are Common Characteristics of Cults? http://www.equip.org/perspectives/common-characteristics-of-cults
4. Harold Bussell, Why Evangelicals are Vulnerable to Cults, International cultic studies association, http://www.icsahome.com/infoserv_articles/bussell_harold_whyevangelicalsvulnerable.htm
5. The Characteristics of a Cult (Acts 15:1-31), By: Bob Deffinbaugh http://bible.org/seriespage/characteristics-cult-acts-151-31
*Reprinted with permission from The Gordon (June 1981). http://www.icsahome.com/infoserv_articles/bussell_harold_whyevangelicalsvulnerable.htm
|