THIANHLIMNAK

 

"Thianhlimnak um loin zohman Lalpa an hmu lo ding"

(Heb.12:14).

 

                        Kan thuhmahruaiih kan tarlangmi hin thu pawimawh zet le thuk zet in sim. Cui thu cu a takin nunram thinhlimnak asi. Khrihfa ti aw pawl hmuahhmuah in himi thusutnak hi ngai pawimawh in sang thei cio ding ah ruat an si: Kan thianghlim mw? Lalpa kan hmu pei maw?

                        Himi thusutnak hi vawihnihkhat hrang lawng asilo, Mifim pa in in simmi cu, "Tahcan a umih hnihcan a um, daihcan a umih tongcan a um: (Thusimtu 3:4,7). Asinan vanram kai dingmi mi pakhat cu a thianhlim lo nak ding can, tikcu le hmun a um lo. Cutin kan si maw?

                        Hi thusutnak hin zovek minungkhal a huap thluh. Milian, mifarah, bawi, sal, kawhhran upa le rawngbawltu, zumtu mi piangthar le kawhhran member menmen pawl zo ti um loin a huap thluh. Asinan, ziangvek dinhmun khalah mi pakhat hi a thianhlim lo nak ding can um lo. Cu tin kan si maw?

                        Tuisunah himi thusutnak hi mah le mah cek fel ih sang cio ding ah ka sut nak asi. Kan thlarau le Pathian karlak ih kan dinhmun hi ziangvek ha asi? Hmanhmawh le buainak Leitlun ah thildang cu vun ret tha hrih in reilote sung thianhlimnak thu hi vun ruat tha sal hnik uhsi. Thular deuh le duh um deuh tla rak thlang ding na si nan, in ti men ding. Kei khal in cuvek cu tawlrel le sim tla a awl in a nuam deuh ding ti ka zum. Asinan, kan thlarau hrangah hlawknak umsawnmi le tui tikcu canah kan tul hleice mi thildang hril ding ka nei lo a si ti ka thei. Ziangruangah tile Pathian thu in "Thianhlimnak um loin zohman Lalpa an hmu lo ding" a ti (Heb.12:14). Himi thu kan theih fiang ih kan tim kan tuah ve ding hi a thupi.

                        Pathian bawmnak in 'thianhlimnak taktak cu ziang a si' ti le 'ziangruangah thianhlimnak cu kan tul' ti ka thei tawk suah in fiang zet ih tarlang ka tum ding. Cun a cemnak lamah ziangtin thianhlimnak cu kan co thei ve ding ti thu ka run sim ding. Himi cabu sungih thutlang pahnih nakah hi thu hi zirhnak vekin malte ka tarlang zo. Tucu ka casiartu pawl hnenah fiang deuh le a tak ih nunpi ding lampang thupi ter in run tarlang ka tum ding.

 

1.                     A tak ih thianhlimnak dik ih umzia le mizia.

                       

                        Cuti asile, a pakhatnakah, a takih thianhlimnak dikih umzia le mizia cu ziangvek asi ti run lo hmuhter ka tum ding. Pathian in ziangvek minung pawl hi 'mi thianghlim' tiah a kawh?

                        Thianhlimnak taktak thleng loin mipakhat cu a sakhuanakah hlapi tiang a rak thleng thei. Thianhlimnak cu Balaam ih neihmi vek theihnak asilo. Judas Iscariot ih rak neihmi vek sakhua lam dinhmun sang asilo. Heroh ih rak neihmi vek thiltha tuahnak tampi neih asilo. Jehu ih neihmi vek sakhua lam phurnak asilo. Mi uktu mino pa ih neihmi vek-leilam upattlak nuntudan le pawnlang felnak asilo. Ezkiel san lai ih Jews pawl ih neihmi vek-thusimtu pawl ih thusimmi ngai nuam tinak asilo. Cun Joab, Gehazi le Demas ih neihmi vek-Pathian minung pawl thawi rualpi that awk nak asilo. Himi pawl lakah pakhat tal a thianghlim lo maw si? Himi pawl lawng hi thianhlimnak asilo.

 

a.                     Thianhlimnak cu, thuthiang sungah kan hmuh vekin, Pathian thawi ruahnak pakhat neihnak mizia asi. Hihi Pathian ih thuthennak thawi lungrual ringring theinak mizia asi, a huatmi cu hua ve ih a duhmi cu duhve theinak le leitlun ih ziangkim hi a thu vekih bukton theinak asi.Pathian thawn a lungrual thei ringring tucu mi thianghlim bik asi.

 

b.                     Mi thianghlim cun sual ti a fiang mi hmuahhmuah cu tuah lo dingin a zuam ding. Thukam hmuahhmuah a zawm tum ding. Pathian hmaiah thinlung thianhlimnak, Pathian duhmi tuah duhnak thinlung, leitlun thawn huat awk nak hnakin Pathian thinhengnak tihnak, le Pathian ih lamzin hmuahhmuah ngainatnak a nei ding. Paul ih tongmi "Ka sungmuril in Pathian ih danah ka lung a awi" a ti vek hin a tong suak thei ve ding (Rom 7:22). Cun David ih tongmi, " Na thuzirhmi hmuahhmuah cu ka thlun ih, umdan diklo pawl cu ka hua asi" a ti vek hin a tong thei ve ding. (Sam 119:128).

 

