TLENNAK

       ?

TLAMTLING

    WAYNE MACK 

Lettu,Hre mang

 Friday, July07, 2000                                                                            

 

CA LETTU IH THU HMAIHRUAI

 

            Milai in thil pakhatkhat kan tuah le kan tuan tikah a rah dingmi kan thei tawkin kan ruatih a tha ding tiah zumnak kan neihmi lawng kan tuah theu.Asinan, milai khawkhannak cu voi tampi a famkimlo theu a si ti kan hmu. Asinan, Pathian in lei le van le a sungih thil ummi pawl hmuahhmuah a sersiam hlanah khua a khang cia ih a khawkhan vekin a sersiam tikah ziangkim a duhdan vekin a famkim thluh. Ziang ruangah tile Pathian cu theikim le cakkim Pathian a siih umseh a timi cu a ummih um hlahseh a timi cu a umlo. Curuangah ziangkim a sersiammi ah a duhnak vekin tuah famkim a si. Pathian in thil pakhatkhat a sersiam ruangah a thlan fawrkhat te hman a lakin a fawr lak dah lo a si tiah ka zum.

 

Wayne Mack ih ca nganmi hi ca lettu in amai ruahnak belh lo ten ca ngantui ca ngan vekin leh a siih zokhal ca siartu cun Thutak vek a si maw si lo ti tha ten zohfel dingah ka cah duh. Pathian sinak le a hnatuan pawl cu vanram kan tlen tik hmanah famkim zetin theihter kan si pei maw ti cu ka thei lo. Asinan, cu tikah kan theihnak pawl cu a famkim lo hmanah a sual lo ding a si ti cu ka fiang. Cutin a si laiah, hi leitlun kan dam sungih kan tulmi le kan mamawhmi fimnak le theihnak cun Pathian sunlawinak hrangah cun kan dilmi in pe ko ding. Wayne Mack ih simmi hi na pom maw pom lo maw Baibal vek a si maw ti hi zohfiang dingah zuam cio uhsi.

         Khrih ih thisen hi mihrekkhat hrang ahcun a lakin a fawr ih mi hrekkhat hrang lawngah man a nei. Cun Pathian ih khawkhannak cu milai duhnak tel loin tuah famkim theih a si lo, Pathian in milai duhnak tel loin zianghman a tuah famkim thei lo a si tiah a pom tu cu zohman kan umlo ding. Asinan, Pathian in milai duhthlannak cu zianghman rawn le theihternak um loin tha hrum hmangin milai parah hna a tuan tinak a si fawn lo. Cucu Pathian mizia thawn a kalh aw mi a si. Asinan, Pathian in lei le van a sersiam tikah a duhzawng ciah in ziangkim a sersiam ih cucu tha a ti. Cuvek thotho in a tlu se zo mi milai nunnakah nunthar a sersiam tik khalah a duhzawng cu a tuah ih a tuannak cu a famkim a si tiah kan zumih tha a ti ko ding tiah ka zum.

        Cuti asi laiah mi tampi in Pathian hnatuannak le milai mawhphurhnak karlakah theihthiam lonak a um hnuaihni ruangah ca-hnah parih nganmi malte sung ihsin Pathian khawkhannak le milai mawhphurhnak cu kan theihnak ah ciang zetin in pom tertu si hram seh tiah ka tuanmi asi ih a siartu pawl hrangah thlawsuahnak si hram seh ti ah thlaza ka cam.

 

Ca lettu, Hre mang

 

              TLAMTLING TLENNAK                                                

Wayne Mack

 

Sunlawinak cu Pathian hnenah hmun camcin hramseh.

 

 Khrih a rak thih tikah tlennak satliah milai hrangah cang thei dingah a rak thi loih a thihnak ruangah rinhlelh ruallo a takih thlengmi tlennak cu a tuah suak. Misual pawl kha tlentheih ih tuah dingah a thi lo, asinan a thihnak in misual pawl kha a tlen suak hai sawn a si. Milai pawl kha Pathian thawn rem theih dinhmun thlenter dingah a thi loih a thihnak ruangah milai pawl cu Pathian thawn rualremnak a tuahsak. Khrih in amai nunnak pe in thihnak tiang a rak tuarnak hin milai tlennak dingah a tulmi hmuahhmuah tlamtling zetin a tuahsuakih a thisen hnatuannak hin tawpcin a nei lo. Khrih ih thisen cu leitlun misual pawl hrangah thisen sunglawi asi. Ruahsan ding um loin a tluse zo mi milai pawlih dinhmun in Khrih ih thisen a mamawh nakah tawpcin a nei lo, ziangruangah tile kan zaten misual kan si zo ih zohman in Pathian sunlawinak kan co ban lo. Mi hmuahhmuah hnenah a lakih pekmi Thuthangtha cun misual pawl tlennakah tawpcin a nei lo. Curuangah sersiammi hmuahhmuah hnenah Pathian Thuthangtha cu phuang ding kan si. Pathian ih lungkimmi hmuahhmuah rundamnak dingah Jesu Khrih thisen thilti theinak cun tawpcin a nei lo.

 

  

THUTAK THEIHTHIAMNAK  DAN TLANGPI.

 

Na thinlung sungah hi thil pathum na ret ringring ahcun Thuthiang sungih ciangfel a silole tlamtling tlennak mi tampiin an theihsual theu mi tlennak thu hi na thinlung sungah fiangzetin a lailang aw thluh ding. Ahmaisa bikah, Thuthiang sungih thutlang kha a tlangpi thawn kan kaikhin ih kan ngai pawimawh a tul. Thuthiang hrilhfiahnakih buainak tampi cu a thutlangpi thawn khaikhin loin cangkhat maw canghnih maw fal zetih lak suak nakin a suak theu. Jehovah' witnesses pawl hi hitin tisualah kan puh. Cun midang fehsual tampi khal hivek ruangah an fehsual tiah kan puh. Asinan, kanmah khal voi tampi cu hivekin kan tisual ve ding ti ka phang.

 A pahnihnakah, Thuthiang cu Thuthiang lala in kan simfiangter a tul. Pathian thu kan zoh tikah kan mai ruahnak kha Pathian thu sungah kan belh ding a si hrimhrim lo. Pathian  thu cu kan mai thu thutluknakah kan kuai pengin kan fehpi ding a si hrimhrimmlo. Pathian thu kan zoh tikah Pathian in a sim duhsan kha Baibal bungcang dang kawhhmuh nak thawn Pathian thu cu Pathian thu lala in simfiangter ding a si. Baibal in Thlarau thil cu Thlarau thil ih tahthim ding a ti.

     Pathian thu bungcang pakhat kha a dang Thuthiang pawl thawn khaikhin  in Thuthiang lala in kan simfiangter a tul.

    Thuthlunghlun maw, Thuthlungthar khal sisehla thuanthu sungah ca ngantu pa in a ngan vekin kan leh thiam a tulih cutawkah Pathian in ziang thutak a tarlang a si ti kan theihthiam a tul. Baibal kan zoh tikah nunphung, nuntudan, dinhmun pawl zohthim in ziangvek dinhmunah ziangvekin nganmi asi ti thuanthu in a sim vekin kan hmuh thiam a tul. Baibal kan leh tikah kan buai theunak pakhat cu Thuthlunghlun maw Thtuthlungthar khal siseh tulai kan dinhmunih zirin a silole tulai nunphung milin kan simfiang tum theu, curuangah Baibal thuanthu in ziangvek Baibal thutak a tarlang ti kan hmuhsuak thiam atul.

      Thuthiang bukhat hnu bukhatah ziangvek buainak le dinhmun kha a tlangpi thu ah retin an buaipi ih an khihhmuh ti kan hmuhsuak thiam a tul. Kalatian cakuat cun buainak khihhmuh bulmi a nei. Cuvek thotho in Kolosian cakuat khalin buainak khihhmuh bulmi a nei. Zokhal kan si le, Baibal simfiang ding kan si ahcun Thuthlunghlun maw Thuthlungthar khal sisehla, a dunglamih thuanthu pawl kan theih a tul. Himi Baibal leh (Hrilhfiah) dan tlangpi pathum hmangin Thlarau Thianghlim in in zirhmi ziangkhal kan pom duh ih Pathian thu cu nunpi dingah fimkhur zetin kan hawl le kan zir a si ahcun Thlarau Thianghlim in kan zirnak lawmman ah thutak theihtheinak in pe ko ding.

 

ZIANGTIN THUTAK KAN THEITHEI?

 

 Thufim 2:1-5 siar dingah ka lo khihhmuh duh. Ziangah tile hi cang sungah ziangtin thutak theitu kan si thei tile ziangtin Pathian tihtu kan si ti in sim. Cangkhatnakah in simmi cu Thutak theitu le Pathian tihtu kan si ding a si ahcun Pathian thu in in simmi pohpoh kan pom duh a tul. Mai duhzawng le ngaihdan menah kuai le lakawi dingah Thutak hi zoh hlah uhsi. Pathian thu kan zoh tikah kan thinlung le ruahnak sungah Pathian thu thawn a kalh aw mi ngaihdan thawn zoh hlah uhsi. Ziangah tile kan theih nal dekdekmi le kan kiangkapih kum reipi mi tamipi in an hmanmi le an pommi ruahdan le nghaihdan pawl parah ngaihdan kan neihmi lakah Pathian thu thawn a mil awlo mi a um thei  ih cui  kan ngaihdan lenglamih a ummi thutak cu thleidan nei lo te in Thutak hmuhsuak ding cu zo hrang khalah a har theu asi. Curuangah thinlung  sangka ong cia ten Thuthiang ih a simmi pohpoh pom dingin duhnak thinlung thawn Pathian thutak cu hawl uhsi.

