Lai Mino pawl hnen thucah tawi! Sept. 2006 Unau Pawl, Ziangruangah Falam misa pawl hi national politics ah siseh Falam khawlipiceimawinak le thansohnak lamah kan tlaniam tuk? Timi thusutnak hin minoziangmawzat thinlung sungah hmun kauzet khua a luah asi ti ka hmuh tikah hmailamsaupi hrangah ruahsan ding a um asi ti ah ka ruat sawn.Falam misa pawl hi santhar san (Burma independence) hnu lamah Laimi (chin) mizate lak khalah hmaihruai tu le thinlung kau, zapi huap thei thinlung rak nei inkaihruai tu an rak si theu. Falam khawlipi khal mirang pawlin Chin mi zatekhawlipi si dingin khua an rak khang. Asinan, a tu ahcun kan khawlipi khal atumsuk duahdo ih a sung-um misa pawl khal leitlun hmuntin le ramtinah antekdarh aw theh ih milai pawl khal ruahnak phunphun, hnampeng hranhran, khua letlangah an then thek aw theh, thinlung hmu aw nawn loin a pingparang ah an thekdarh aw theh. Cucu ziangtin tuah thatsal theih asi ding?1988 hnu lamah Chin mi tlawngta pawl lak khalah mi rin-um le kaihruaitu lakahfalam misa tlawngta pawl an rak si. Asinan a tu ahcu ramleng a ummi Falam misapawl lakah rualrem ten pawlkom awknak, pehtlaih awknak, thuhmunkhat ten ram lemiphun thu ah thinlung hlawm awknak, hmalak tlangnak a um thei nawn lo. Ramsungkhalah biaknak hruaitu pawl hman an rem aw nawn lo. Miphun thansohnak ding hrangfimthiamnak le calai lamah hmalak tlang ding cu sim lo, an casuah mi tiang hmansiar sak aw lo dingin ca an suah riangri, thu an than aw ciamco, anmai lam tang,an kawhhran pi pawl cun anmai casuah mi lawng siar hai sehla an duh ti thu tlangan au rero.Ramleng kan zoh asile Falam misa pawl a burin an um khawmnak hmun kip poh ahlungrual zetin tuan tlang ding a malzet. Biaknak lam khalah thenthek awknak inhmun kau tuk khua a luah. Pakhat le pakhat relsiat awknak hlir in an khat. Minole mino khal an rem aw lo. Upa le upa pawl khal an rem aw lo. Upa pawlin minopawl khal lam hmuh hna an thiam nawn lo. Mino pawlin upa pawl khal upat lethlawp awk thiamnak an tlasam vivo. Pakhat le pakhat dodal awknak tongkam sia,rel siat awknak le eltai awknak tongkam sia pawlin mi tampi thinlung khua a luahin a lang. Hruaitu rak tuan dah tu pawl khalin dunglam tlaksiatnak ruangah“keimah hnakin midang in hruaitu tuan hai sehla thiltha sawn a suak thei sawnpei maw” ti ruahnak a um nawn lo. Zo khal lamtang hawlin a bur tete’n lungrualpi an tuah aw vivo. A hrekkhat in mai “hrin” tete an hawl aw aw. A hrekhat inmai rualpi hlun tete an hawl aw aw. A hrekhat in kawhhran pawl kom lung rualpian hawl aw aw. A hrekkhat in nupi pasal sungkhat sinak le hrin le hram in an hawl aw aw ih a bur tete lamtang an tuah aw vivo. Cutikah a bur tete in mai hmakhua cio lam an sial ih mi bur tete inlungrualnak an nei. Cutikah senpi vangtlang hrangah ziang a tha, senpi vangtlanghrangah ziang vek le zovek milai in thiltha a tuah thei ding ih ziangvekhnatuantu hi kan mipi in an mamawh timi hnakin mai mibur lamtang tete lungawizawng le phurzawng lungrualpi vial thurual awknak an tuah vivo. Cutikah anmailamtang mibur lenglam milai zo poh khal a se thei bikin do le relsiat an tumtheu. Cu pawl cu ziang ruangah asi? Bible in a simmi “If there is no vision, thepeople perished” (Sunmang hmuh mi a um lo tikah mipi an tlasia) a timi vek khi a si in a lang. Chin mi zapi kaihruai thei dingin, Chin miphun in a fehpi rero