c.                     Mi thianghlim cun Lal Zesu ih hmuihmel keng dingah a zuam aw ding. Nitin nunnakah daihnak le thazang a hnen ihsin la in, amah zumnak ih nitin nun khawsak men lawng si loin a hmuihmel kengin thuam aw sisin thei dingin le amai ruahnak vek nei thei dingah thei patawk suah in a zuam ding (Rom 8:9). Khrih in a ngaidam vekin midang zawiawi le ngaidam a tum ringring ding; Khrih in amah le amah ti lungawi awk a tum lo bangin a mai duhnak lawng a ruat lo ding; Khrih in in duhdawt vekin duhdawtnak in a nung ding; Khrih in amah le amah a cawisang aw lo ih tang a dawr sawn vekin thinnem le ruahnak tangdawr a nei ding. Khrih cu mi rinum thutak theihpi tu asi ti a thei ringring ding: amai duhnak tuan ding asilo ih apai duhnak tuahding cu a ti-le-rawl asi sawn; midang rian theihnak dingah amai duhnak cu a tanta ringring ding; a mawi lo ih hmuhsuamnakah a nun a nem ding ih a tuar a fai ding; leitlun siangpahrang can ding hnakin Pathian fa mi farah te si hman a thlang sawn ding; misual pawl parah duhdawtnak le zangfahnak in a khat ding; sual tuah lo ding ahcun ziang hman cawhpawlh nun nei lo dingin a ral a tha ding; cantha a um hmanah milai cawisannak a hawl lo ding; thilthatuahnak ah a feh ringring ding; leitlun mi pawl lak ihsin a la hran aw ding; caatbangloin thla acam ringring ding; Pathian hna a tuan tikah a sungkhat nai bik hman hnaihnawk nak a pe lo ding. Hi thil pawl hi mi thianghlim cun a theih hngilh dah lo ding. Hi pawl vek hin a nunnak hma khua a sial tum sawn ding John ih a simmi ah hin a thinlung a tuhlut aw ding, "Zokhal Pathian peh zawmnak a nei tu cu Zesu Khrih bang in a nung ding" (I John 2:6). Piter ih simmi, "Khrih amah rori in harsatnak nan hrangah a tuar ih a keneh nan thlun theinak dingah zohthim ding a lo tanta" (I Pit.2:21). Khrih cun rundamtu, a nun zohthim ding le a ziangkimah a nei tu cu mi lung awi an si! Mi thianghlim cun Zesu hi ka dinhmunah ding sehla ziang a tuah in a ruat ding ti a ruat ringih sual tampi cu hrialin, sual tampi lak ihsin a luat ding.

 

d.                     Mithianghlim cun nunnemnak, tuartheinak, ngilnei zaidamnak, thinsuanak, mi zawiawi theinak le lei (tongkam) kilkhawi theinak pawl a nei ding. Tampi a zawi aw ding, a ngaidam ding, tampi a zoh men dingih a mai canpual hrangah a tong rang lo ding. Hi vek nuncan dan hi David kha Shimei in a camsiat tikah le Moses kha Aron le Miriam in an dodal tikah kan hmu (II Sam.16:10; Sansiarnak 12:3).

 

e.                     Mi thianghlim cun amah le amah a kil him aw dingih, Khrih hmin ih midang thatnak tuahnak dingah amai duhnak sawn kha a tanta ding. A taksa duhnak thihternak, a tisa duhnak le hiarnak khenbehnak le a tisa caaknak pawl cu kaihhrem thei nak dingah a zuam dingih a nunnakah a tisa sinak a lalter lo ding. Aw, Lal Zesu in a tirhmi pawl hnen ih a zirhmi hi ziangvek tongkam saw an si: "Ralring in um uh! Puaituah ih zu in le sa ei in siseh, nun khawsaknak helhkam in siseh va um hlah un" (Lk. 21:34). Paul ih simmi: "Zumnak hmunah tel cio uh tiah midang ka sawm rero hnu ah keimah riangri hnon mi ka si pangding ti phangah ka taksa cu ka hrem ih felten ka kilkawi" (I Kor. 9:27) timi pawl hi mi thianghlimpa cun a ngai pawimawh dingih a nupi ding.

 

f.                      Mithianghlim cun duhdawtnak le unau lainatnak a nunpi ding. "miin na parah tuah hai seh ti na duh vekin tuah aw" timi dan tlangpi hi a thlun dingih, mi in a parah tuah hai seh ti a duhmi vekin mi parah a tuah dingih, a parah tong haiseh ti a duh vekin a tong ding. A unau pawl taksa, neihmi, nuntudan, tonmi, le an thlarau hrangah lainatnak hlirin a khat ding. Paul in a simmi cu, "Midang parah duhdawtnak a nei tu cu dan a tuah famkim asi"  (Rom 13:18) ti a si. Thil fate bik hmanah thuphan pernak, relsiatnak, dunglam ih mi siatsuahnak, bumnak, rinumlonak, le a mawi lo ih  midang thawn pawlkomnak pawl a hrial ringring ding. A sakhua nun cu a langih a nun hin a tuam mawi zet ding a nuntudan ziangkim in a sakhua cu duhnung zetah tuah a tum ding. Khrihfa ti aw pawl nuntudan a diklo ih a ciangkunglo tikah I Kor.bung 13 nak le Zesui tlangparih a thu simmi pawl hi ziang thluk mawhsiatnak tongkam saw an si.

 

g.                     Mi thianghlim cun midang hrangih zawnruahnak le thatnak thlarau a nunpi ding. Nitin ze le daithlang men in a nung lo ding. Langpangih siatnak tuah lo men ah a lung a awi tawk lo dingih thiltha tuah a tum ringring ding. A tikcu a tangkai thei bik ih hman le cantawi te sungah a tha bik tuahsuak thei dingah a zuam aw ringring dingih a kiangkap ih ummi pawl hrangah thlarau lam ih zir ding tuah sak a tum ringring ding. Dorcas vek pawl: thiltha tuahnak le farah bawmnak dingah thinlung in ruahman le tongkam in sim lawng men si loin tuahnak le tuannak a nunpi ding. Paul vekin: Nanmah bawmnak ah hin ka neihmi hmuahhmuah le ka taksa pumpi hman hi hman theh ka duh. Hi bangtuk ih ka lo duhdawt tuk ruangah in ngaih lo sawn ding maw si?" (Dungthluntu 9:36 ; II Kor.12:15).

 

h.                     Mithianghlim cun thinlung thianghlim a nunpi ding. Thlarau ten-um le bawrhhlawh pawl cu a hlawnhlo dingih cuvek sungih hrui lut sal theitu hmuahhmuah cu a hrial ding. A kang awl zet mi vek asi ti a thei aw dingih ralring zet in thlemnak meici tek lak ihsin a kilhim aw ding. David a tluksan hmuh tikah zosaw thazang a suang ngam ding?