 

    Ka tarlang zomi bungcang thotho in Pathian theihnak neih kan duh asi ahcun tapphah in hawl ding kan si a ti. Lungman khung, ro thil hawl vekin hawl ding kan si. Nunnak ro thil mankhung vekin kan hawl a tul. Tulai sanah sui le ngun hi olaiten ngah theih a si lo, cuti a si laiah hi Thufim ngantu Solomon ih san lai ahcun tu hnakin a har sinsin ding. Solomon in a simmi cu, Baibal in ziang a sim ti theih kan duh ahcun Pathian inn ziang Thutak in theiter duh ti hi sui le ngun hawl ih hawl ding kan si a ti. Cule Pathian in in simmi thu cu kan nunah kan nunpi a tul. Thazaang, thinlung le kan ti theitawk kan sen a tulih kan zir taimak a tul. Thlan suak khawpin kan zir paih khal a tul. Pathian in Baibal zir paih lo le ngaisang lotu pawl hnenah le khawlak ih mi rel sawngmi le thu lawilengah a rak hngat aw tu pawl hnenah ro thil Thutak cu ol-ai ten a theihter men lo ding. Cule, hitin a sim bet, "Mi pa pakhat cun rothil a hawlnakah a nunnak a sen bangin kan nunnak kan sen ngam ve le a takih kan sen ve hrimhrim khal a tul.

 

     "Thuh ruk" ti tongkam a hmanmi hin khihhmuhmi a nei. Hihi a khihhmuhmi asi. Baibal in a simmi theihfiangtu si dingah Baibal cu la in khaattawkah mai duhnaknak siar men in kan ruahnak sungah Baibal Thutak cu rung tarlang aw thluh ding tivek ruahnak kan neihmi cu kan beisei lak men asi. Baibal kha zanah kan lukham hnuaiah ret tahratin kan ihthat sungah Baibal Thutak cu kan thluak sungah rak luahkhat thluh ding tiah kan beisei thei lo. Cutivekin Pathian Thutak cu milai thinlung sungah a tarlang aw mi asilo.

    Pathian thutak cu hlawnthil thuhruk hawl vekin hawl ding kan si. Hlawnthil thuhruk cu zohman in lammual le langpang zetah an ret dah lo. Na umnak kiangkap hman kha na ke in na pal thluh dah lo ding. Asinan, hlawnthil thuhruk cu thuhrukmi a si vekin hmuhsuak ding cun fimkhur zetih hawl a tul. Cucu  a si Pathian in Pathian thuzir a timi cu. Kanmah kan ze ih kan daithlsan ruangah Pathian thu cu kan nunpi paih lo asi ahcun Thutak cu kan hnenah a rung tarlang aw thluh ding tiah kan rak beisei a si achun kanmah le kanmah kan bum aw asi. Cucu a thutlangpi khal thaten kan zoh a tul tinak asi, Thuthiang le Thuthiang khaikhin in Pathian thu cu Pathian thu lala in simfiangter thei dingah kan khaikhin thiam a tulih Baibal thuthlangpi sunglamah ziangvek thuanthu a um ti khal kan hliakhlai thei atul.

 

 

TLAMTLING TLENNAKIH THUPITNAK

 

 

   Tlamtling tlennak hi ziangruangah kan zumih kan phuansuah a tul timi thusutnak hi himi cabu te sungih kan ruat khawm dingah ka duh. Khrih ih lennak hi a famkim zo maw, milai pawl cu tlen theih dinhmunah in ret saw a si tihi a thupi lo tiah mi hrekkhat cun an ti theu. Hivek cu thil te-nau le buaipi tlak lo asi tiah an ti theu. Mi hrek cun hitin an sim, hi thu buainak cu "thingpi bel sungih tisuar vek fang a si".Thil thupi lo pi thuipi zetah an ret an ti, hi thu in ziangvek nun danglamnak saw mi a neihter?

 

    Duhdawtmi ule nau, tuisan hi zirhnak thu thawn peh aw in ziangvek san asi ti na theihfiang a tul ding. Mi tampi in zirhnak an do kalh lai ah nangteh zirhnak thlunmi bulba nei loin na um ding maw? Voitampi cu zirhnak (doctrine) ti ve ten mi tampi cun, "Oh, zirhnak, zirhnak, zirhnak" an ti  ih a theih an paih lo theu. Zirhnak hi tih awhlah, ziang ah tile, Baibalin a simmi cu "Thuthianghlim hmuahhmuah cu Pathian thawkkhummi a siih zirhnak hrangah hlawknak dingah in pekmi asi", curuangah zirhnak hi ngaihven ding kan si. Baibal in thudang kan theih lo mi pawl thu ziangtin a sim ti theih duhnak nei ding kan si. Khrih ih thihnak hin milai cu tlentheih dinhmunah in tuah maw, a thihnak hin tlennak famkim in tuah sak asi tiih a thupitzia theifiangtu ka si. Hi thu hi "thingpi bel sungih tisuar vek fang" thil thupi lole ngaihsak tlaklo men a silo. Curuangah tlamtling tlennak cu tlennak famkim thutak asi ih zum le phuansuah ding thutak a si ti ka zum. A hnuailamih ka tarlangmi thu pawl hi tha ten ruat phah in zoh hnik.

 

 

 

I.                   THUTHIANGHLIM IH THILTITHEINAK

 

    A pakhatnakah Thuthiangthlim thil titheinak ruangah tlamtling tlennak cu zum ding kan si. Thuthiang cangkhat ka tarlang zo, II Tim.3:16, "Thuthianghlim hmuahhmuah cu Pathian thawkkhumih pekmi an si", cun Thuthianghlim hmuahhmuah cu "Zirhnak, nun simnak hrangah hlawknak a si. Cuticun Pathian mi hrangah famkimnak le thiltha tuahnak pohpoh ah hlawhtling zetih hman awknak ah a si". Thuthiang hmun khatkhatah tlamtling tlennak hi hlawknak asi ati ahcun hmundang khalah Thuthiang lala in a simnak kan hmu thei. Hihi hlawknak a si ahcun zum ding a si ih phuansuah ding khal asi. Baibal in Thuthangtha phuang tu hmuahhmuah hnenah hnatuan a pek. II Tim 4:2 ah a simmi cu "Thuthangtha phuan ding, nun sim ding, thiltha lo tuahtu pawl kawk ding le thinsau zetin zirh ding": ti thu pawl asi. Paul in a rualpa Titus hnenah hitin ca  a kuat (Tit.2:1), "Asinan, nang cun a dikmi zumnak hrampi thawn a rem aw mi kha na zirh pei" tiah a ti.

    Dung. 20 nakah Paul kha Ephesian kawhhran upa pawl thawn an ton awknak thu kha kan hmu thei.Cang 25 nakah a simmi cu "nan zate hnenah a suk a so vakin Pathian uknak thu ka lo sim". Asinan, tu ahcun zohman in in hmu sal nawn lo ding ti ka thei". Paul in nan hnenah Pathian Thuthangtha simnak can tha ka nei sal nawn lo ding ti ka thei, a ti. Cutawkah a sim betmi cu," Tuisunah nan hminsin dingah ka lo simnak asi, zoih thisen mawhphurhnak khal ihsin a thiar fihlim aw mi ka si" a ti. Zokhal nan si le nan thisen mawhphurhnak ihsin ka thiar fihlimaw zo asi, a ti. Nan  theih tulmi pawl kha in sim lo tiah nan mehtawk in khih thei lo asi, a ti. Cun cang 27 nakih a sim betmi cu, "Thu zirhnak pawl kha lo zirh loin ka tanta men lo ruangah nan thisen mawhphurhnak ihsin ka thiar fihlim awknak asi" a ti. Malte men si loin nan hrangih theih tulmi Pathian thuzirhnak pawl kha ka lo zirh thluh zo ruangah nan thisen mawhphurhnak ihsin ka luatnak asi, tiah Paul in a sim.

     Cun, kan Lalpa Jesu ih in simmi hi ngai pawimawh ding kan si, "Leitlun hmuahhmuah ah va feh uhla, miphun hmuahhmuah hnenah va zirh uh". Cuitlunah ziang zirh ding kan si ti asim bet. "Nan hnenah ah ka lo simmi pawl hmuahhmuah kha va zirh uh, cuticun leitlun deng tiangah nan hnenah ka um ringring ding" a ti. Ka lo zirhmi pawl va zirh uh a ti tikah Khrih in ciangfel le tlamtling tlennak thu a zirhmi a tel a si (John 6:37-44,65; John 10;17). Curuangah Thuthianghlim in Pathian thu zirh le phuang dingah mawhphurhnak in pek tikah tlamtling tlennak thu khal a tel asi.