mi thuanthu tuah tha thei dingin, kawlram pumpi in a feh pi rero mi thuanthu tuah tha thei dingin, leitlun thuanthu in afehpi rero mi thuanthu tuah tha thei dingin kan milesa in kekar rak thlak vethei dingin ruahnak/hmuhnak (vision) a um nawn lo. Falam misa pawl mit cu mai mibur, sungkhat, hrinpi, le lungrualpi pawl lamtang tuah aw mi, mai lamtang diriam ter awknak fangin a khuh theh in a lang. Kanmah thawn a mil aw tawk fang hotu khal kan ngah dingih kanmah thawn a tlak aw fang thuanthu khal kan nei ding. Cucu zahpi rero khal a thahnem lo ih el theih khal asilo, kansinak in a tlin tawk thuanthu nitin kan belh rero asi.Cutikah ziangvek tongkam in mi tampi hnasung a hlehka rero ti asile; kum upadeuh pawlin anmah hnakin senpi vangtlang hrang thatnak tuah thei tu ding khaliksik nakin an khat, anmai tulefa le an lamtang misa ah an ruat lo mi pohpoh cua se thei bikin namthlak duhnak thinlung an nei, senpi vangtlang hrangahziangvek zo vek milai kan tungding in kan bawmbawi aw ding timi thinlung a hlosinsin, mino lakah burkhat le burkhat an rel se aw rero theih ding a tam, mifimti aw pawl khalin lamtang in an ruahmi lenglamah thatnak tuahtu an hmu thei nawnlo, khawhhran upa le zirhtu pawl khalin anmai kawhhran lenglam ah mifel le mithakhal an hmu thei nawn lo, upa pawl khalin tefa vangnau ziangtin kan tung dingthei ding timi ruahnak a hlo vivo, mino pawl khalin upa pawl parah upatnak a hlovivo, nunau le nupinu pawl hmur khalah anmai khawhran hruaitu pawl le vengsunghruaitu pawl relsiatnak siseh mi thangso ding mino pawl relsiatnak tongkam siain khua a luah theh. Hi pawl hi nan hmuh tikah zo hman mangbang hlah uhsi. Ziangah tile Falam misa ti aw pawl lakah miphun le rampi hrang ruahsannak (national vision) a hlo theh zo. Upa pakhatkhatin amah hnakin mino deuh a rel siat tikah, asilole a pacangpi a rel siat zawk rero tikah, mino pakhat in amah hnakih upa deuh pawl ziangtin upatnak ka pekdingin an dung ka thlun ding tihnakin an rel siat zawk rero tikah, nupinu hmurzadeuh pawlin an kawhhran hruaitu a relsiat zawk rero tikah siseh mino thatha arelsiat zwk rero tikah zianghman mangbang ding a um lo. Anmai hrawk diriamnakding a um loin an theih tikah, anmai lamtang cawimawi an si lo tikah anmaimibur, sungkhat rualpi tha le tanzawng in cawimawi an hlawh lo tikah an hmurkacu a za tiatia dingih relsiatnak tongkam in an awm sung a turh ut-uo tikah suptheih rual asi lo ti theihsak a tha.Cuticun Falam khawlipi khal a rawp duahdo ih a sung um pawl khal tumsuk an pansinsin ding. Milian le mifim fim in an tlansan vivo dingih an suahkeh nakkhawlipi cu dunglet an hawih nawn lo ding. Falam khawlipi ah a rak um dah mi thilthakhal laksak vivo asi zo vekin a tang sun a um asile laksak vivo asilai ding.Falam mino pawl nan to men ding maw?Falam mino pawl, ziang lamzin nan zawh ding? Nan hmurka kha zianghrangah nanhmang ding? Nan fimthiamnak kha zianghrangah nan hmang ding? Nan cahnak khaziang hrangah nan hmang ding? Ziangtluk na cak timi hnakin na cahnak kha zo in ahlawkpi timi kha a thupi sawn lo maw? Ziangtluk na cak timi hnakin zo na nehtimi kha a thupi sawn lo maw? Ziangtluk na cak timi hnakin zo na hum thei timikha a thupi sawn lo awm? Ziangtluk na fim ti hnakin na fimnak ruangah zo a lunga awi timi kha a thupi sawn lo maw? Ziangtluk hlasak na thiam timi hnakin nahlasak thiam