 

i.                      Mithianghlim cun Pathian tihnak a nunpi ding. Sal pai tihnak, hrem tih ruang lawngih hnatuan, mi hmuh lo ahcun daithlang men, cuvek tihnak kha ka simmi asilo. Asinan, nauhak pa te in a pa a duhdawtih ziangtik lai khalah a pai hmai ih um vekin a duh zawngih nun le cangvaih duhnak thinlung a neihmi vek kha asi sawn. Nehemiah hin ziangvek upat tlak zohthim ding saw in tanta! Jerusalem ah uktu asi lai ah khan amai hrangah Jews pawl hnen ihsin sum a khawng thei tuk ko nan, a hlan ih mi uk vek khan a tuah duh ve lo. Tuah sehla zohman mawhthluk tu ding an um lo. Asinan hitin a sim, "Pathian ka tih ruangah ka tuah lo," a ti.

 

j.                      Mithianghlim cun tangdawrnak a nunpi ding. Thinlung niamte ih ret a duh dingih midang pawl cu amah hnakih mi tha sawn in a ruat hai ding. Letlunih midang pakhatkhat par hnakin amai thinlung sungah sual tamsawn a hmu ding. Abraham ih ruahnak "Leivut le vutcam men ka si" a timi le Jacob ih simm, "Na zangfahmi lakah a te bik hnakih te bik ka si," le John ih "Tenumza ka si" a timi, le Paul ih "Misual khawnbawl ka si" a timi pawl hi a nunah theihthiamnak a nei ding. Khrih hrangih martar tuar Bradford vek khan a cancan cu hivek tongkam thawn thu a rel ve thei ding, "Misual luhlul bik, Bradford" a tivekin amah le amah cu misual bik vekin a thei aw ding. M .Grim Shaw in a (tar) thihzawngih a ihkun par ihsin a simta mi cu: "Tucu tangkainak neilo siahhlawh pa a feh thlang ding" ti asi. Cuvek cu mithianghlin pa maw nu cun thinlungput a nei ding.

 

k.                     Mithianghlim cun a ttuanvo le a nunnak thawn a pehpar mi hmuahhmuah ah rinumnak a nunpi ding. Thlarau hrang zianghman ruahnak neilo pawl tuahdan le leitlun mi pawl nundan vek men si loin a tha le thianghlim bikin ziangkim a tuah sawn ding. Ziangah tile bawmtu tha a nei ih tumtah tha khal a nei asi. Paul ih tongkam pawl hi theihhngilh hrimhrim hlah uhsi, "Ziang hmuahhmuah nan tuah tinkimah milai hrangah si loin Lalpai hrangah kan tuah ti thinlung nei in nan thinlung takten tuah uh : zangzel hlah uh, napin hnatuan uh. Nan thinlung zaten pa in Lalpai hna cu tuan uh" (Kol. 3:23 ; Rom 12:11).

                        A thianghlimmi cun ziangkim a tuahnakah a tha bik in tuah a tum ringring dingih tuah thei na cingin felfai lo hnatuan nakah a ning a zak ding. Daniel vek in Pathian dan lo cu a nunnak hnaihnawk tu zianghman a sunglam nunramah hmun a luahter lo ding  (Dan.6:5). Pasal tha, nupi tha, pu tha, siahhlawh tha, in hnen tha, rualpi tha, mimal sinak ah tha, nu le pa tha, fate tha, hnatuannak hmun khalah tha, tappi kawm ih mei ai nak hmun khal h tha, cuticu ziangvek hmun le ziangvek dinhmun khal h that hi a zuam ringring ding. Lal Zesu in a mipi pawl hnenah mah le mah ngaihtuah aw ciang dingah thu a sut hai, "Mi dang hnakin ziang si nan tuahthat cuangmi a um?" ( Math.5:47)

 

1.                     A netabikah, a nepbik si cuangloin, mithianghlim cun thlarau thinlungput a nunpi ding. Leitlun thil pawl cu kaihnget tuk loin vanlam thil sawn ah a duhnak a hngat aw ding. Tulai leitlun nunnakih a hnatuanmi ah a daithlang lo ding; asinan a thinlung ten hmailam ih a ra thleng lai dingmi thil sawnah a ruahsannak a ret ding. vancung ramah ro thil neitu vek in nun a tum dingih hi leitlunah cun mikhual vekin le a innlam panih khual tlawng vekin a hmang aw ding. Bible siarnak, thlacamnak, Pathian minung pawl thawi pawlkawm awknak neih cu a nawmnak bik asi ding. Ziangthil, ziangvek hmun, le ziangvek rualpi khal siseh la Pathian lamih hma a sawn ter zatin a hlut, man a neihter ding. David in a hmuhtonmi a simmi vekah hin a thinlung a rem aw ve ding, "Maw Lalpa, ka duhmi cu nangmah lawng na si". (Sam 63:8, 119:57).

                        Hi pawl hi thianhlimnak thutlangpi ka tarlang mi cu an si. Hi pawl hi 'mithianghlim' ti ih kawh mi pawl ih nuntudan pawl an si. Hi pawl hi mithianghlim pai nun khawsak dan tlangpi cu an si. A sinan zohman in in theisual lo ding asi ti ka zum ti ka sim duh. Sia-le-tha-theinak a tawntai tu hrekkhat pawl hrangah cun thianhlimnak ti ka ngan mi hi an riahsiatnak siin, in thei sual ding tihi phang lo ka silo. Thinlung a dikmi mi pakhat hi riahsiat ter le zumtu mi pakhat ih lamzin ah bahnak a suah ter tu lungkham cu lungawi zet ih kham rero ding ka silo.

                        Thianhlimnakk hin sual ih cencilhnak cu a khap thluh ka tinak asilo. Lamlam, cuti a silo. Himi sual tisa ih cencilh nak ruangah mithianghlim pa pakhat cun a mai taksa kha 'A thimi taksa' tiah tapsuakin a auh ruangro nak asi. Cuticun thiltha a tuah tum theu tikah a sunglam ih sual tisa cun a cangvaihnak tinah a rak thlaih aw ve ringring ih a kephah hnuai tinah rak phah awkringring a tum. (Rom 7:24) Asinan mithianghlim pa cun mi dang vekin a sunglamih sual tisa thawn daiziar ih a um theilonak hi a ropitnak asi. Cucu a hua ih cumi ruangah a riah khal a sia ih cui a thi mi taksa ihsin luat ding cu a cak dohdoh. A sugnlam ih thianternak hnatuan cu Jerusalem phar an dawl lai vek asi. 'Can khirhkhan, buainak lak khalah' innsak cu a thang dutdo vivo. (Dan.9:25)