 

 

 

II.                TLAMTLING TLENNAK IN PATHIAN A CAWIMAWI

 

    A pahnihnak ah, tlamtling tlennak hin Pathian a cawimawi ruangah zum le phuang suak hrimhrim ding kan si. Hihi ziangkim sersiamnakih tumtahmi a raksi. Thupuan 4:11, "Nang cu thuneihnak, cawimawinak le upatnak co tlak na si, ziangruangah tile ziang hmuahhmuah cu na lung hmuinak vekin sersiamih ummi an si". Thuf.16;4 ih a simmi cu, "Pathian in ziangkim hi a mai hrangah a tuah, cuticun mi tha lo pawl khal siatnak ni hrangah".

Cun I Kor.10:31 nakah in simmi cu, "Curuangah ziangkim nan tuah le nan ei khalah, Pathian sunlawinakah tuah uh". Jesu in thinglamtah parih a tuar hlanah  in simmi cu " Hnatuan in pekmi cu ka tuan theh zoih, na sunlawinak cu leitlunah ka tarlang zo". Jesu leitlunah a rat tikah a tumtahmi hrampi bik kha ziangha a si? A ratnak hrampi bik cu Pai' duhnak tuah suak dingah le Pai duhnak tuah suaknakin Pai' hnenah cawimawinak pek ding kha a si.

Jesu in hi leitlunah a hnatuan a tuan theh tikah hitin asim, "Hnatuan I pekmi ka tuan thluh zo ih leitlunah na hmin ka cawimawi zo". Hihi kan nih khalin kan ruahsan ve dingmi asi. Cuti a sile tlamtling tlennakin ziangtin Pathian a cawimawi?.

 

A.Tlamtling tlennak cun Pathian fimnak a cawimawi

 

A pakhatnakah, tlamtling tlennak zum le phuansuahnak hin Pathian fimnak a cawimawi.

Rom.bung 1- 11 tiangah Baibal in tlennak thutlangpi a simmi kan hmu. Paul in tlennak a tulnak le tlennak ih umzia a simmi kan hmu. Cun Rom.9-11 ah tlennak thu ruangah Pathian ropitnak thu a simmi kan hmu. Himi tlennak thu  hin cang 33-35 ah a thu a cem ternak hi hminsin duh um zet a si.

      Tlennak thu ah Pathian hnatuan a ruat tikah a thin thatho in hitin a au suak, "Aw, Pathian fimmnak le theihnak ih kauhzia le thukzia hi! Ziangvek ruahban lo thuthennak le khawkhannak saw a si! Cu lawng si loin Pathian thinlung theitu zo an um? A thuthennak hmu le theitu zo an um? Zosaw Pathian hnenah thil pe hmai sa ih Pathian in a rulh leh sal ding a um? Paul in tlennak thu a ruat tikah a thinlung khawng tu cu Pathian in ziangvek fimnak thawn hna a tuan timi cu tlennak thu sungah a lailang aw mi hi a si.

   Pathian in ziangkim a sersiamnak ahhin a fimnak a langter. "Van pawl khin Pathian fimnak an tarlangih, vanih thil pawl khin Pathian kutsuak sunparnak an langter". Pathian in a fimnak cu misual pawl tlennak dingih a khawkhannak ahhin a tarlang, ziangtin a si tile, Pathian cu uktu le lal a si ih Baibal in in sim vekin ziang hmuahhmuah cu anmah le tawpnak cio ah a thlenter hai ding. A thuanthu cu a tak asi. Asinan, Pathian fimnak tarlang aw mi kan  hmuh theihmi tum bik cu, misual tlennak hrangih a khawkhannak ah a si. Jude 25 nakah hitin asim,"A fimmi umsun Pathian kan rundamtui' hnenah". Aw, Pathian fimnak tlennak sungih kan hmuhmi hi minung ruahban lo fimnakih khawkhanmi asi. Pathian in sankhuk rei ah a minung  pawl rundam ding thu khua a rak khan cia nak kan hmuh tikah Pathian fimnak mangbangza cun thinlung sungah mangbangza in in ciah.

    Pathian fimnak cu tlennak hrang khawkhannak ah kan hmu-Jesu Khrih Pathian sankhuk Fapa, leitlun sualnak phur hlo dingah Pathian tufa no vekin a ratnak ahhin. Cui tlunah Pathian fimnak cu tlennak a tuah famkimnak ahhin kan hmu thei fawn. Khrih a thih tikah Pathian ih tlennak khua a rak khan mi cu famkim zetin tuahsuak a si. A hnuailamih thu pawl kan  theihfiang tikah Pathian fimnak cu fiang sinsin in a lang; Pathian cun tlennak hrangah khua a rak khang thei lawng a silo ti kan theih tikah, Pathian cun tlennak a pe thei lawng si loin tlennak khawkhanmi cu a pitlin thei ih, cutin tlennak hrang rua-hman cia mi cu famkim zetih tuahsuak in, a hram thawkin tumtahnak a rak nemhnget cia mi pawl cu  zianghman hrelh lo ten a tuah famkim a si.

Isai 35:11 in a simmi cu "A dingmi ka siahhlawh in mi tampi sual thiannak a tuah ding".

   Pathian in a Fapa in rawngbawlnak cu zianghman lo menah a tanta lo. Leiltun hram toh hlan ihsin a rak ruat cia ih, A fapa ih rawngbawlnak cu pitlin ding le an hrangih thihnak a tuarsakmi pawl rundam si dingin Pa in a tiamkam zo. Pathian fimnak cu hinahhin hmuhtheih a si. Kan Pathian cu misual tlennak khawkhang dingah le tlennak pe dingah a fim. Cuticun, tlennak hrangah khua a rak khan cia mi cu thinlung sungih a rak suangtuah cia vekin tuahsuak a si ti hmu dingah a fimin a tlak a si.

    Rom 10:14-17 ah Paul in a simmi cu, "An zum lo mi cu ziangtin saw an kawh ding? Cang 34 nakah a simmi cu." Zokhal Lalpai hmin a ko tu cu rundam a si ding". Asinan, hi tawkah Paul in buainak a sim telmi cu, "Ziangtin an zum lo mi cu an kawh ding?". Cun an theih lo ahcun ziangtin an zum thei ding? Simtu an umlo ahcun ziangtin an theithei ding? Cun thlah an si lo ahcun ziangtin an sim ding? Hitin ngan a si, daihnak Thuthangtha a sim tu le thiltha lungawinak a phurtu pawl ke cu a va mawi lawmmam em". Paul in a sim duhsan hi thaten hminsin hnik aw, mi pakhatkhat in a zum lo mi cu rinsannak thawn a ko thei lo, cun a theih dah lomi kha a zum thei fawn lo. Simtu um loin a zum thei loih thlah an si lo ahcun an sim thei fawn lo. Duhdawtmi unau. Thaten ruatciang hnik aw! Leiltun mimal pakhat cio rundam dingah Pathian in a mai duhnak vekin khua a rak khang cia ih Khrih cu leitlun mimal pakhat cio hrangah a thih a si ahcun, thusutnak a ummi cu, ziangruangah Pathian in leitlun minung (a thi cia le a suaak lai ding khal) mimal pakhat cio in Khrih an hrangah a thihnak thu cu an theih ih an zum  lo?. Cucu ziangruangah a duhnak vekin a tuah lo? Pathian cu a fimvar tawk lo mawsi? A duh mi milai pawlin Khrih  an hrangih a thihnak cun zumin rundam an si cu hmu dingah kan Pathian cu a fimvar tawk lo maw si? Tlennak khawkhanmi le tlennak tuahsuakmi famkim hmu thei dingah hmuh theih mi ah Pathian in a tumtahmi a pitlin thei lo maw si? Pathian cu tlennak hrangah khawkhang ih tuah suak dingah le Khross parih Jesui in tlennak a tuah suakkmi kha leitlun mi zate hrangah famkim zetin tuahsuak asi cu hmu dingah a fim tawk lo maw si? Cuti a si lole Pathian remruat cu siatsuah tu a um maw?.

   Thing khros parih Khrih thihnak cu mi pakhat in a theih lo a si ahcun a hrangah zianghman thathnemnak a nei lo. Rom 10:14 .Paul in a simmi cu " theihnak um loin zohman zumnak neih theih a si lo". Pathian in, leitlun mi hmuahhmuah tlennak Thutghangtha cu thei in rundam an si ding cu a duhthlanmi asi ahcun leitlun mimal tin in tlennak Thuthangtha thei in rundam an si nak cu hmu dingah Pathian cu  a fimvar tawk lo maw si? Zumnak can nei loih a thi ih helram feh ding pawl cu Baibal in a simvekin an theih lo mi cu zum theinak an nei loih simtu um loin theihtheinak an nei fawn lo.

