RAMLENG LAIMI PAWL LIANGPAR AH
Ramleng um Falam milesa pawl hmalaknak hrangah mah le titheitawk, kianglekap, le ramsung ramleng um pawl bawm awk cio asi. Kan milesa thlarau lam nun khua lamtluang an zawh thei nak ding hrangah kawhhran le hruaitu pawl hmangin pathian lamhruainak lawng si loin bawmbawi awk tul bik, sunglawi le tuan hrimhrim ding pawl vun tarlang sehla; 1) Ramleng harsatnak bawm awknak; 2) Ramsung harsa le tthansohnak bawm awknak; 3) Ramleng um pawl nunphung le miphun sinak hloh lo dingin kenkawh le kaihhruai awknak, 4) Lai thuanthu nung ausuah le tlangzarhpi; hi pawl hi an ttuldan bang aw tlukin a ttul pawimawh theh mi an si. 5) Calai le pehtlaih awknak
Ramsung, ramleng, hmuntin, leitlun killi ah a ttekdarh mi kan miphunpi, Laimi pawl bawmbawi awknak le tthansohnak hrang hmalak nak ah a tlunlam ih a ttul tuk mi, santiluangin mi pakhat cio liangparah tthuanvo inpek mi cio a bang aw lo ding nan mah le ti thei tawk, le mai hmakhua ah sangka a awng aw mi vekin zuam sinsin cio uhsi.
1) Ramleng harsatnak bawm awknak; Ramleng rak thleng hmaisa pawl lakah mi tampi cu pacang pitling hman har an ti tukah an rak ttap rero theu, an rel duh lo tla asi thei. An lungleng in siseh laimi dang pawlkom ding an neih lo ruangah siseh ramdang ah canpual ttha an ngah thei lo ruangah siseh an harsa tuk ih an rak ttap rero theu. Tu ahcun cutin sin awn loin ramtin ah laimi um khawm pawlin pawlkom tiang nei thei in an um vivo tikah harsatnak khal nasaten bawm awk vivo asi. Culawng hman si loin politicians, activist le media pawlin nasa ten kawlram thu, laimi thu, ramsung harsatnak le refugee thu an ausuah pi ruangah leitlun ramtin in kawlram thu le laimi thu tiang an theih phah ruangah laimi mi tampi in kan phu lo bawmnak le ngaihsaknak tla kan tawn phah. Culawng hman si loin laimi hmuntin ah a ummi pawl cu mahte cang-ai khawrh lawng si loin mai kiangkap milai, mah hnakin canpual a niam deuh, a harsa deuh pawl bawm awk tawn asi. Cucu Pathian pakhat be tu le miphun pakhat kan sinak langter tu, duhdawtnak in rian awknak, kaa lawng si loin mai miphunpi le zumnakah unau pawl duhdawt nak in kan rian awknak asi.
Mimal tete le kawhhran pawlkom in lungawiza bawmbawi awk hlei ah pawlkom din in bawm awk tawn nak a um vivo, cu pawl lakah malte vun gan tel sehla;
1). USA-Chin pawlpi, Chin Community of Burma, USA Inc. USA state tinah Chin pawlpi din vivo asi. 2) Canada Falam pawl kom 3) Denmark Falam pawlkom 4) Falam Union, Delhi 5) Falam Unity trust, Aizawl, Mizoram 6) Falam Union of Burma, Australia * 7) Mizoram ah Fimthiam nak lam bawmbawi awknak pawlkom 1999 lai ihsin kan din ta mi a um 8) Aizawl le Champhai, Mizoram ah Health lam pang bawm bawm awknak pawlkom, clinic tiang tuah tu an um, 9) Burmese Charity, Delhi ah Pu Run Bik te pawl din mi 10) Falam Women organization, Delhi 11) Falam Pawlpi, Malaysia 12) A dang pawl,
Hi pawl hlei ah, hmuntin ih a ummi Khrihfa pawlkom pawlin nasa zet in kan milesa, harsatnak lak ihsin tisa le thlarau hrangah bawm awknak pek asi. Ramleng um pawl kan bawm aw tawn ih kan miphun kan tundin awk lawnglawng ah ramsung milesa le hmundang ih a ummi khal kan bawm thei dingih leitlun khawmual tinah leitlun miphun dang pawl thawn tlan zuam awknak ah tluangten kan tlan ve thei ding. Cuticun kan miphun ttekdard hi pawl hi santiluang in fen hlo men lo ding leitlun killi ihsin kan miphun Pathian kan cawimawi thei ding asi.