                        Thianhlimnak thu ah zumtu pakhat cu vawi le khatah a tawp tiang famkim dinhmun a thleng thei ka tinak khal asilo. A dang zawng in ka sim le, tui ka sim rero mi zangfahnak pawl hi mi pakhat  cu mithianghlim tiah kawh a si hlanah a famkim zetin a nunah a tong lai ding ka tinak khal a silo. Si lamlam hlah khaw, cucu a hla tuk. Thianternak cu zumtui nunah ziang tik lai khalah thang rero mi hnatuan asi. A hrekkhat pawlih dinhmun cu vainim vui vek an si ih, adang hrek khat pawl cu vainim pum vek, cun a dang hrekkhat pawl cu vainim hawlcu vek an si. Asinan an zaten a hram thawk an neih a tul. "Thil fate ton can nah" daithlang ding asilo. Thianternak ih a hnatuan mi tha bik cu a famkim hrih lo mi asi. Leitlunih a rak nung dah lakah mithianghlim bik pawl khalin a tawpnak an thlen hlanah "asinan" "ziang titha" ti ding an nei ringring. vancung Jerusalem kan thlen hlanlo cu khawdur um loin a kumkhua in ni a sa dah lo ding. Sui khal hi thildang zianghman kawpkang um loin a suak dah lo ding. Ni hman hi a hmai ah hnawm kai a um asi. Mi thianghlimbik hman hi hmun thianghlim thawn tahthim tikah cun hmai balhnak le famkim lonak a nei a si. Mithianghlim pawl nun cu hi leitlunah cun sual ral-Satan, leitlun le tisa ral thawn do awk ringring asi. A lenglamih an lang dan ahcun a nehlo zikzuakzo tla a bang men ding nan, a taktak ahcun a nehtu ringring an si. Tisa cun thlarau kalh in a hiar ringring ih, thlarau in tisa cu a kalh, vawitampi cu kan zate in kan palh pang theu. (Kal. 5:17; James 3:2)

                        A sinan, hi hmuahhmuah lakah famkim lo zetih ka tarlang mi vek nuntudan hi khrihfa taktak pawl ih thinlung duhthusam le thlacam mi asi. Cui dinhmun an thlen hlan lo an nawr rero. Cui dinhmun cu an thleng taktak lo men ding, asinan cucu an tumtah ringring mi asi. Cuvek thianhlimnak dinhmun cu an thleng hrih lo asi ahcun, cucu an tumtahmi asi.

                        Hihi raltha zet le thlaphang lo zetin ka sim, a takih thianghlim nunram hi a um taktak mi asi. Hivek thianghlim nun a neitu cu a kiangih um pawl hmuhtheih, hminsintheih, theihtheih, asi. Cui thianhlimnak cu a um asi ahcun eng asi ih a mahte a lang aw ding. Cui thianhlimnak cu a um taktak asi ahcun cite asi ih a alnak cu theih asi ding. Cucu a um taktak asi ahcun vunsi hnihmi vek asi ih a umnak thuh theih asilo ding. Asinan, Khrih ah kan unau pawl hi a cancan cu thihnak sungih an thluksiat tikah bawmnak rak pe thei tu si dingah kan ralrin cio a tul ti hi a fiang. A cancan cu an thlarau lamzin an zawhnakah zin khatlam ihsin khatlam zawhsuak in tihnak thawn an ra thlun sal can a um ding. A can cu thianhlimnak lamzin kapah llungawi zetih um an um ding. Suihi thildang rawitu a neih ruangah sui nauta asi cuang lo ih, eng hi a ennat lo ruangah eng nauta asi cuang lo. Cuvek thotho in zumtu mi pakhatkhat hi thianhlimnak lamah a hma a sawn cak lo ruangah hmasawnnak lem asi cuang lo. Asinan amai duhthlannak liolio in sual thawn buahcih aw in sete hman ningzahnak anei lo tu pa cu, ziangvek mawhnak thaw khal in, mithianghlim tiih kawh a phut theinak ziang ti hman in ka thei lo. Pathian in 'tuah uh' a timi lakh tahratin. mai duhthlannak lungsung suak in tuah duhlo tu le, 'tuah hla uh' a timi mai pa lungsuak ih nuam ti zet in a tuah thotho tu cu mithianghlim tiah kawh ka ngam lo. Owen in hitin asim, "Sual hi phurrit bik riahsiatnak, doral tiah a ruat lo tu cu ziangtin zumtu taktak asi thei ding, ti ka thei lo". Hi pawl hi a tak ramih thianhlimnak mizia hma hruaitu pawl an si.

DONE

                        Hi pawl ahhin kan ciang maw ciang lo kan mahle kanmah cek aw fel uhsi.

 

2                      A tak nunram nun thianhlim a thupitnak

                        A tak nunramih thianhlim a thipitnak ka run tarlang hrih ke.

                        Thianhlimnak in mi a rundam thei maw? Thianhlimnak in sual a hlawnlo maw, thatlonak a khuh maw, dan pahbal tu pawl hrangah Pathian ti lungawi theinak a nei maw, Pathian hnen ih kan leiba pawl a pe famkim thei maw? Asilo, sete hman asi lo. Hitin simlo dingin Pathian in a khap. Thianhlimnak in a thlunih thusutnak pawl pakhat hma tuah theimi a nei lo. A engbik mithianghlim pawl cu 'Tangkailo siahhlawh pawl' an si. Pathian dan thianghlim eng thawn vun tahthim tikah a thianghlim bik kan tuahmi cu puanse hnawphnawl vekfang asi. Jesui in pekmi puanrang thawi kan thuam awk naklawng hin dik tiih pawm kan si. Jesui in pekmi puanrang thawi kan thuam awk naklawng hin dik tiih pawk kan si, ih Khrih hmin lawng hi kan hmai hngalnak le vancung ramih tufano cabu sungah kan hmin nganih a umnak lamzin umsun asi. Kan thianghlimnak thaw khalin misual pawl hnakin kan that deuh nak a um cuang lo. Kan thiltha bik pawl cu famkim lonak sual tlapkai an si. Kan zaten a tam le a mal ti men, famkim lo hlir kan si ih cangvaihdan diklo le tuahnak diklo lawng ih khat mi kan si. Dan thlunak in Abraham ih cithah zohman thiamcoter an si lo ding. "Nannih tla cu Pathian zangfahnak in runmi nan si ih cui runnak cu amah nan zumnak thawng in nan ngahmi a si. "Hi runnak nan ngan ruangah zohman porh aw ding nan si lo. Ziangruangah tile nan tuan le nan tuahnak ruangih nan ngahmi asilo, Pathian laksawng asi sawn (Eph.2:8,9).