ruangah zovek thinlung di a riamter timi kha a thupi sawn lo maw?Tangka ziangzat na nei timi hnakin na sumpai neihmi ruangah mi rilrawng ziangzatan pum a puar ih mi ziangzat in hmasawnnak an nei timi kha a thupi sawn lo maw?Hotu tha kan nei lo tiah phun zai rero nawn hlah uh! Mirang thufim in “people get leader what they deserve” an timi kha falam misa pawl hrang khalah a dik kanti ko lo ding maw? Zir lai pawl zir sinsin uh, thiamnak theihnak sangsang neidingin. Sumpai hawl pawl zuam sinsin uh la nan lennak khan nan miphun hrangahthiltha suahpi thei dingin thinlung forh aw sinsin uh la. Nan kiangkap ah minozuri sabah in a um mi pawl kha bawm tumuh la ziangtin lamzin dik an zawh theiding tiah thei tawk suah in bawm aw tawn uh. A tu ih kan upa pawl cu kumtin tetarlam pan vivo an si. A tu ah mino lai pawlin hmai nan hruai vivo a tul laiding. A tu ihsin thinlungput tha lo, ruahnak thalo, senpi vangtlang thatnaksiatsuah tu duh-amnak, mai hmakhua sialnak, huat awknak, midang zawn ruah thiamlo nak pawl a hlo vivo lai dingih mi tamsawn thinlung ah mimal hlawknak hnakinsenpi vangtlang thatnak ngai pawimawh sawn can a suak lai ding. Cutikah nanthinlung duhthusam hruaitu thatha tla nan nei lai ding. Senpi vangtlang thinlungin Chin miphun zapi huap in le kawlram pum huap in siseh leitlun thuanthu tuahtha tu ding dinhmun tiang hruaitu mino thatha pom thei dingin nan thinlung sangka a ong aw ih lungrual ten kekar tlangthei ding dinhmun nan thlen tikah kan miphun Pathian in nan duhmi le nan tul mihruaitu thatha a lo pek lai ko ding ti khal zum ngam uhsi. "Midang in ziangtin an lo rel, an lo tuahsia, an lo do, an lo eltai, an lo tisia timi hnakin nangmah in ziangtin na let/tuah timi sawn in na hmailam lamzin a tuahtha in a tuah sia ding asi" ti kha theih hngilh lo ten, zuam tento uh. Salai SunCeu in "Khua tla a vang cingding" ativekin lai mino nan hrang cantha suak cing hramseh tiah duhsaknak thawn,Pathian in lam lo hruai vivo hram seh!Lungawi, Lai Mino pawl hnen thucah tawi-II (Peh)Ahmaisa ah tulai Laimi pawl thuanthu dinhmun ka tarlang mi pawl kha riahsiatding le mino pawl phurnak ti cau ding sawn si loin santhar mino liang parah kanthuanthu in a thummi langter duh sawnnnak ruangah asi. Kum zabi 21 sanah ram athangso cakin ziangkim a thleng aw cak sinsin. Culai ah thleng awknak kan nei velo asile Salai Sun Ceu in a simmi vek “San a thleng zo nan unau pawl, nan hrangzianghman a thleng lo” tivek ah kan cang ding. Ka cang maw? Asinan santhar minopawl dinhmun zoh asile sangka kaupi a ong aw asi ti cu zapi mithmuh asi,ziangtluk santhar mino pawlin hmai an nawrih ziangtluk thleng awknak thlen terdingin an zuam in an pe aw timi parah ziangtluk an san sungah an thleng theiding, ram le miphun an thangso ter thei ding timi a thum aw aw.Ram le miphun thansohnak ding hrangah kumpi uk awknak lawng hi a thupi bik lovekin ram mipi pawlin ziangvek dinhmun lai khalah miphun le ram cawisang dingintuan thei mi tampi an nei ringring. Tanta dingmi pawl lakah a hmaisa ah kan simzomi khuahlan lungput thalo (traditional social evils) pawl tlansan thei dinginmino pawl hrangah fimthiamnak, theihnak, le santhar bungrua thatha a um zo tikahzianghman harsatnak um lo ten hmasawn theih asi. Khuahlan lungput tha lo tantading pawl kan sim sal asile huat awknak, iksiknak, hrin le hnam thleidan