2) Ramsung harsa le tthansohnak bawm awknak; Ramsung harsatnak le tthansohnak hrang bawmbnak hi a tlun lam ih ttuannak a thupit tluk in a thupi ve mi asi. Ramsung harsatnak le tthansohnak ding hrang hi ramleng ihsin kan bawm lo asile zapi theih vekin miphun dang lakah le leiltun santiluang dunghnu ah hla pi khua a tlai vivo ding. Curuangah, hmuntin ramtin ihsin ramsung kan miphun, ram hmasawnnak hrang tuan rero zo vekin tam sinsin ttuan sunzawm ding a tul. Cumi lakah a ttuan rero zo tu pawlkom le mimal ziangmawzat an um zo; malte tarlang sehla; i) Ilove Myanmar; Pi Sap Nei Thang te rawngbawlnak ii) Lailun Foundation; Chin Veteran, "8888" movement ihsin CNF a suahsan tu pawl hoha nak in din mi asi. Ramsung ah project a nei hnuaihni zo. iii) Chin Pawlpi, USA, USA ih a ummi Falam mipi zapi te huap in pawlkom a umsun, 2002 ah dinthawk mi le USA cozah hnenah registered pawlkom asi. USA ramsung lawng si loin, Malaysia le ramsung khal ah project a nei rero zo. iv) Falam Mino, FM, 2008 dinmi asiihm, Falam Electric hrang an bawm, v) Denmark, Falam, vi) Canada Falam pawlkom, vii) Korea falam pawlkom viii) Ramtin Chin Pawlkom, falam milesa ramtin um pawl pehtlaih awknak ih 2007 ihsin din mi asi. ix) Women organization: lai khawte ah tidai tuahsak le harsa bawmbnak an pe rero. Hitin mi zocio khalin mah le kiangkap ah lamzin a ong aw mi vekin zumnak le miphun sinak ah kan unau, kan miphun pi le kan ram hrangah ttuan cio asi.
3) Ramleng um pawl nunphung le miphun sinak hlo lo dingin kenkawh le kaihhruai awknak,
Tui hlan rei zet, kumkul lenglo ihsin ramleng ah a thleng mi Laimi ziangmawzat an rak um zo, asinan mitampi cu mi-hlo, Israel hnam hlo vek an si zo, an hrangah Falam Khuanu Khuapa pawlin mihlo khanlung ceh ding an si zo. Lami hrangah mithi an si zo. Cuvekin santhar santiluang in kan miphun milesa pawl leitlun khawmual tinah a fen hlo ttheh lo nak ding hrangah ramtinah a ummi, kan miphunpi pawl nunphung le miphun sinak hlo lo dingin kenkawh a ttul. Cumi hrangah mimal, insang, le pawlkom hmin in mi tampi in hma an la rero zo. Zuam sinsin a tul lai. Israel ram fate cu Arab ram 22 in an kimvel ih an dodal lai khalah a dinsuak thei nak cu ramleng um Israel miphun pawlin an bawm ruangah asi ti asile tampi cu a dik ding. Cuvek in laimi pawl khalin leitlun khawmual tin ihsin kan kiangkap ah a ummi, laimi pawl, miphun le nunphung sinak hlo lo dingin zuam cio a tul. Kan kenkawh lawng si loin kan tlang-au pi, miphun dang lakah, leitlun killi ah kan miphun sinak kan ausuahpi le tlang kan zarh ve a tul.
Cumi hrangah hna a tuan rero zo tu pawlkom lar deuhdeuh pawl tla cu; 1) Chin pawlpi, USA, (Chin Community of Burma, USA, Inc.), kum 2002 ihsin kumtin te Lai Kumthar Puai maktara in (Laimi Si hi nuam dupdo ee, ti in) tuah ringring asi. Lehnak, lamnak, hla le thu thawn pawlkom awknak tintian tuah tikah USA ih a ummi laimi, Falam milesa pawl cun kan miphun sinak le nunphung an hloh lo lawng si loin ram le miphun hrang ngainatnak le miphun sinak an nunpi phah. Laitlang raksuahsannak a rei zo mi le ramlengah a tthanglian mi mino tete, laimi sinak thei nawn lotu pawl hman in "Laimi si hi a nuam tuk aw" an ti rero zo. Zuam sinsin ding. 2) Falam Union, Delhi, Delhi Falam Union pawl in Falam milesa an khurh awm bak ah an thei tawk lai nunphung le miphun sinak kenkawh in hma an la. 3) Canada Falam pawlkom 4) Denmark, 5) Australia Falam pawl, 6) Midang pawl.
Hitin ramtin hmuntin ah a ummi, Laimi pawlin mah le tithei dan, zuamdan, phurdan, le lamzin a awng aw mi pohpoh ah kan miphun sinak, kan nunphung, kenkawh le tlangzarh vivo hi mimal pakhat cio liangparah santiliang in ttuanvo in pek mi asi.