                        Cuti asile ziangruangah thianhlimnak cu a thupi tuk? Ziangruangah a tirhmi pa in hitin a sim, "Thianhlimnak um loin zohman Lalpa an hmu lo ding." Thutlang malte a thlar in ka run tarlang ding.

a.                     A pakhatnakah, thianghlim hrimhrim ding kan si, ziangah tile thuthianghlim sungah Pathian tongkam in phutmi kan si. Lal Zesu in a milai pawl hnenah hitin a sim : "Fiangten ka lo sim-nan diknak in danthiam pawl le Farasi pawl diknak a lanlo ahcun vancung ramah nan lut thei lo ding" (Math.5:20). Vancung ih um nanpa a famkim vekin nan nih khal nan famkim ve pei (Math. 5:48). Paul in Thesalonika pawl hnenah hitin a sim, "Thianter nan sinak hi Pathian duhmi asi" (I The. 4:3). Piter in hitin a sim, "A lo ko tu Pathian cu Pathian thianghlim asi bang tukin nitin nan nunnak ah thianghlim in nung ve uh," ca thianghlim dungah "Keimah ka thianhlim vekin nannih khal thianghlim ve uh" ( I Pet.1:15, 16). Lighton in hitin a sim, 'Dan le thuthangtha cu an thu a rual aw".

 

b.                     Thianghlim hrimhrim ding kan si, ziangruangah tile, hihi Zesu Khrih leitlun a ratsan le a pek awknak in a tumtah tawpnak asi. Paul in hitin a ngan, "Khrih cu mi zate hrangih a thih ruangah zozo khal mai bul hrang  lawngah nung ding an si nawn lo; an ai ih a thi ih thosal tu hrang lawngah nung ding an si sawn" (II Kor. 5:15). Cun Ephesian pawl hnenah, "Khrih in a kawhhran a duhdawt ih a hrangah a nunnak tiang a pek ..., cuticun a thianter ih a kholhfai hnu ah amai thu in Pathian hnenah ap dingah asi (Eph. 5:25,26). Cun Titus hnenah "Amai nunnak rori kha kan nih pawl thatlonak ihsin runsuak dingah le thiltha tuahtu si ter dingah le amai bulta mithiang ih in canternak dingah a pe zo"  (Titus 2:14). A tawizangin, mi pakhat cu sualih mawhsiatnak ihsin runsuak asi kan ti tikah a thinlung cu sual thuneihnak hnuai ihsin runsuak asilo ahcun thuthiang ih a simmi hmuahhmuah thawn a kalh aw asi. Zumtu pawl cu hrilcia an si tin sim asilo maw? Cucu 'thlarau ih thianternak' sungin asi. Ruatcia an si lo maw? Pathian fapa hmuihmel pu dingih thuam awdingah asi. Hrilcia an si lo maw si? Cucu an thianhlimnak ding asi. Kawh an si lo maw si?  Cucu a thianghlimmi kawhnak asi. Hliam in an um maw? Cucu a thianhlimnak an tawm ve theinak ding ah asi. Jesu cu a famkim mi rundam tu asi. Zumtu pawl kha sual mawhsiatnak ihsin runsuak lawng si loin, cu hnakih tam a tuah sak hai mi cu sual thilti theinak a siatsuah sak (I Pit. 1:2; Rom 8:29; Eph. 1:4; Heb 12:10).

 

c.                     Thianghlim hrimhrim dingmi kan si. Ziangah tile, himi hin Jesu Khrih ah zumnak nung kan nei ti kan theihtheinak umsun asi. England kawhhran thusuah 12th nak in dikzet in a sim, “tuahthatnak pawl hin Pathian thinhengnak thuthennak rapthlak cu a ti kiang thei lo ih kan sual pawl khal a hlawnlo thei lo nan Khrih sungin Pathian hmai ah Pai lungawinak le pomtlakmi an si ih zumnak nung le dik cun a thianghlimmi tuahnak cu a irhsuak hrimhrim dingmi asi.” Thingkung cu a rah in theihtheih asi bang tukin zumnak nung cu tuahnakin theihthei asive. James in zumnak thi a um asi tiah ralrinnak in pe. Hmurphun hnakih hla a thleng lo mi zumnak le nuntudan ih zianghman langnak nei lo mi zumnak pawl hi a sim duhsan asi. (James 2:17). Zumnak dik le nung cu ziang tik lai khalah a rah in a lang ding; cucun a tuanter dingih duhdawtnak in a tuan ding. Cuticun leitlun a neh dingih a thinlung a kholhfai ding. Mi hrekkhat cu ihkhun par ih mingawr pai cangvai vek fang cangvaihnak thu sim hi an hmang zet. Tihnak, natnak, le natnak thu pawl an sim mi ah an hngat awaw. Asinan, cuvek theihtheinak cu zaah sawmkua pakua ka ringhlel ih rinngam ding an silo. Khrih thawn pumkhat kan si ih Khrih cu kan sungah a um ti kan sim theinak ding cu thianghlim nun lawng asi. Khrih thawi nungmi pawl cu a tlangpi thu in Khrih ah a thi mi pawl lawng an si. Midik thih ih  thi ding kan si ahcun daithlang zet in duhthusam men ah hngat aw loin Khrih ih nunnak  cu nunpi dingah hawl uhsi. Trial ih a simmi hi a dik asi, "A nunnak le a thinlung thianhlim aw lo in hmailam cawimawinak ruahsan ding nei lo tu milaipa’i dinhmun cu zianghman lo a si ih, zumnak khal zianghman a tak umlo le a tawntai tuk mi asi".