awknak(misia mitha , lalhrin mise hrin thlei dan awknak), hrin le hnam el tai awknak,mibur fatete pawlsawm aw in midang do kalhnak, mibur pakhatkhat hrang ruatinsenpi vangtlang hmasawnnak dal tu khawruah le nuntu pawl, tvp tanta tahratinsanthar mino pawlin mai mimal hrang, mai sungkhat, kawhhran bul, pawlkom bul,rualpi burkhat hrang thatnak hnakin senpi vangtlang hrang thiltha sawn zoh inpek awknak neih thei a thupi fawn.Na miphun na khua na ram na duhdawt taktak maw?Zohman mai khau le ram le miphun dudhawt lo an um lo ding. Asinan voi tampi cumi tampi in an khua le an ram an duhdawtnak cu anmai hminthatnak le hlawknakruangah tla asi thei. Cuvek lungput thawn thiltha an tuah mi a um asi ahcun fakle lawm thotho ding asi. Asile mi pakhatin a khua le a ram a miphun a duhdawtnakcu ziangtin a langter thei ding? Kan dunglam thuanthu rei lo te kan zoh salasile ram le miphun duhdawt ti aw tu mino thatha le hruaitu mi ziangmawzat cuningzahnak le mualphonak duh um lo zetzet dinhmun an rak thleng timi zapi theihasi. Ziangruangah? Midang tuahsiatnak mawhsiat ding hnakin kanmah falam misapawl tawntaih ruangah asi ti’n kei cun ka hmu. Cui tawitaihnak cu ziangvek asi?At ruangah le cathiam lo ruangah maw dam lo cah lo ruangah asi maw? Asilo! Milaithinlungput thalo, a thlunah kan sim zo mi vek pawl ruangah asi. A umzia cusanthar mino pawlin an ram le miphun an duhdawt taktak asile a tu hlan ih kanmiphun le kan mipi in an rak fehpi rero mi thinlung ruahnak lungput thalo pawl cu tanta thei hrimhrim a tul tinak asi.Thilthalo thleng ih thiltha tuah dingin tlangau tu le hma la tu an um asiahcun dodal tu, kham tu an um ding ti khal cu leitlun milai dan asi. Aung Sanvekin na fimih ram le miphun thuanthu tuah tha dingin thuanthu in na hmai ahtuanvo a lo thlen asile nikhat ni ni ah Aung San vekin thah na tuar thei asi tia fiang. A lo that tu pawl cu nangmah thawn a nai aw bik tu tla an si thei.Asinan cuvek thiltha tuahnak ding hrangah thih cu thih manhla asi. Thiltha tuahding ah le thudik aupi ruangah mi in an lo hua asile cucu thil man zet asi.Patian zumtu nasi ahcun na hmaiah dodal tu vekin na hmuhmi pawl kha na lamsialtusawn an si ti kha thei ringring aw. Milai porh awknak le milai lamzin zawh sualpang lo ding le thiltha sawn hmu thei dingin na hrangah hmanrua men an si sawn.A thupi sawn mi cu nangmah in ziang na tuah, na tong, na ruat ih na fehpi ti miasi sawn.A tufang kan mipi thinlungput vek thawn kan ram hin zalen zetin uk awknak ngahsehla kan ram cu ziang a bang ding ti ah nan ruat cio? Ei-ruknak, thuphanpernak, hrawhhrawlnak, huat awknak, dik loin sum hai lutnak, le iksik awknaklakah thudik, dingnak le diknak in hmun a nei thei ding tiah kan ruat maw? Asile kan ramle mipi hin ram uk awknak tha tuk an phu tuk na’n kan miphun Pathian in cucu acang ter thei lo tiah kan ruat ding maw? Ramthatnak dingah ram mipi thinlungtimtuah cia asi zo maw?Asile ziangtin kan ram mipi thinlung kan tuah tha thei ding? Milai pehtlaihawknak thlakthleng nak (social reformation) um loin kan ram mipi thinlung a siatzo mi awlsam ten tuah that theih asilo ding. Biaknak lam hruaitu, sumdawnnaklam, vengsung pawlkom awknak, zirnak lam le kiltin ihsin milai pehtlaih awknakthlakthleng thei dingin zo in tuanvo a nei? Santhar mino pawl an si lo maw?Biaknak lam zirhtu pawl khalin a piangthar cia zo