 

    Kan Pathian cu fimnak hmuahhmuah hrampi a si ti ka zum. Amah cu tlennak hrangah khua a rak khang lawng si loin tuahsuak dingah le a rak ruat cia vekin  tlennak cu pe dingah a fimtawkih tlennak Thuthangtha cu a tlenmi pawl hnenah theihter dingah a fimih a tlenmi pawlin tlennak Thuthangtha a theiin an zum ruangah sual ihsin tlensuak an si khal hmu dingah amah cu fimnak hrampi asi. Amah in ami pawl a kai tho ih Thuthangtha phuang dingah a thlah hai. Paul in a simmi cu "Aw, Pathian fimnak le theihnak kauhzia cu" a ti. Hi tongkam hi Rom 11 nakah hrilnak thu a sim thluh veten a sim tikah Pathian fimnak khan khihhmuh bik a nei tin kan ruat thei. Pathian fimnak cu a ciang le tlamtling tlennak ahhin a lang.

 

III.  TLAMTLING TLENNAK CUN PATHIAN HUHAM CAHNAK A CAWIMAWI

 

A pahnihnakah, tlamtling tlennak hin Pathian huham cahnak a cawisang. Minung ka zoh tikah, minung cu a sual, a tawntai le a cak lo mi sersiammi a si ti ka thei. Curuangah minungin a khawkhanmi a pitlin lo tikah zianghman mangbang ding a um lo. Minung cu nikhat sungah rannung pakhat vek men a si. Minung nunnak cu tipi thuanthum sungih ti fawrkhat vek fang a si. Minung cu hrampi pakhat nikhat sung a parih nikhat sungah a vuai, cui hnu ah hlawnhloh in a umih zohman in khui tawkah a um ti an theih nawn lomi vek asi.

   Asinan, Baibal in Pathian thu a simmi cu, "Leitlunih cithlahmi hmuahhmuah ceimawinak cu zianghman lo an si, cun vancung ralkap pawl le leitlunih thlahmi pawl parah Pathian in a duhnak vekin thu a rel: zohmanin a kut an kham thei lo, zohman in a hnenah 'ziangsimaw na tuah? tiah thu an sut thei lo. Baibal in a simmi cu, "Ai! Lalpa Pathian, zohhnik! leile van pawl cu na sersiamih na sersiamnak huham ropi le na bantha cak hrangah zianghman thil harsa a umlo". Baibal in in simmi cu, "Ka Pathian cu vancungah a umih ziang pohpoh a lungkim le a lunghmui mi cu a tuah", "Lalpai' kut cu mi run thei lo ding khawpin a  tawi lo", "Na huham cahnak ni ah na minung pawl an tho ciamco ding" (Sam 110:3). "Siangpahrang thinlung cu Lalpai kutah a um, tiva sungih ti bangin  a duhnak pohpoh ah a her ter".

    Khrih cu mi hmuahhmuah hrangah (hrelhmi um loin) a thi kan ti ih cucu Pathian in mi zapi rundam dingah a tumtahmi asi kan ti a si ahcun, Pathian in a tumtahmi tuahsuak thei nak huham cahnak a nei lo kan ti thawn a bangaw lo maw? Minung cu Pathian hnakin ziangkimah huham cak sawn a si ka ti maw si? Sersiammi milai  cun sersiamtu Pathian hmaiah kut thlakin Pathian duhnak cu a kham kan tinak maw si?

Ka lo sim, hi thu ahhin Pathian sunlawinak thu a tel a si. Pathian in a tumtahmi a tuahsuaklo kan ti a si ahcun tlennak thu ah tlennak hnakih nepin kan simih rundamnak thu ah rundamnak hnakih nepin kan sim asi ahcun Pathian huham cahnak le hminthatnak kan ruksak thawn a bang aw a si.

     Baibal in in simmi cu, "Ziangkim hi a duhnak ih a khawkhan vekin a tuah" (Eph.1:11). Isai 46:10 nakih a simmi cu, "keimah cu Pathian ka si, zo dang hman an umlo. Keimah cu Pathian ka si, zohman keimah vek an umlo, a thawkin a cemnak tiang a phuang cia ih hlanlai, ziangkim sersiam asi hlan ihsin ka simmi cu ka thawk dingih ziang hmuahhmuah ka lung I hmui tertu ka tuah ding: hitin ka simzo, ka remruat cia mi cu ka cangter dingih tuah khal ka tuahsuak ding a si. Ka thu cu a ding dingih ka duhmi thiltha pawl cu ka tuah ding". Curuangah tlamtling tlennak cu ka zumih cunah Pathian human cahnak cawisanih a um cu ka hmu a si.

 

 

A.TLAMTLKING TLENNAK CUN PATHIAN DIKNAK A CAWISANG

 

A pathumnakah, himi tlamtling tlennak hin Pathian diknak a cawisang."Khrih in, Amah rori  anse dawngah cang tahratin, dan ih anse dawng hnuai ihsin in run suak zo" ( Kal.3:13). "Khrih in Amai taksa rori in ka sualnak cu thinglamtah parah a thlenpi zo ruangah kannih cu sualnak ahcun mithi kan si zo ih dingnak sungah a nung dingmi kan si. Amai hma ruangah damnak nan ngah zo"(I Pit.2:24). " Mi in in rian haiseh tiah a ra lo. Amah sawn kha mi rian ding ah le mi tampi tlennak hrangah a nunnak pe dingah a ra sawn a si" (Math.20:28).

   Himi cangthum hi thaten zohhnik aw: Khrih cu kan mai hrangah anse dawngih tuah asi. Khrih in amai taksa rori in thinglamtah parah kan sualnak a phur. Khrih cu kan sualman thawinak asi."Man" timi tongfang hin, man cu pek asi zo ih man pekmi cu pomsak asi zo ti a langter. Man cu pomsak asi hlan lo cu man a si thei lo. Jesu in kan sual "Man" cu khros parah a pe zo ih Pathian in cucu a pomsak zo mi asi. Curuangah, cumi man pek sak zo mi pawl cu sualih anse hnuai ihsin a luat dingmi an si, cuti asilole, sualnak pakhat lole dan pakhat pahbalnak ruangah cawhkuan pahnih a phut tinak a si.

   Oh! Mihrekkhatin an simmi cu, cui "man" pek cia zomi cu minung in a pom thei lo asi an ti. Cule, unua pawl, i ngai hnik uh! Hivek ruahsannak hin Kalvary Khros ih ansia a hlohter a si. Jesu Khrih Kalvary khros parah a thih tikah Pai duhnak tuah famkim dingah a thi. Pa in Fapa hnenah thutiam le lungrualnak a tuah; Fapa cu a thi dingih an hrangah thihnak a va tuarsak mi pawl cu rundam an si ding, cuticun a tikcu a kim tikah sir awknak le rundam-zumnak an  co  ding, cun hi leitlunah an can a cem tikah vanah laksoh in an um ding. Hihi Pa in Fapa hnenah lungawi kimnak a rak tuah zomi le thu a rak kam zo mi a si. Hinahhin minung sualnak ruangah Khrih thihnak a tuar thu lo ah minung in ziangman telnak an nei lo.

      Hihi, ropi Pa-Pathian le ropi Fapa-Pathian kar lakih thuthiam a si. Cun hi thutiam sung ahhin Pa-Pathian cun Fapa-Pathian hnenah mipi (milai pawl) pek ding thu a kam cia. Cuticun tikcu a kim tikah Jesu Khrih, Fapa-Pathian cu mipi (Pa in a pekmi milai) pawl hrangih thi dingah a rungtum, cule tikcu a kim tikah Thlarau Thianghlim Pathian cu mipi (Pa in Fapa hnenah a pekmi pawl) parih kut hngat dingin a ra, cuti locun Pa in Fapa hnenih a pekmi mipi pawl cu Khrih, an hrangah thinglamtah parah thihnak a tuartu, hnenah hruai dingah Thlarau Thianghlim thlah asi.Jesu Khrih in a nunnakcu man ah a pek. Himi "man" timi tongfang hi ruksak aw hlah. Man hlan mi cu Pathian in a pomsak zo.

 

Himi Thutak lailangtu Baibal bungcang mal ten zoh hnik uhsi Jn..10:11,16,26-29 ah hitin a thu a thawk: "Keimah cu tuu khal tha ka si. Tuu khal tha cun a tu pawl hrangah a mai nunnak aa pek" cang 16 nakah hitin a sim, "Hi tuu rual lakih a tello mi tuu rual dang ka nei. Annih khal ka finkhawi ve hai ding (hinahhin zianghman sut buaiding a umlo ih el ding khal a umlo; hitin a simnak a si, an hrangih thihnak ka tuarsakmi tu rual pawl kha ka hruai hai ding, zianghman daltu a um lo). Cuticun tu rualkhat ah an cang dingih tu khal pakhat hnuai ah an um ding". Cang 27 nakah a simmi cu "ka tu pawl cun ka aw an thei hai ih an nih khal ka thei hai, cuticun ka dung in thlun hai a si". (Hihi rinhlelh ding le daltu zianghman a um lo). Cuticun a tikcu a kim tikah, a tu rual pawl cu a aw theihter dingah le Jesu Khrih dungthlun ter dingah Pathian cu a huham a cakih a fimtawk a si. "Cuticun kumkhua nunnak ka pek hai ih an hloral lo ding, zohman in ka kut sung ihsin in laksak fawn lo ding. Ka hnenih i  pe tu cu ziang hmuahhmuah hnakih tumsawn le caksawn a si. Zohmanin ka Pai kutsung ihta an la suak thei lo ding.