 

d.                     Thianghlim hrimhrim ding kan si. Ziangah tile hihi thinlung thiangten Lal Jesu kan duhdawt ti kan langter theinak umsun asi. Himi thu hi John bung 14,15 nakah fiangten asim: " Keimah in duhdawt ahcun ka thukam pawl nan thlun ding." "Zokhal ka thukam pawl a pawm ih a thlun tu cu I duhdaw tu an si (John 14:15,21,23; 15:14). Hi hnak ih tongfiang cu a har ding, curuangah himi thu ah daithlangin ngaihthat tu cu unse dawng an si! Zokhal Khrih in sual hrangih a rak tuarnak pawl cu ruat thei na cingin cumi sual sungih a tang lai thotho tu cu athlarau in natnak harsa a tuar ding. Kan Lalpa Jesu Khrih hling lukhum a khum tertu, Gethsemane hmuanah thlan thisen a suaktertu, Kalvary tlang parah rakruairo ko a na rak tuar tertu, le khros le thlanmual tiang a rak thlentertu cu sual asi. Curuangah Khrih ka duhdaw tisi cui sual thawn a rualpi aw ih sual a tuah rero lai tucu amah le amah a bum aw asi. Kan kut vawrhlam tan maw, kan keh lam mit phorh a tul men ding nan, sual hi kan huat ih a sung ihsin suah kan tum lo ahcun kan thinlung cu a thi asi ding.

 

e.                     Thianghlim hrimhrim ding kan si. Ziangah tele hihi Pathian fa taktak kan sinak kan lengter theinak umsun asi. Leitlun ih nauhak tambik cu an nu le pa vek an si. Rinhlelh ding um loin a hrek cu an bang aw zet ih a hrek cu an bang aw lo deuh. Asinan innsang sungsuak pawl tisa bang awk dan pawl hi kan hliakhlai thei lo. Hihi Pathian fa le pawl khal ah asi ve. Lal Jesu in a simmi cu, "Abraham ih tefa nan si ahcun Abraham ih tuahmi nan tuah ve ding ". "Pathian cu nan pa asi ahcun keimah in dudawt ding. (John 8:39,42). Zokhal vancung ih a ummi Pa bangnak nei si loin  a ta ka si tiaw ve tucu a simmi a thei fiang lo asi. Thianhlimnak thu hi kan theih lo ahcun kan mai thu hla cu kan duhduh in kan rel men thei nan Thlarau Thianghlim cencilhnak kan nei lo: a thi mi kan si, nunter dingmi kan si; a hlomi kan si, ih sar lai dingmi kan si. Pathian Thlarau ih a hruaimi (An mah lawng), Pathian ih fate an si" (Rom 8:14). Kan nundan hin khuitawk le ziangvek insang ih um kan si ti kan langter hrimhrim a tul. A thianghlimmi ih fale kan si tihi kan tongkam le kan nun hin langter hrimhrim ding kan si. Cuti asilo ahcun Pathian “fa” kan si kan ti rero mi cu zianghman lo, sunglam kawrawng le a hmin men lawng asi. Gurnau in hitin a sim, "Na nun tumtahnak cu thianhlimnak in na langter thei lo ahcun, ka thisen hin lal cithlah ka siih, Pathian ih hrinmi ka si, ti hlah u".

 

f.                      Thianghlim hrimhrim ding kan si. Ziangah tile hihi midang hrangah thiltha kan tuah theinak lamzin umsun asi. Leitlun ah minung mahte lawngih nun theih asilo. Kan nunnak hi a hmutu pawl hrangah thiltha asilole siatsuahtu asi ringring. Kan nunnak cu a hmutu zo pohpoh khalih siar thei mi tonglo ih thu kan simnak asi. Pathian thu kan sim lole Satan ih thusim kan si ih riahsiat thlak zet asi. Mi tampi ruahnak hnakin zumtu mithianghlim pawl ih nun hin Khrih lalram hrangah tampi thu asim ringring asi ti ka zum. Nunthianghlim cun a hmu tu pawl nunah thiltha tuah duhnak, thianhlim duhnak thinlung a suahter asi. Thildang zianghman ih pek thei lo mi mi thatho ter tu a um asi. Hlaral ihsin thimlak ih mei vanmi hi kan hmuh vekin sakhuanak hi a ti mawi in mi a hip ih ngaihtuahnak a neihter. Thuthennak ni ah mi tampi cu tongkam tel loin mi thianghlim pawl nun in a kaihhruai mi hmuh an si lai ding ( I Pit. 3:1). Thuthangtha mi na zirh tikah mi malte lawng in an ngai ding ih cu hnakih malsawn in an thei fiang ding. A sinan, nuntudan cu zohman ih hrial theih lo ih thusimnak asi sawn. Nunthianghlim ahhin ca thiam lo bik hmanih hlawkpi thei mi a um asi. Thiamcoternak cu an theithei lo men ding, asinan duhdawtnak cu awl ten an theithei ding.

                        A thianghlim lo le dinhmun hnget nei lo khrihfa ti aw pawl hin kan ruahnak hnakin siatnak tam sawn an suahpi asi ti ka zum. Cuvek pawl cu Satan ih tanpi thabik pawl an si. Rawngbawl tu pawlih an hmurka thawi an dinmi cu an nunnak thawn an namthlak sak. Thuthangtha-phurtu rangleng ke cu her thei loin an kham theu asi. Leitlunmi pawl hi an dinhmun kelah ding ringring dingin a cem dahlo mi milai puhmawhnak pawl in an kulh theh. Sakhua lam ngaihsak lotak mi pakhat pa in hitin asim dah,  "sakhuanak hi a hman tangkainak taktak ka thei lo, in dawrtu pawl  hi ka zoh ringring theu ih catbanglo in thuthangtha, zumnak, hrilcianak, thlawsuah thukam le Bible thu pawl an rel ring ring ka thei. Asinan cu pawl lala cun a remcang an hmuh piangin thu pakhatkhat a um tikah mi bum an pawisat lo zia, thuphan per an hreh lozia, a langhngan sual rori hman tuah an hreh lozia ka hmu. Sakhua mi ti aw zet pawlin cuvek tthiltha lo tuah hrehnak an neih lo ahcun sakhua ih thatnak ka hmu theilo" a ti.  Cuvek ngan dingih mawhphurhnak ka neih hi ka riah a sia, asinan khrihfa ti aw pawlih nuncan pawl hin vawitampi Khrih hmin a ti se theu asi ti hin ka riah i siat ter deuh. Mitampi thisen mawh kan kutah a kai lo nak dingah hmai nawr sinsin uhsi. Daithlang nun le dinhmun hnget lo nun ruangih thlarau thattu dinhmun ihsin in run aw Lalpa! Thildang a silo hmanah midang hrang talah thianghlim ding ah tanla cio uhsi!