mi pawl hnenah rundamnak thulawnglawng si nawn loin milai pehtlaih awknak thuthangtha (Social Gospel) tla ansim in an ausuahpi le nunpi a tul. Kum upa pawl thinlung cu awlten thleng theihasi nawn lo. Thu pakhat an ruahmi lenglamah a dang thiltha maw a thasawn a umthei ding maw tiah cuai thlai tawn theinak an nei nawn lo. An san a cem zikcuahco vekin an ruahnak khal a tumsuk lam asi. Santhar mino pawlin kan upa pawlparah upatnak pek a tul rualrualin an hnen ihsin thusia le thinlungput tha lopawl hmuahhmuah cu tanta hrimhrim a cu zo.Na miphun na duhdawt taktak asi ahcun veng sung rem awk lonak, dodalnak,harsatnak, farahnak, buainak pawlin a lo kham thei lo ding. Na miphun in an lododal, na riah an lo tisia, an lo hua, an lo iksik khal asile laimi cu Pathianzumtu kan si vekin Moses le Paul ih tongkam hi thei ringring dingah ka lo cahduh hai. Moses cu a miphun pawlin an hnawng, an duh lo, an eldai, a thu anlunglo ih milem an biaksan, an dodal laiah Pathian hnenah ziangtin thla a cam, “---an sual ngaidam aw, cutin asi thei lo asile, nunnak cabu sungah ka hmin nganmi khal hlawn sawn aw” (Exo. 32:32) ti ah ati si lo maw? Paul kha a miphunpawlin an vuak, an velh, an thawi ih hnar pawnah a thi tiah an hlawn, an tlansan. Cui hnukhalah Paul in ziangtin Pathian hnenah thla a cam, “Ka sungmuril thinlung sungahcatbang loin riahsia le thinna in ka um asi. Ka miphunpi, ka unau pawl ai ahkeimah sawn hi anse dawng in Khrih hnen ihsin lakhloh si sawn thei sehla ka vaduh ve” (Rom. 9: 2-3) ati asi lomaw? Asi, himi Bible bungcangin a simmi pawl hi an miphunpi pawl hrangah thlarau lam duhsaknak asi, duhdawtnak ruangah. Lai mino pawl, nan miphun, nan khua nan ram nan duhdawttaktak asi ahcun ziangvek thu hman dal tu le kham thei tu a um lo ding,Zianghman puhmawh ding a um lo. Tuah thei mi ka nei lo ti a um lo. Dodal tu antam tuk ti a um lo. Na kiangah nitin na hmakhua ah a ummi na miphun hrangahthiltha na tuah thei mi kha na tuah asi ahcun midang khalin cutin an rak tuah veasi ahcun kan miphun Pathian in duhnak thinlungtha thawn nan zuamnak pawl cu alo co hlan sak sawn ding asi.Theih ding pakhat simbet ka duh mi cu mino pakhatkhatin ka miphun ka duhdawtti na cingin a mah le amah a duhdawt awk lo asile amai tongfang ih san a thei loasi. Mah le mah zuu le saa thawn siseh nunau tha lo thawn siseh a siatsuah aw tucun ziangtihman in a miphun a duhdawt thei lo asi. A pahnihnakah, mipakhatkhatin ka miphun ka duhdawt asi ti nacingin a neihmi sumsaw siseh atheihmi thutha siseh a miphunpi pawlin an hlawkpi dingmi a thup men asi ahcun asimmi tonggfang ih san a thei lo, asilole tongkam mawi a hmang menmen asi. Namiphun na duhdawt asi ahcun thutha hlawknak na theih mi pawl kha a hlawkpi tuding pawl hnenah sim aw. Na sumpai neihmi na peksuak nakin na miphun zapi in anhlawkpi ciamco lo asi hmanah na thinlung in na ram le miphun na duhdawt taktakasi ahcun na thinlung diriamnak ziangtal thiltha na miphun hrang na tuah loasile na sunglam ih duhdawtnak na neih mi cu a nung lo, a thi tinak asi. Apathumnakah, mino pakhatkhat in ka miphun ka duhdawt asi tinacingin daitlang le zee in a um asi ahcun a simmi tongang ih san a thei lo asithei. Ram le miphun duhdawtnak in a khattu hrang ahcun tuah ding a tam tuk,milai damsungah tuah ding cemti a um lo, tuan rero khal sehla a cem thei loding. Tuan ding