       John 6:37-40 ah Pathian in a Fapa hnenah thutiam a tuahmi cu a tarlang. Hi bungcang sungah in simmi cu Pathian in a Fapa hnenah mipi pawl a pek. Jesu in a simmi cu "Pa ih  i pekmi hmuahhmuah cu ka hnenah an ra ding". Pa ih i pekmi hmuahhmuah cu ( mi hrekhat pawl lawng si loin), Pa ih i pekmi hmuahhmuah cu ka hnenah an ra dingih, cule zokhal ka hnenih a ra mi pohpoh cu ka hnawng lo ding. Hi bungcang sungih a tarlang mi siar ta loin a neta siar hmaisa aw hlah. Khrih hnenih a ra mi pawl cu Pa in Khrih hnenah a pek zo mi pawl an si. Cun zokhal a hnenih a ra tu pohpoh cu pom an si tengteng ding thu a sim a si. Cang 38 nakah a simmi cu "Van ihsin ka ra ih keimai duhnak tuah dingah si loin, keimah i thlahtu Pai' duhnak tuah dingah a si'. Ka hnenih i pekmi pakhat te hman ka hlohter lo ding, asinan nineta bik ni ah ka kai tho hai sawn ding a si". Hihi Pai duhmi le i thlahsan cu a si; ka hnenih i pekmi hmuahhmuah lak ihsin pakhat te hman hlo ter loin Pai hnen ka thlen kim thluh ding a si.

    Hihi a ciangfel zetmi tlamtling tlennak a si. Pai i pekmi hmuahhmuah cu ka hnenah an ra ding, cucu i thlahtu ih duhmi a si. Cuti a si le, ziangtin saw Khrih hnenih pekmi lakah ka tel le tello ka theihthei ding? Ziangtin ka theithei? Hihi cang 40 nakah a um, "Zianghrangah tile ka Pai duhmi cu Fapa kha (zumnak mitin) hmu ih a zum tu hmuahhmuah cu kumkua nunnak an nghah thei nak dingah a si. Cule ni neta bikah nunnakah ka tho ter ding a si".

    Ziangtin Pa in Fapa hnenih a pekmi lakah ka tel a si ti kan theithei ve ding? Himi kan theihtheinak cu hitin asi, Khrih ih sunlawinak cu hmu dingah le a mah cu zum dingah Thlarau Thianghlim Pathian cun kan mit in tham sakih thlarau nunnak in peknakin a si. Hihi kanmah cu hrilmi lakah kan tel ti cu kan theihthei nak umsun a si. Cuticun Khrih hnenih pekmi lakah le Khrih in thihnak a tuarsakmi lakah ka tel ve ti kan theihthei nak cu a si. Zokhal a zumtu cu leilung hram toh hlan ihsin Khrih hnenah Pa in a pek zo mi asi. An hrangih thihnak tuarsak dingin Pa-Pathian in annih pawl cu Fapa-Pathian Khrih hnenah a pek hai, cucu Pa in Fapa hnenah a thukammi a si ih cuticun Fapa Pathian, Khrih Jesu in an hrangih sualman peksak ding cu a lungkim in a tuah mi a si. Curuangah annih pawl cu Pathian in helram feh dingah a siang hai lo. Pathian in sualnak pakhat a silole dan pakhat pahbalnak ruangah cawhkuan pahnih a phut hai lo ding.

        Curuangah tlamtling le  ciangfel tlennak cu ka zum, ziangruangah tile diknak Pathian pakhat ka zum. Diknak Pathian cu a tuahmi ziangkim ah a dik felfel a si  ti khal ka zum.

 

 

 

D.TLAMTLING TLENNAK HIN PATHIAN DUHDAWTNAK A CAWISANG

 

Apalinakah, tlamtling tlennak hin Pathian duhdawtnak a cawsang. Mi hrekkhatin hitin an sim, "Pathian in mi hmuahhmuah a duhdawt" ti-hin Pathian a cawisang a si an ti. Cule hitin an sim, "Pathian in mi hmuahhmuah rualran ten a duhdawtih Khrih cun mi hmuahhmuah hrangah rualran ten an ai a awh sakin a thi". A langdan hmaisa ah a makce le duh um zet vekin a lang, cin nei lo, zapi huap le vangtlang thawinak vekin Khrih ih thihnak cu a lang. Asinan, Thutak cu vun laihlang taktak ih hliakhlai tikah 'vangtlang thawinak' hin Pathian duhdawtnak a cawisang lo. Hihin Pathian duhdawtnak a ti-niam sawn a si. Hihin Pathian duhdawtnak cu duhsaknak sathliah,  thiltha duhsaknak menmen hnakih tha deuh fang vekah a canter.

      Thuthimnakah, ka fa le pawl hi misual pawl kut sungah an nunnak tiang tih a nung zet ti a si laiah, va runsuak theinak huham cahnak le thazaang ka nei nacingin, mah rori va feh ih misual pawl kutsung ihsin va runsuak i hlahkhaw sumpai kuat men in maw, thil pakhatkhat lamzin hawl sak tahratin an hnenah hitin thu cah men sehla, "Tu ah hi mi, kha mi pawl le thil dang pawl nan tuah ih ka thu nan thlun tlunah thildang ka lo phutmi pawl nan pom ding a si ahcun nanmah ten nan luat thei", tiin. Cutin ka fa le pawl cu ka thu tiamkammi an thlun tik lawngah misual pawl kut sung ihsin luat thei dingih tuahsak nakin maw, mah rori va feh ih misual pawl kut sungihsin va laksuah nakin, kafa te pawl hnenah ka duhdawtnak ka lang ter deuh ding?

        Thu ka lo sut hnik ding, khuimi in Pathian duhdawtnak a cawisang deuh, Pathian in mi zapi rundam thei dinhmunah tuah ih mi pakhat hman tlamtling tlennak co dingah rak rua-hman cia mi um loin maw, Pathian in a duhdawtmi pawl hrangah tlamtling tlennak rua-hman cia ih a duhdawtmi cu an mai taimaknak le zuamnak ruangah si loin Pai duhdawtnak liolio ih rua-hman cia le ruat sak an si nakih rundam an co nak in? Khui mi in Pathian duhdawtnak a langter deuh ding? Pathian cun mi zapi rualran zetin a duhdawtih mi zapi tlennak khawkhang dingah fimnak a neih tlunah tlennak tuahsuak dingah huham cahnak a nei nan, mi zapi rundamnak hrangih a rua-hman mi a Fapa cu leitlunmi pawlin an pom lo ruangah mi zapi rundam an si lo nak asi. Pathian in a duhdawtmi pawl rundamnak ding hrangih a khawkhanmi cun milai duhthlannakah a thum aw aw tiih sim rero hi Pathian duhdawtnak a cawi sang maw? Pathian sinak teh a cawisawng maw? Pathian ih sinak le a khawkhan mi thu kan theihlonak ruangah milai suangtuahnak ihsin a suakmi men a si sawn a bang lo maw? Pathian in a Fapa kha mi zapi hrangah tuarin thi dingah a thlah nan a thiltitheinak in cui a tumtahnak cu tuahsuak theinak a nei lo, tiih sim rero hin Pathian duhdawtnak a cawisang maw? Pathian sinak teh a cawisang maw?

   Pathian in a Fapa a duhdawtnak teh ziangtluk a thukin a sang ti kan thei maw? A Fapa cu mi hmuahmuah hrangah thihnak tuarin, mi hmuahhmuah hrangah sual man cu a pek ahcun Pa in a duhdawtmi a Fapa ih thisen in lei zomi milai pawl cu helramih tlak ter a siang ding maw si? Cucu a cang thei ding ka zum lo. Pathian cu a Fapa sunlawinak hrangah a thik a se zet a si. (I John 3:1) ah hitin a sim, "ngaihnik, ziangvek duhdawtnak saw Pa in kan hrangah in ruatsak, kan zaten rundam si theinak kan nei ih, kan zaten Pathian fa si theinak kan neih hi? a ti lo, asimmi sawn cu, "Ngai hnik, ziangvek duhdawtnak saw Pa in kan hrangah in ruat sak, cuticun Pathian fa le tiih kawh kan si cu? John in a simmi cu, Pathian in a hleice in midang hmuahhmuah a duhdawtnak hnakih danglamin in duhdawt asi". Cuticun kawhhran sungah a fale si theinak in pek a si," a ti sawn mi asi.

        Tlenbul um lo, vangtlang tlennak na zum ahcun Pathian in Piter kha Judas hnak khan a duhdawt cuang lo asi ti na zum atul. Pathian in a mi thianghlim pawl cu helram ih a thinhengnak tuar rero tu pawl hnakin a duhdawt cuang lo asi ti na zum a tul. Hivek zumnak hin Pathian duhdawtnak taktak hi a ti dalih thiltha duhsaknak le a tlangpi thu ih duh um thil men hnakih malte a cuangmuar deuh fangah a canter. Baibal in a simmi cu, Khrih in a kawhhran cu a duhdawtih an hrangah a nunnak a pek, cuticun a hmaiah duhdawtnakin sawisel bo kan si theinak dingah cawimawi mi kawhhran cu a mai hrangah a lak suah hnu ah thianhlimlonak nei lo dingin a thuthiang sungah kholhfai in a ti thianghlim".