 

f.                      Thianghlim hrimhrim ding kan si. Ziangah tile, a tu ih kan hnangamnak hi a tamsawn cu thianhlimnak ah a thuam aw asi. Cawp le cawp ah hihi theihter leuhleuh kan si lo ding. Sual le riahsiatnak, thianhlimnak le lungawinak, thianternak le hnangamnak pawl an pehzawm awk nak hi kan theihhngilh awl tuk theu. Kan nun hngetkhohnak le kan tuahnak hnget khohnak pawl hi Pathian in pakhat le pakhat pehtlai aw dingin fimzetih a rak remcia mi asi. Hi leitlun hmanah minung ih duhnak cu thianhlimnak si dingah a zangfahnak in a rak pek cia zo mi asi. Kan thiamconak cu tuahnak in asilo. Pathian in in hril cianak khal milai tuahnakin asilo. Asinan mipakhatkhatin thiltha tuah ding cu a ngaihthah ih thianghlim nunih nung dingah a zuam lo asi ahcun kawh asinak cu ciang dingah le thiamcoternak cu nunpi dingah a ruat awk nak cu a lak men asi. Hinahhin ka theih mi cu, a thu khammi kan thlun asi ahcun amah kan thei asi. "Hinahhin kan theihmi cu, thutak ih ta kan si ih kan thinlungah thlaphannak um loin kan fiang asi" (I John 2:3; 3:19). Nikhua a sia ih khua a thim cerhcerh tikah ni eng cu hmuh a cak um zet theu vekin, zumtu pakhatin Khrih cu famkim ten a thlun thei lo tikah riahsiatnak a tong dingih cutikah Khrih hnen ihsin thlakamnak beisei lohli sal ding asi. A dungthlun tu pawl khan  Khrih an phatsan ih an tlansan tikah tihnung lak ihsin an luat nan riahsia le anhai in an um. Asinan reilote ah mipi hmaiah raltha zetin an phuansuah awk tikah thawngthlak ih vuak le velh an tuar. Sikhal sehla, “Khrih hmin ruangih ningzahnak tuar ding tlakah telh an si ruangah an lung a awi" ti kan hmu (Dung. 5:41). Aw, thildang rak umlo hman rak si bang sehla kan mai hrang cio ah thianghlim dingah hma nawr cio uh si! Khrih a thluntu cun ziang tik lai khalah thlaphang lo ten a thlun ringring ding asi.

 

h.                     A netabikah, thianghlim hrimhrim ding kan si. Ziangah tile, hi leitlunah thianhlimnak um loin vanramah nuam aw dingin rak timtuah cianak ding lamzin dang a um thei lo. Vanram cu hmunthianghlim asi. Vancungmi pawl cu thianghlim zetin sersiammi an si. Thianhlimnak cu vancung ih thil hmuahhmuah parah ngan thluh asi. Thupuan sungah ciangzet in a lang, "Cui khawpi sungah a thianglomi ziang hman a lut lo ding; ningzakza thil a tuah tu le thuphan pertu khal an lut lo ding" (Thu.21:27).

                        Himi casiartu pawl hmuahhmuah hnenah thungai thlak ten ka ngen hai a si. Thianghlim loin kan thih asi ahcun ziangtin vanram cu kan inn ah hmang in kan lung a aw thei ding? Thihnak in zianghman mi a danglamter lo. Thlanmual in zianghman mi a rem lo. Zokhal a hnuk a cah lai ih a nuntudan vekin a thosal ding. Tu ah thianhlimnak hrangah mikhual kan si ahcun khuitawk saw kan umnak ding hmun asi leh ding?

                        Thuthimnakah, thianhlimnak um loin reilote sung vanramah luh bang sehla, ziangha na tuah ding? Cutawkah ziangvek nawmnak na nei ve ding? Zovek mithiang pawl kiangah na nuam aw ve dingih, zovek kiangah saw thinnuam zetin na to ve ding? An nuntudan cu na nuntudan vek asilo. Thaw an timi cu thaw na timi thawn an bang aw lo. An nawmnak cu na nawmnak thawn a bang aw lo. Leitlun na nunlai ah na thianhlim lo ahcun vanramahziangtin saw na thianhlim ve ding ?

                        A tu ahcun nun daithlang le pawisak neilo, leitlun thinlung put nei le duham temtem, tisa nawmnak hawl le puaituah nak ih nuam aw pawl. Cupawl thawi um hi na duh zawng tak asi men ding. Vanramah cuvek minung zohman an um lo ti na theih a tul.

                        A tu ahcun mithianghlim pawl cu an ti fekfek tuk, an feh zimtuk, an kulmuk tuk, na ti men ding. An nih pawl cu na hrial ih an lakah um nuam na ti lo. A sinan vanram ahcun mibur dang zohman an um lo ding.

                        A tu ahcun Bible siar, thlacam, thangthatnak hla saknak pawl hi nawmawk-i-hlah khaw atthlak, mumal lo hna, le umze nei lo thil ti in le thil tuar har tiin na ruat men ding. Cawlhni cu phurrit zet ah na ruat ih reilote sung tilo Pathian biaknak ah na hmang thei lo. Asinan vanram cu a cem dahlo mi vanram asi ti thei aw. Cutawkih hmun a luahtu pawl cu sun le zan ti um loin an cawl ih, "Thianghlim, Thianghlim, Thianghlim, Ropitnak Pathian ti ah an au" ih tufa no thangthatnak hla an sak. Hivek hnatuannak lakah mithianghlim lo pa in ziangvek nawmawknak a nei ve ding?