ka nei lo ti tu an um maw? A hmai ih lai Bible kha la aw sehlazoh lo in siar theh thei dingin zuam seh. A kiangkap ah bawm tul mi bawm seh.Miphun tuah tha dingin taimaknak um loin a cang thei lo, daithlang lehrawhhrawlnak in miphun a siatsuah sawn asi.Kan peng kan ram sungah miphun tete kan tam tuk ruangah rem awk lonak lethleidan awknak, duhsak awknak a tam na ti asile, midang duhdan na zawm thei lomi pawl hnenah tel tenteng a tul lo. Miphun hnam pakhatkhat kaihhruainak busungah um nuam lo na ti asile um nuamnak lamzin pakhathat talin na miphun hrangtuansuak nak hawl aw. Sumpai na neih lo hmanah na thazang in maw na theih mithutha ausuahpi nak in maw tuah thei mi na nei thotho asi. Pakhat le pakhat remawk thluh cu thilcang thei lo thluk asi. Asinan thiltha tuah tlang dingah mizapi rualpi tha si theh a tul lo, zapi te sungkhat naivai si theh a tul lo, kantuah duh mi kan ram le miphun hrang thatnak tuah duhtu pawl a hlawm in tuantlang thei dingin zuamnak suah sawn uhsi.Kan tong, kan miphun sinak, kan nunphung kenkawh ding le santhar leitlun tlanzuam awknakah kan santhar mino pawl dungdawlh lo ten zuam sinsin cio uhsi. Kanduh lo zawng thil tampi nitin kan hmakhua ah a cang mi a um khal asile cu pawlcu hmailamah thiltha sawn kan hmuhsuak theinak ding ah le Pathian duhmi ziangasi ti kan theih fiang theinak ding sawnah lamhmuh tu hmanrua men asi ti theihringringin ziangvek dinhmun le tikcu can khalah ke karkhat hman dungsip lo te’nzuam sinsin uhsi.Ramsung politics, thuneihnak cuh awknak vekin lamtang tuah aw in dodal awk cana cu hrih lo. Laimi cu milai malte lawng kan si ih tuah ding tampi kan nei.Leitlun miphun dunglamah tlancak pi in kan tlan hmanah tuihnu san ziangmawhmanah kan miphun zapi in san kan man hrih lo ding. Thiltha tuah dingin hruaitusi tengteng khal a tul lo, zapi in hruaitu si khal a theih lo. Asinan santharmino pawlin santhar mino lakah lamtang bul nei loin, huat bul le duhbul nei loinmimal pakhat cio in an ti thei zawng le Pathian vozem an co mi vekin ram lemiphun hrangah siseh vengsung thansohnak ding hrangah siseh hman tangkai thiam athupi sawn. Kan thiam mi a mal tuk lai ih kan neih mi sumsaw ti tlak asi hrihlo. Kan zate neih mi le theih mi kawm hman in kan ram le miphun hi a tu lohli ahtuahthat theih ding rual asi nawn lo. Santhar mino pawl thiltha tuah nak ahlungrualten hmalak tlang thei a thupi. Khua hlan san lal bangin santhar sanahhruaitu cu thambanlo (untoucheble) dinhmun ah in ret awknak pawl tlansan in santhar mino pawl ruahnakthar le thinlungthar thawn ziangtin kan ram le miphun in rual kan ban ve dingih leitlun tlanzuam awknakah kan miphun hi kan cawisang ve thei ding tiah neihmi theih mi le thiammi burkhawm in hma lak a cu tuk zo.Milai thuanthu hi mimal pakhat maw mibur pakhatkhatin duhvekin remthat letuahthat theih lo can tampi a um. Sikhal sehla tuisanah santhar mino pawl hmaiahthusutnak a ummi cu “na tuah thei mi na tuah maw?” ti asi. Santhar mino, na tuahthei mi kha fel le famkim thei bikin zuam aw la na hmailam cu na miphun Pathiankutah a um sawn asi ti kha theihhngilh hram hlah ci.Lungawi ! ----- -"Huatnak cu mi tawntai le tihhrut pawl hmanrua asi ih duhdawtnak le ngaidamnakcu mi pitling pawl lungput asi" “Mi pakhat cu midang tuahnak in a siatsuah lo ih amai tuahmi sawn in a tuahtha in a tuahsiat theu sawn asi.” |