      Khrih in a kawhhran cu a hleice in a duhdawt. Zo ih hrangah saw a nunnak a pek?  Amai nunnak rori kha a kawhhran hrangah a pek a si. Kawhhran hi zo saw dintu? Kawhhran hi Pathian in sankhuk rei ihsin a Fapa sungah kawh dingah a ruah cia mi pawl komkhawmih dinmi asi. Khrih ah duhdawtmi unau Thup.1:5 ih a simmi hi thaten na ruat dah maw? Comma(,) ah khan cawl lo ten siar vivo aw. Hitin in sim,"Keimah in duhdawttu Amah in a thisen in kan sualnak in kholhfai sak zo ih a Fapa-kan Pathian riantu dingah siangpahrang le puithiam si dingah in tuah zo". Pathian in a duhdawtmi pawl cu an sualnak a kholhfai sak ih, an sual a kholhfai sak zo mi pawl cu Pathian  hmai ah puithiam le siangpahrang a kumkhua in a canter hai. A tlunih cafang lak ihsin, "in" timi tongfang hin pakhat a kawk ih, adang "in" timi tongfang pakhat in midang a kawk a si na ti thei lo. Hihin mibur pakhat a kawk mi a si. Zosaw Pathian in a duhdawtmi cu? "In" duhdawt. In duhdawt kan ti tikah "in" a timi pawl cu zo pawl saw an si?  A thisen in a sual a kholhfai sak tlunah Pathian hmai ah a kumkhua ih siangpahrang le puithiam si dingah a tuah mi pawl an si. Curuangah Pathian in a duhdawtmi pawl cu a Fapa thisen in an sual kholhfai sakin a kumkhua in Amah thawn umtlang dingah a tuah hai ti a fiang. Curuangah Pathian in tlennak a rak tuah tikah a duhdawtmi pawl hrangah a siih a duhdawtmi pawl hrangah Pai' tlennak rua-hman mi Khrih thihnakih tuansuahmi cu Pai' duhdawtmi pawl hrangah cun a tlamtling ih a ruatcia mi pawl cu a kumkhua nunnak sungah tlennak ih rahsuak cu cen ding an si. Pai' duhdawtnak hnuaiah leng ding an si. Pa Pathian ih khawkhan mi tlennak famkim hin Pathian duhdawtnak cu a ti famkim ih Pathian duhdawtnak cu a cawisang.

 

III.             TLAMTLING TLENNAK HIN KHRIH LE A HNATUAN A CAWISANG

 

    A hmaisa lamah tlamtling tlennak kan zum a tul ti kan hmu, ziangruangah tile, Thuthianghlim in a zirh ruangah a si. Himi zirhnak hin Pathian a cawisangih Pathian a cawisan dan pali khal kan tarlang zo. Cun, tu a palitnakah tlamtling tlennak hin Khrih le a hnatuan a cawisannak kan zoh hrih ding. Hla ah kan sak theu mi pakhat cu, "Jesu cu a cangsual dah lo, lei le van an hloral ding, asinan, Jesu cu a hloral dah lo ding". Asinan, senpi vangtlang tlennak kan zum a si ahcun himi hla hi kan sak nawn lo a tul.

       Isaiah 53:10-11 ih in simmi cu, "A thlarau cu sual thawinakah a tuah ih, Lalpai duhnak cu a kutsungah a thangso ding". Cule ka miding cun mi tampi a thianter ding. Hitin a sim, "A thlarau ih tuarnak a hmuh tikah a lung a kim ding". Lalpai lunghmui mi cu a kut sungah tuah suak le ti famkim a si ding. Asile, Jesu cu leitlun mi hmuahhmuah, mimal pakhat cio hrangah a thi, an sual a kholhfai sakih sual man cu a peksak thluh zo asi ahcun hitin a si a tul, an hrangih thihnak a tuarsak mi mi pakhatkhat helram a tlak a si ahcun, cu pa thawn pehpar in Jesui thihnak in a tumtahmi cu a pitlin loih a thisen in an sual a kholhfai sak nak cun man a nei lo ti-nak asi. Curuangah hitin hla kan sak nawn lo a tul, "Jesu a cangsual dah lo". Ziangruangah tile helramih a tla mi pai' thu thawn pek aw in Jesui tlennak cun man a nei lo ih Jesu a cangsual tinak a si. Jesu Khros parih a thihnak cu hrelhtak um loin mi zapi hrangah a thi a si ahcun a rat hlanih helram ummi pawl hrang khalah a thi ih, cumi pawl hrangah cun a hnatuan le thawinaak a peksak haimi cu umze nei lo asi.

 

    Khrih cu mi zapi hrangah, hrelhmi um loin, a thih a si ahcun Sodom le Komora mi pawl, Pathian in meile katin a hremmi pawl hrang khalah a thih a tul. Cui tlunah Noah san lai ah Tilik sungih a pilhlo (Pathian thu lunglo) pawl hrang khalah a thihnak cu a si a tul. Cuticun Khrih ih hnatuannak cu tilik lakih mi-hlo pawl hrangah cun umze nei lo a si, ziangruangah tile an hrangah helram cu ruatsak asi zo ih, ziangti hman in runsuak theih an si nawn lo. Zohman voikhat helram a thleng hnu a kirsal an umdah lo. Cui thlunah Khrih thihnak cu mi zapi hrangah a si ahcun Thuthangtha a thei dah lo tu thawng tampi hrang khalah a thi ih cu pawl hrangah cun a thihnak cu zianghman umze nei lo, a si ih Khrih ih thisen cu a lak asi.

          Tikcu rei zet zo ah vangtlang tlennak zumtu mi pakhatin a sakhuanak ca a suahmi ah hitin a ngan," Thumkom Pathian cun leitlun ih nunau, mipa, nauhak ti um loin a thlen thei tawk tlen dingah a tuah zo, a tuah rero lai ih a tuah rero lai ding, hel cu ziangsaw a si? Helram (Hremhmun) timi cu a kumkhua dungtunnak, kumkhua vansannak le cu hnakih harsa thil asi. Fimkhur zetin ka lo sim, hel timi cu rapthlak dinhmun a si ih Thumkom Pathian ih run tlawlh mi, mi thawng tampi pawl umnak asi. Hihi fimkhur zetih ka lo simmi a si ih, ka ruh sungih ka thlik tiang za hnguarhngo cingin ka lo simmi asi.  Misual pawl helram an tlaknak cu Ropitnak Pathian Amah roriin a rundam thei hai lo asi. Pathian in a theitawk suah in an hrangah a tuah zo nan, a run thei hai lo asi".

    Tulai cinneilo ih vangtlang tlennak pomtu pawl hin hitin an sim kher lo ding. Asinan, an mai suangtuahnakin an sim asi ahcun a tlunih pakhat pai sim vek hin an sim ve thei men. 'Pathian in a tuah thei tawk cu a tuah zo'. Asinan, a tuah theinak in a tlin lo. J.I.Packer ih cabu, "Khrih ih thihnakah mithi pawl thihnak" timi thuhmaihruai ah hitin asim:

          " Thuthangtha phuan kan duh tikah Khrih cu rundamtu a si ti dikzetih sim kan duh, asinan, thu famkim loin kan bang ta theu. Khrih in rundam si thei dingah lamzin in tuah sak zo ih kanmah te rundamnak lamzin cu zawh dingah in tan ta. Cucu hiti hin asi theu. Khrih ih rundamnak huham, Pathian ih rundam zangfahnak cu kan cawisang duh. Cuticun Pathian ih tlennak duhdawtnak cu mi zate hrangah a si tin kan phuang. Khrih cu mi zate hrangah a thi. Cuticun Pathian ih lainatnak ropitzia cu hihin cuai thlai ding a si tin kan phuang. Cuticun mi zapi tlennak zirhnak zirh dingah mankhung zetih kan cawisanmi kha kan namthlak sal a tul; cule hitin kan simfiang a tul; Pathian le Jesu Khrih ih tlennak lawngin, kanmah ih tuahnak tel loin, in rundam thei lo. Kanmah rundam kan sinakih thuthentu cu zumnak asi. Cui zumnak cu hitin kan sim fiang thei," Khrih in kan mai bawmnak thawn in rundam, cu mi umzia cu Khrih ih bawmnakin kanmah le kanmah kan rundam aw aw. Hihi san nei lo, pakpalawng a si. Asinan, Pathian in mi zapi hrangah a duhdawtnak cu mi rundam thei a si tin kan zum asi ahcun, zianghman sim thei mi kan nei lo. Himi thu ah ziangthu kan rem belh khal sisehla ziang kan tuah ti fiang aw uhsi. Khros le zangfahnak cu kan cawisang a si lo, kan nam thlak sawn asi. Jesu Khrih ih thihnak cu zovek milai khal rundam dingah a tawk in a famkim asi ti kan hnawng tinak asi". Curuangah tlamtling tlennak cu ka zumih ka phuang a si. Ziangruangah tile hihin Khrih le a hnatuan a cawisang a si ti ka zum.