                        Ruathnik! An nunnak thap in an rak simmi le ausuahpi mi thutak do kalh in na nung asi ahcun David, Paul le John pawl thawi um tlang ding cu nuam na ti thei ding maw si? Nan ton awk ih an tonak hmunah to in thu nan rel khawm tikah an tuah mi le na tuah mi a bang aw mi tampi hmuhding a um pei maw? Khrih ih thihnak a rak tuarnak san 'sual' cu nunpi in, Arualpi pawl cu hua in, le a ral pawl thawn rualpi tha aw in khenbeh a rak tuar tu Khrih cu hmatonah hmuh nuam na ti pei maw? Ruat hnik he? A hmaiah thlaphang lole lungawi zetih dingin, " Hihi ka Pathian asi, Amah cu kan hngak ih, in humhimnak ruangah kan lung a awi ih kan hna a ngam." na ti thei ke maw (Isai.25:9). Mithianghlim lo pa cu vanram ah mithiang pawl lakah a um vek tikah a lei cu a sangkhar parah ningzahnak thawn a bet dingih a thinlung in a duhsawn mi cu vanram insang ihsin dawi hloh lawng asi ding tihi na ruat sawn lo maw? Khrih ih tuu rual lakah kelpa dum vekin a theih lo mi ramah a phuhrung aw phetphet ding. Cherubim le Seraphim, vancungmi le Archangel ih au aw, le vancungmi pawl ih au thawm a theih tikah a theithiam thei lo mi tongkam an si ding. A thli hrimhrim a thawt thei lomi thli a si ding.

                        Midang in ziangtin an ruat ti kan thei lo. Asinan kei ka ruatdan ahcun vanram cu mi thianghlim lo hrang ahcun hmun hreh um lutuk asi ding. Thildang asi thei lo. Mi hrekkhat pawlin zianghman ruat loin 'vanram kai an beisei' thu an sim theu, a sinan 'ziang an sim' ti an thei lo. Kumkhua vanram insang sungtel si in roco tu ding pawl cu a kumkhua ih a mit dah lo mi eng thawn a mil aw mi mizia nei dingin timtuah cia an si.  Kan thinlung thawn ziangtilam talin si maw vanram thawn mil awk cia nak kan neih a tul. Ropitnak ni sunglawi thleng thei dingah zangfahnak lawng ih zirhmi kan si a tul. Tui leitlun kan dam sungah hin vancung ih thaw timi cu thaw kan ti thei ve a tul. Cuti a si lo ahcun a ra thleng lai ding mi nunnakah vanramah um in kan mah le kan mah cu lungawi takin tlangleng in kan hmu aw dah lo ding.

           

                        Hla deuh ka feh vivo hlanah nun ah lakluh ding zawng in malte ka run sim ding.

1.                     Thil pakhatnak ahcun, himi casiartu hmuahhmuah thu lo sut hnik keng: Na thianghlim maw? Ngai hnik! Tu thu ka sut mi hrangah hin thla ka lo cam sak. Tui thianhlimnak ka sim rero mi ahhin pakhat tal cucu ka si ve si timi na nei maw?

                        Khrihfa na si maw silo maw; Lalpai zanriah na kil theu maw, kil theu lo maw ti na pil zo maw, pil lo maw; na khawm theu maw, theu lo maw ka lo sut lo. Hi hmuahhmuah hnakih ka sut mi cu, na thianghlim maw, thianghlim lo? ti asi.

                        Midangin thianghlim an lo ti maw, ti lo maw; mithianghlim pawl canganmi siar na paih maw, paih lo maw; thil thianghlim thurel na paih maw, paih lo maw; cabu thianghlim na cabuai parah na nei maw, nei lo maw; cun nikhat nini ah thianhlim na beisei maw, beisei lo maw, thusiam na thiam maw, thiam lo maw; kawhhran ah na hmang aw maw, hmang aw lo maw, cu pawl ka lo sutmi asilo. Cu hnak ih thuk deuh ka lo sut: tui ni ah nangmah kha na thianghlim maw thianghlim lo?

                        Ziangruangah dingzet in ka lo sut ih, ka thusutnak cu khohzet in ka nambet? Ziangruangah tile thuthianghlim in hitin a sim, "Thianhlimnak um loin zohman in Lalpa an tong lo ding." Hi hi ka salawmtlak zawngtak asi ruangah asilo, ca thiang sungah nganmi asi. Keimai ruahnak men asilo, Bible ih simmi asi. Nangcun 'piangthar na ti aw maw; mi hmai ah na phuang aw dah maw?' tiih thusut nak tla san na cak sawn men ding. Asinan hihi minung tongkam asilo, Pathian tongkam asi sawn, "Thianhlimnak um loin, zohman in Lalpa an tong lo ding" (Heb.12:14).

                        Ala! ziangvek ngaihtuahnak thu saw asi! Himi ka ngan tikah ziangvek ngaihtuahnak saw ka thinlung sungah rung lang! Ka kiangkapah leitlun ka zoh tikah mi tamsawn cu sualnak sal ah an tang asi. Khrihfa ti aw pawl ka zoh tikah a tamsawn cu a hmin men Khrihfa si in khrihfa sinak taktak an neih lo zia ka hmu. Bible lamah ka her ih Thlarau in isimmi cu, "Thianhlimnak um loin zohmam Lalpa an tong lo ding" a ti ka thei.

                        Himi bungcang hi kan thinlung le kan nunnak cawpcilh in in ngaihtuah tertu ding Pathian tongkam asi. Hihi kan thinlung sungah ruahnak thukpi nei in Pathain hmai ah khukbilin thla in cam tertu ding asi.

                        Himi thu hi na ruat tamtuk, na sim tamtuk tiah in cawl ter tum men ding. Mitampi ih hmuhtonmi hnakin na sim tamtuk tiah in ti men ding. Ka lo san nak cu, nang in ziangtin na ruat tihi a thupi mi asilo. Minung tampi in hitivek hin an thlarau an hloh asi. Thusutnak a thupi sawnmi cu, 'ziang na ruat' tile 'ziang na tong' ti asilo ih, 'ziang na tuah' ti asi sawn.

                        Hi thianhlimnak ka sim rero mi pawl hi 'khrihfa zapi hrangah asilo, thlarau laksawng a hleice ih cotu mithiang ropi pawl hrang lawngah asi' na ti men ding. Ka lo sim, cuvek thuthiang sungah ka hmu dah lo. Ka siarmi sawn cu, "Mi zokhal Khrih ah ruahsannak anei tu cun anmah le anmah thianhlim aw hai seh" (I John 3:3). "Thianhlimnak um loin zohman Lalpa an hmu lo ding".

                        'Hi leitlun nunnak ah hin kan hna pawl tuan dingin cun thianhlim theih asilo, cu ruangah thil cangthei asilo' na ti men ding. Ka lo sim, 'Thil na ti sual asi', cucu thil cangthei mi asi. Khrih na lam ih a tan ahcun zianghman thil cang thei lo a um lo. Minung tampiin ah tuah zomi asi. David, Obadiah, