Global trend 2025 America ram ih National Intelligent Council in Global Tred 2025" "Leitlun 2025" ti ah report an pek mi, AMerica president thar hrangah timtuah awk cia nak ding hrang khal ah bawmtu dingah leitlun khawmual an khaikhawm nak thusuah attachement ah ka lo kuat hai. Siar paihpaih hrangah, online khalah siar ding a um, www.dni.gov/nic/NIC_2025_project.html
Leitlun thuanthu khaikhawm tikah Bible in a simmi leitlun san cemnak thu thawn a mil aw aw maw, ziangtik tiang kan leilung pi a dam lai ding, ziang ramkulh pi pawlin ziangtluk rei leitlun ah thuneihnak sangbik an nei ding, ziang ram pawl an cak sal dingih a tu ih a cakbik pawl an neh sal ding timi pawl hi mi tampi theih cak le ngaihven rero mi asi theu vekin US hi atufangah rampicang le cakbik asi vekin USA dinhmun parah hngat aw in malte khaikhawm hnik uhsi.
Leitlun thuanthu ah Greek Empire, Roman Empire, British Empire, pawl anmah le tikcu ahcun an rak cak in an rak fim zet nan cem can, tawpcan an nei. Leitlun ralpi voihnihnak a cem, British empire a tlaksiat hnu ah America le Soviet Union cu leitlun rampi cakbik si ding dinhmun cuh aw aw in an rak zuam awk nakah "Cold War" "Thupte Ralpi" reizet leitlun ralpi voihnihnak a cem hnu ah an do aw aw. 1970 hnu lamah Soviet Union a tthek darh ih pursum leilawnnak ah a tlaksiat phah thawn dung a sip ih America cu leitlun khawmual ah a cakbik le lian bik ah a suak ta riai. Sikhal sehla, leitlun thuanthu ah ziang ram hman a kumkhua in a cak bik le lian bik asi thei ringring lo vekin leitlun mifim mithiam pawlin America hi a tawp, a sannak bik dinhmun a thleng zo ih a tlaniam lam sawn asi, ti ah an sim rualrual in hmailam leitlun thuanthu ah America in ziangvek a tawng ding timi hi America intelligent lam hnatuan, mifim pawlin America president thar hnenah an hmuhtawn mi le zumnak an simcia thei mi pawl an simsuak. Cuticun America khalin hmalam ah a thleng thei mi hrangah nasa ten a zuam in a tim a tuah ve nasa.
Lennak lam kan zoh asile America mipi pawl hin sum la lut mi a tam bik an si lo ti a fiang. A rampi cu a lian na in farah le milian thlau awknak a sang sinsin. Leitlun ram tthangso dang thawn tahtthim asile a hnuailam vekhi US ram ram laklut lamah paruknak lawng asi; GDP-per capital income- 1) Luxembourg- $ 68, 800, 2) Equatorial Guinea - $ 50, 200, 3) United Arab Emirates-$ 49700, 4) Norway, $ 47800, 5) Ireland, $ 43, 600, 6) United States, $ 43, 500, 7) Andorra, $ 38, 100, 8)Iceland-$ 38100, 9) Dannmark-$ 3700, 10) Austria- $ 35500 an si (Source: CIA World Factbook).
Cuntin asile laiah ralkap hrangah sumpai hman tamlam zoh asile America hin ralkap le hriamhrei (military expenses) hrangah tam tuk a hmang tikah America ram hi leitlun ah tangka tamnak bik le nuamnak bik asi thei lo phah nak khal a um ve. Irag ramah America in nikhat ah US $ million khat (1 million) leng lo a hmang (http://www.sptimes.com/2003/05/27/Worldandnation/Doling_out_1_million_.shtml).
Leitlun khawmual tin ah ralkap lam hrang sumpai hmanmi (military expense) zoh hnik uhsi: per capital military spending,1) USA- $ 547 billion, 2) UK-$ 59 b, 3) China -$ 58 b, 4) France - $ 53, 5) Japan - $ 43, 6) German- $ 36 b, 7) Russia- $ 35, 8) Saudi Arabia- $ 33.8 b, 9) Italy - $ 33.1, 10) India-24.2 b.
(Sources: Military expenditure: SIPRI Yearbook 2008: Armaments, Disarmament and International Security (Oxford University Press: Oxford, 2008), Appendix 5A; PPP rates: International Comparison Program, 2005 International Comparison Program: Preliminary Results (World Bank: Washington, DC, Dec. 2007), pp. 21–24)
Leitlun ah ralkap lam hrang sumpai hman mi zoh asile USA in leitlun pumhuap ih ralkap lam sumpai hman mi $ 1.2 trillion lak ihsin 45% ( zaa ah sawmli panga) tluk cu USA hman mi asi ruangah leitlun khawmual tin ah a cak lai nasa ti ah ruat theih asi.Asinan in santhar san ah kut kaih hriamhrei le milai thawn do dawk ciamco nak hnak in nuclear bomb thawn do awk hi an ttihsawn ih leitlun pumpi le rampi siatsuah thei khawp in bomb cak a um zo ruangah leitlun ah ralkap neih tam le sumpai cahnak lawng hin khawvel ah lalbik si a theih nawn lo zia khal a fiang sinsin.
Leitlun ram ralkap neih zat: Leitlun ah ralkap neih tam lam zoh hnik uhsi: 1) China- 2,255,000, 2) United States- 1,456,850, 3) India - 1,325,000, 4) Korea, North- 1,262,00, 5) Russia - 1,058,000, 6) Korea, South- 687,000, 7) Pakistan - 620,000, 8) Iran- 540,000, 9) Turkey -514,850, 10) -Vietnam- 484,000.
Ralakp neih tam le sumpai hman tam lam lawng si loin leitlun ah zo pawlin nuclear bomb an nei ih ziangtin ziang tikcu ah an hmang thei leh, timi sawn hin leitlun tawpnak siseh America empire tawpnak ding thu khalah mifim le thiam pawl lung a ti buai sawn. Leitlun ah nuclear bomb bei zo tu pawl cu: 1) United States, 2) Russia, 3) the United Kingdom, 4) France, and 5) China, 6) Paskistan, 7) India, pawl tla an si. Cun, Israel ram hin Nuclear bomb a nei ve ding tiah an zum nan, Israel pawlin nuclear bomb an neih le neih lo an rel duh lo. North Korea khal hi bomb a nei zo ding tiah an ruat mi asi. Iran in nuclear bomb tuah thei nak ding khawl pi le bungrua a tuah rero lai asi ih rei lo te ah bomb a tuah thei lohli ding an zum. Rampicang pawl hin do awknak ah nuclear bomb an hman ding cu a zum um tuk lo na in nuclear bomb hi misual (terrorist) pawl kut ah a thleng pang asile America le England ram pawl hi an siatsuah duh dingih an hman ding an phang zet mi asi. Iran in nuclear bomb tuahnak khawlpi le bungrua a ruah rero tikah middle east pawlin ralthuam le hriamhrei lam ah tlan an zuam awk vivo asile ttih a nung sinsin thei fawn.
Zianglam khal sisehla, leitlunpi cu a fate deuhdeuh cuang lo na in leitlun ramtin pehtlaih awknak a cak vivo tikah bungrua le thiamnak lam ah tlanzuam awknak, cuh awknak, eltawi awknak khal a cak vivo ti cu el theih asi nawn lo. NIC report in a sim vek asile, kan hmailam kum 2025 tiang ah a thleng thei mi an simcia mi sungah America cu leitlun ah a cakbik pakhat cu asi ringring ko ding nan China, le India pawl hi an tthang cak tuk tikah a tuvekin America pakhat lawng hi a cakbik le thuneih tu bik (Hegemonic power) vekin reipi leitlun ah a lang nawn lo ding tihi an zumnak asi. Ralkap, ralthuam, sumpai le lennak pawl khaikhawm asile India le China hin a rei hlanah US market tampi a lawng vivo ti cu el theih asi fawn lo.
Hmailam ah khua hlan ram pi (empire) vek uk awknak le ramdangdang thunun awknak cu a suak sal ding zum asilo nan leitlun khawmual tin ah ttih nung bik pawl cu nuclear bomb thawn hrinhro awknak, boruak ttha lo, le bungrua/hmanrua (resource) cuh awknak pawl asi ding ti an zum.
Leitlun hmuntin ah America hua tu an tam deuhdeuh, a zuam tu le eltai tu an tam deuhdeuh, Dollar man a tla deuhdeuh, Ramsung ah pursum leilawnnak (economy) a tla niam sinsin, China le India in leitlun khawmual tin ah America market an lak sak vivo, cuvek lakah America president thar hril mi, US ramah Midum (Black) president hmaisa bikin ziangvek a hmaiton ding (challenges) timi hi leitlun khawmual tin in an thlir mi asi. Obama in "Change" timi thuken hmangin mipi thinlung ah ruahsannak tumpi a pek ih American pawl lawng si loin leitlun khawmual tin in Obama a lal tikah tampi US cangvaihdan a thleng aw ding asi ti an zum ih an ruahsan zet lai ah leitlun khawmual tin ihsin phurrit tampi in America president thar hril mi cu a hngak ih leitlun thuanthu in America ramkulh mi (Empire) ziangtik a tlase dingih leitlun ramdang, China maw/India, pawl leitlun ah rampi lar bik dinhmun ah an din suak ding ti hi khawvel thuanthu thlir tu pawl in mittthep loin an cuan ringring mi asi.
God Bless!
|