         Ziangtin ka sim tikah Khrih cu cawisan asi ti ka lo sut duh; milai pawl cu tlentheih dinhmunah tuah dingah a thi, ti tikah maw, a thihnak cun milai pawl tlennak cu a tuah famkim asi, kan ti tikah khuimi sawn in Khrih cu a cawisang?. Sual man cu a pe famkim zo ih tlennak cu a tuah famkim zo tiin kan sim tikah maw, Pathian thinhengnak cu ti lungawi theih ah a tuah, asinan, a hnatuan a pitlin ding le tlin lo ding cu misual pai duhthlannak ah a thum, tiih kan sim tikah Baibal in a simmi cu "A thlarau ih tuarnak cu a hmuh tikah a lung a kim ding". Jesu in a simmi cu, "Zokhal siseh Pa in ka hnenih i pekmi hmuahmuah cu ka hnenah an ra ding".

   Khrih in sual man thawinak cu a tuah, ziang tluk ropi rundamtu saw a si! Ka thinlung cu sualnak hmuahhmuah ihsin i kholhsak, ziangtluk ropi rundamtu saw a si! Cuticun Amah in lalnak a nei ih a uk a si, ziangtluk ropi rundamtu saw a si! Fehtlang theinak  i pek, ziangtluk ropi rundamtu saw asi! Zuan tulnak hmuahhmuah kaan suak thei nak i pek, ziangtluk ropi rundamtu saw asi! Ziangtluk ropi rundamtu saw asi. Kan Jesu cu! ziangtluk ropi rundamtu saw asi. Kan Lalpa cu!                                                     Elisa A. Hpffmsn (1839-1929)

 

 

IV.TLAMTLING TLENNAK HI A CAK ZETMI CANGVAIHNAK ASI.

 

   Tlamtling tlennak cangvaihnak hin zumtu pawl cangvaihnak a cahter ruangah ka zumih ka phuang.

 

A.     Tlamtling tlennak hin Khrihfa pawl biaknak le cawimawinak a neihter. In tlennak cu Pathian tuah famkimmi a si tile keimah tlenmi ka sinak ding hrangah keimah in zianghman tuahmi ka nei lo ti ka thei fiang a si ahcun mah le mah awmcum aw in hitin ka sim thei lo ding," Ka sual man pe ding ahcun a thi ko, asinan, malte cu tuahmi ka nei ve, ka sir aw ih ka zummi tal hi ka tuahmi ah in pom sak ve". Asinan, in tlennak cu a zaten ropitnak Pathian ih tuahmi a si ti ka theihfiang ahcun mangbang ih au suakin in tap suak ter ding, Pathian ih laksawng i pekmi mankhung ropitzia, kei misual cuvek laksawng hmu tlak lo, helram ah feh ih kumkhua hremhmun ih umdingmi rundamnak laksawng in pek ruangah a mah thangthat loin ka um thei lo ding. Thup.5:9 ah mi thawng tampi in an simmi cu,"Ngai hnik uh,"Aw, Lalpa, nang cu na tling a si, uknak, huham le cawimawinak tinkim, tong tinkim le ram tinkim ihsin na thisen in  in tlenih Pathian hnenah in runsuak zo a si".

 

Hi tawkin a simmi hi "Na thisen in in tlen thei dinhmunah in tuah ih ka pom ahcun tlenmi ka si thei a tinak asi lo. "Na thisen in mi phuntin hnam tin, tongtin le ramtin ihsin in runsuak zo" a tinak a si sawn. Paul in Ephesa 1:3-6 nakah hlawptlo zetin cawimawinak thu a simmi hi ngai hnik uh, "Pathian, kan Lalpa Jesu ih Pa cu thangthat si ko seh! Ziangah tile Khrih thawn kan peh zawmawk nak ruangah vancungih thlarau thlawsuah a phunphun in pek. Leitlun a sersiam hlan hman ihsin Pathian in kan nih cu Khrih thawn kan peh zawm awknak ruangah Amai hmaiah mi thianghlim le mawh nei lo mi si dingin Amai ta si dingah in rak hrilcia zo. In duhdawt ruangah Pathian cun Jesu Khrih sungin a fale kan si theinak dingah a rak tumtah cia zo. Cumi cu a lungawi mi le a tumtah mi a si. Pathian cu, a sunglawi mi a zangfahnak le a duhdawtmi a Fapa sungin laksawng in pekmi ruangah hin thangthat si ko seh.

 

   Paul in hi thu thawn peh aw in ziang in sim? Paul hin hi zirhnak thu in sim ruangah in ti riahsiat a tummaw si?  Kan lungawinak in lonsak tum maw si? "Kanmah cu Pathian ruatcia, tlancia kan si ih Khrih thihnak hin in tlen suak zo ti theihter nak hin zumtu pawl a ti riahse ter ding" tiah Paul in a sim duhsan maw si". Si lamlam hlah, Paul in a sim duhsan sawn cu himi tlamtling tlennak kan theihfiang tikah zumtu pawl nunah Pathian thangthat duhnak in neihter sawn ding asi, ti hi asi sawn. Efe..1:6. Duhdawtmi sung ihsin co hlanmi ah tuah kan si zo ruangah Pathian sunlawinak cu thangthatin zumtu pawl nunah Pathian biaknak le cawimawinak in a luah khat sawn ding asi.

 

B.     TLAMTLING TLENNAK HIN KHRIHFA PAWL NUNAH HNUAIDAWRNAK A SUAHTER

 

   A pahnihnakah, tlamtling tlennak hin Khrihfa pawl nunah hnuaidawrnak nun a suahter. Kan rundamnak cu Pathian ih laksawng liolio a si ih  Pathian in kan hrangah thiltha tuah lo sehla helram tla dingmi kan si ti kan theihfiangnak hin ziang ti lam hman in porh awknak a suahter lo. Pathian hmaiah thinlung hnuaidawrnak thawn kan lu in kunter sawn a si. Rundamnak co thei dingah midang hnakin thiltha tuahmi le thatnak fate hman a hleice in neihmi kan nei lo nan Pathian zangfahnak liolio asi ti kan theih tikah kan porh awknak pawl cu in hlih sak thluh ih kan thinlung sungah hnuaidawrnak le Pathian thangthatnak in in luahkhat. Pathian in Tuluk ramih a ummi mi tampi pawl ziangruangah Thuthangtha a theihter lo? Cucu ka thei lo. Ka theihmi sun cu, Tuluk ramnih a ummi pawl hnakin thiltha tuah nak ruangah rundam ka sinak ding thu zianghman a um loih, asinan, Pathian lainat duhdawtnak ruangah a Fapa sungin rundam si dingah i rak ruat cia ih a ruatcia vekin, Khrih sungih nung ve dingah thlarau in ka nunnakah hna a tuan. Ka lo sim, hihin keimah le keimah porh awknak ding cu a hloh ter sawn ih hnuaidawrnak in Pathian hmai ah lu i kun ter sawn asi.

 

 

C.      TLAMTLING TLENNAK HIN THINNEM ZETIH RAWNGBAWLNAK A SUAHTER

 

   A pathumnakah, tlamtling tlennak hin Khrihfa pawl hrangah thinnem zetih rawngbawlnak a suahter. Mi hrekkhat cun himi zirhnak hin mi thinlung a ti dai dingih Thuthangtha mi va theihter duhnak nei loin, mi zawnruahnak a hlohter ding a si tiah an ti. Cule rawngbawl duhnak thinlung a siatter asi an ti. Asinan, hihi a takih theitu sim ding na thei lo ding. Himi pa ih a tansan mi in a laihlangmi cu kawhhran thuanthu ka siar dah lo ti asi sawn. Hitin asi tikah a thu theih lo nak a tarlang aw rero men a si. Ziangruangah tile, kawhhran thuanthu ah thangphawhnak tum pi a rak ummi pawl kha himi tlamtling tlennak zumtu pawl rawngbawlnak ihsin Pathian in mitam pi thlarau a thangphawknak a um ti kan hmu. Cuitlunah kawhhran thuanthu ih Pathian thu thiam sang pawlin hi tlamtling tlennak hi an pomih an phuang suak. Johnathan Edward, Charles Hodge, John Calvin, Benjamin Warfiled le Pathian mi hman ropi pawl hin tlamtling tlennak hi an rak zumih an phuang.

 

   A dang ka lo simbet ding. Tui hlan kum zakhat tiangah kawhhran tirhsuakmi (missionary) pawl hi a tam bikin himi zirhnak pomtu pawlih tirhsuakmi mi ropi pawl an rak si. Hi tlamtling tlennak zirhnak hin a ti dai hai loih Thuthangtha phuang dingih an duhnak khal reh ih lamlam hlahkhaw raltha zetih Thuthangtha au suah pi tu an si sawn. Hi zirhnak hin mi zawnruahnak le lainatnak a hlohter hrimhrim lo. Paul in Kal.2:20 ah a simmi cu "Khrih thawn khenbetin ka um: cun taksa ih ka nunnak hi Pathian Fapa, i (mihmuahhmuah?) duhdawttu le Amai nunnak ka hrangah (zate hrangah) a petu, zumnak ih nung ka si".