4. Lai thuanthunung ausuahpi le tlangzarhpi Kum reipi ihsin calai lam thawn magazine phunphun ramsung ah a suak rero, ih ramleng ah tla suah mi tete a um theu. Asinan, miphun thuanthu nung huapkua zet in tlangau suahpi tu pawlkom, media, thu hla thlangzarh tu hi kan tla sam zet. Chin miphun dang pawlin an suah pi mi, Chinland guardian, Rhododendron, Khonumtung, le Radio aw thawn a um phahphah. Cumilakah, Chinworld, le Chinlandtoday, RFA tivek tla tunai te ihsin kan miphun thuanthunung an suah pi in laittong ten an cangvai mi hi a tha zet mi le man nei zet mi, laimi thinlung sicih tu asi. Culawng hman si loin hmailam ah mirang ttong thawn, Laimi le Lairam thuanthu nung, ramtin killi ah a cang mi, laimi, ram le miphun, mimal le mibur thawn a pehpar mi thu hla pawl ausuah pi le tlangzarh thei sinsin dingin zuam vivo cio ding thazang pek awk tawn kan ttul. Mimal hrekhat zuamnakin UNO, England, USA, le ramdangdangah siseh leitlun ramtinkan pawlkom pawl hnenah siseh Laimi thu hi theihter le tlangzarh asi zo, sunzawm vivo dingin tthangthar no nawn pawl kekar vivo a cu tuk zo.
Hmailam ah a tulzet mi awnmawi, hla le nunphung (arts and entertainment) lam thawn khal kan miphun sinak le nunphung, thuanthunung leitlun khawmual tin ah ausuah pi thei dingin zuamsin sin cio uhsi.
5. Calai le pehtlaih awknak
Khuahlan kan upa pawl cun post (cakuat awknak) hman an rak nei lo. Pawipeng a um khal asile minung rori feh in thu an rak sim aw theu. Mirang pawl an rak lut hnu ah "Laica" in tuah sak ih cangan tla an run zir vivo. Cutin kawlram kumpi thawn kawm awk hnu ah Post (carek) tla kan run hmang thiam. Tu ahcun leitlun killi ih a ummi Laimi pawl hu mittthep kar lo ah nimthlarau cakuat (email) in pehtlaih awk theih asi zo. THiltha, thilsia, thuthar thusia, le zir ding, hrialding pawl ausuahpi ringring asi zo. Cumi hrangah tlangcabawm tampi tla kan nei vivo ih a lungawi um ngaingai. Cuihlei ah, tleitlun khawmual tin ih thutthattha le santhar santiluang khuilam hawi in a feh timi thu hla santhar mifim thiamthim pawl in an laittong rori in an ngan suak vivo tikah kan milesa pawl cuu pehtlaih awknak lamah fim kan zir vivo. Mi tampi college le university, phunsang tlawng ah kai lo hman in thuttha ttha leitlun miphun dang pawl in sumpai tampi hmangin an lei rero mi, fimnak le zir ding tthattha a lak in tlang cabawm ah tla siar ding kan nei thei rero zo. Zuam sinsin ding asi. A sia a ttha, dunglam hmailam le tuisin ah leitlun khawmual tin ah thilcang mi pawl ausuahpi le theih awk ter, zir rero ding kan si. Kan theihnak le hmuhnak hi a mal tuk lai ih sumpai le lennak tampi hnakin kan ttulzet sawn mi khal cu fimnak asi. Fimnak ti tikah phunsang tlawngih degree sim duhnak si loin kan san thawn mil aw mi, leitlun khawmual ah a cang rero mi thuanthu nung parah ziangvekin laimi pawlin mah le dinhmun cio ihsin kut kan thlak in kan sup aw ve ding ti theihnak le hman awknak sim duhsawn mi asi. CUmi hrangah, laimi tla ke kan kar rero zo mi hmuh tikah lungawi nak ngaingai asi. Kan thuanthu, kan nunphung, kan calai, kan nitin nuntu khawsak, cat bang loin ausuahpi, zirh, le kenkawh dingin calai le zuam sinsin cio uhsi. Thanau lo ten, laimi miphun sinak zah pi loten, lai nunphung le calai thuanthu zahpi lo ten ausuah pi le tlangzarh vivo, zir vivo, thang vivo ding kan si.
A thlun lamih thu tlangpi paruk lakah mi pakhat in a zapi ten a tuah cem thei lo ding. Curualrual in mi zohman in pakhat hman ttuanvo le tithei mi ka nei lo khal an ti thei lo. Curuangah, zo ih ttuanvo le ti thei mi le ttuan mi hi a sunglawi bik le a ttha hlei cuanglo men dingih mi zapi in mah ttuanvo, thuanthu in kan liangpar cio ah ttuanvo in pek mi vekin taima zet in kan ram le miphun thuanthu tungding sal asi lawngah leitlun santiluang le tlan zuam awknak ah kan miphun sinak dinsuah pi in ke kan kar ve thei ding asi.
Casiar tu zapi ten parah lungawinak thawn! |