 

   Paul hin ziangso a sim rero? Pathian in Paul kha danglam zet, a fal le fianhrial in a duhdawt tinak asi lo maw ? Paul in II Kor.5: 14 ah ,"Khrih duhdawtnak in i phut suak a si" a ti. Khrih in a hranpa, a fal le a fianhrial zetin i duhdawt asi ti ka ruah tikah ka tha i tho ter ih i fehsuak ter a si. Cui duhdawtnak cun ka sunglam nunah phurnak a suahter. Pathian in nang le kei hi a hleice in in duhdawt asi ti kan theihnak hin zeetnak, daithlannak, porh awknak, duhdawtnak tlaksamnak pawl a suahter lo ding. Hitin kan sim thei ve ding, "Pathian in a hleice in in duhdawt ahcun kan duhdawt ve ih kan ti lungawi a tul, Thuthangtha cu kan phuansuah a tul, A thupek kan thlun a tul". A thupek lakih pakhat cu, "leiltun hmun zakip ah va feh uhla, sersiammi ziang hmuahhmuah hnenah Thuthangtha va sim uh". ka Pathian, a hleice ih i duhdawttu cu ti lungawi ka duh, curuangah a thu thlun in leitlun hmun zakipah Thuthangtha ka phuang suak ding. Cucu ka tuah thei mi asi. Ziangruangah tile Pathian in in duhdawt tuk ruangah a si.

 

   Puritan (kum zabi 16,17 hrawngih England ramih kawhhran pakhat) pawl hi an sawisel theu ka thei. Asinan, a sawiseltu pawl hin Puritan pawl thu hi maltakte lawng an thei. Mi in Puritan pawl thu hla hi an relsia, an namthlak ih an sawisel lai ah an hnenah thu ka sut duhmi cu; "Puritan pawl thu ziangha na theih?" Hitin in sang men ding, " Si e, an hawizawng lo, an ca-tak tukih mi zangfah an nei lo, zianghman sung muril an nei lo. Dawiral an si". Ka rual, cucu na ruahdan a si ve ahcun Puritan thuhla na siar dah lo tinak a si.

 

   Mathew Henry kha Puritan thlah a si, a commentary ( Baibal simfiangnak) tla cu leitlunah Baibal simfiangnak kan neihmi tumbik pakhat a si. Tuisanah santhar ca suahmi le Baibal simfiangnak ca suahmi tampi a um zo nan, tutiang hrilhfiahnak zuar tambikmi pakhat a si ringring lai.

 

   John Bunyan kha Puritan a si. Pilgrim's Progress(Vanram kawngzawh tiah Mizo tongih an lehmi),Holy War le ca uk dang tampi rothil in tanta tu a si. John Bunyan kha thawngin ah tla in a nunnak tiang a cem phah deuh thaw. Cui thawng in sungah kumkhat hnu kumkhat a to. Ziangruangah cumi thawngin sungah a um ti na thei maw? Thuthangtha sim duhnak le mi zawnruahnak a neih ruangah thawng inn sungah a tlak nak a si. "Cucu Thuthangtha ka simlo ahcun anse dawng ka si" ti a langternak asi. "Thuthangtha ka sim nawn lo ding" tiah a hminsu (sign) duhsehla thawng inn ihsin suah lohli dingmi asi. Asinan, John Bunyan in a simmi cu  "A cang thei lo, ka suak asi ahcun Thuthangtha cu ka sim thotho ding, Jesu Khrih thu hi mipi ka theihter ding" ti asi sawn. Tlamtling tlennak a zumnak khan a phurnak a hlohter maw? Cucun mi zawnruahnak nei lo ah a canter maw? Lamlam!

 

    Midang pawl thu khal sim vivo ding ka nei, Joseph Alliene, Johnathan Edward, Thomas Adams, Thomas Goodwin le midang pawl thu ka sim vivo thei nan tikcu in in on lo ding. Kan hmuh thei mi cu himi zumnak hin a ti daithlang ter hai loih, a thi ter hai lo, a zee ter hai fawn lo. Mi zawnruahnak neilo ah a canter hai lo. Khatlam zawng sawn in himi tlamtling tlennak hin  an thinlung tha a tho terih an ai a puang, an thinlung sungah phurnak nasa tak a suahter sawn ih ropi le rundam tu Pathian cu an cawimawi. Curuangah Thuthiang ih a simmi le Pathian mi thianghlim tampi nun ka zoh tikah tlamtling tlennak zirhnak hi ka pomih ka zum. Cule tui hlan Pathian mi thianghlim pawl  nunah an rak nunpi mi rawngbawlnak thinlung le hnuaidawrnak cu ka nunah in neihter ve.

 

    Mi tampi tuisan Khrihfa ti aw pawl lakah mi zee, mi zawnruahnak nei lo, daithlang khrihfa, kan neihnak cu himi tlamtling tlennak zirhnak hi kan zir lole kan phuansuah lo ruangah a si. Mi tampi in hitin an ruat, "Pathian in mi senpi vangtlang a duhdawt bangin i duhdawt a si". Helram ih a tla ding pawl khal keimah i duhdawt vekin a duhdawt hai ih ziangruangah kei in Pathian rawng cu ka bawl hleice nak ding? "Aw, tlamtling tlennak hin zumtu pawl thinlung sungah phurnak le tha thawhnak a suahter a si ti hi thei uhsi.

 

D.      TLAMTLING TLENNAKHIN RIN AWKNAK LE RALTHATNAK ASUAHTER

 

   Tlamtling tlennak zirhnak hin zumtu pawl nunah rin awknak le ralthatnak a suahter. Tlamtling tlennak zumtu cun Pa Pathian in ziangkim a tumtahmi a tuahsuak thei a si ti a zum. Cule hitin zumnak a nei ding, "Minung cun Pathian cu do in eltai rero khal sehla a huham cahnak hnuai ah a tla thotho ding". Cun Thuthangtha a phuannak ah hitin zumnakin Pathian hnenah a hngat aw ding, "Thlarau Thianghlim Pathian cun minung thinlung sungah hna tuan in misual pa cu Jesu Khrih hnenah ra dingin sualsirnak le zumnak in a hruai ding".

      Cuticun, ziangvek doral le dinhmun tha lo lak khalah raltha zetin feh vivo ngam nak a nei. Himi tlamtling tlennak zirhnak hin riahsiatnak lak ihsin a humhim. Hi zirhnak hin zumtu cu hmuhsuamnak, dehcawknak, sawiselnak le hremnak lakah raltha zetin ding ngam dingin ralthatnak le mah le mah rinsan awknak a neihter sawn ding. Hihi ziangruangah ka sim tile Khrih ih hnatuan cu a pitling a si, tuisun rori khalah tul a timi pawl cu a tuah pitling a si. "Lalpa cu zum aw la, rundam na si ding, tiih ka sim tikah Khrih ih hnatuannak cu tuisun khalah a pitling a si ti ka zum ruangah a si. "Na kaa in Jesu cu Lalpa a si tiin na phuansuak ih na thinlung in Pathian in thihnak ihsin a kai tho asi ti na zum ahcun rundam na si ding" ti ka sim ngamnak khal Khrih ih hnatuan cu tuisun ahhin a pitling a si ti ka zumruangah a si.

 

   Unua, hihi na thinlung takin na zum asi ahcun rundam na si ding. Ziangruangah tile, Khrih cu rundam thihnak in a thi ih, tlennak-thihnakin a thi in aiawh thihnakin a thih ruangah na hrangah tlennak, aiawhnak le rundamnak cu a tuah famkim zo ih na hrangah cun cui Khrih ih thihnak ah zumnak in nung ding lawng na si. Cucu a  lak le a famkimmi tlennak, aiawhnak le rundamnak a si. Na sualnak ihsin sir awknak thawn na thinlung takin na zum a si ahcun  cui rundamnak cu na ta asi ti na thei aw ding. Khrih sungih Pathian pekmi hlawhnak kan co mi cu ziangtluk kau saw a si. Kanmah cu sualnak le ningzahnak lak ihsin runsuakin thianhlimnakah kawhmi kan si. Misual pawl hrangah rundamnak a tuahsuak dingih a rak ruatcia nak cu kan tuah zo mi le kan tuah lai dingmi kanmah minung ih thatnak ruangah a si lo.

  

  Sunlawinak cu, Lalpa, a thawkin a cem tiang na hnen lawngah hmun ko seh; keimai  hrangah ka la ngam lo, na ropitnak lukhum cu ka lo laksak lo e. Kan himnak cu minung lungkimnakah a tuah, leilungpi hram thawk hlanah a zangfahnak cu pek kan si zo.

 

Hihi na duhmi a si; na duhdawtnak ah bet ringring ding kan si; leilung le helram cun na thu an thawn ter lo ding. Hrilcia mi hmuahhmuah hrelh mi umlo ten, vanramah an thleng thluh ding, leilungah a zangfahnakih a tumtahmi cu  tawmin, Khrih thawn lal ding kan si.                                                                          Augustus M. Toplady (1740-17780

Trinity Hymnal 1#95

 

 Jesu Khrih cu rundamtu maksak a si. Amah ah a thisen sungin tlennak kan co. A zangfahnakih a thukzia vekin a thisen sungin sual ngaidamnak kan co.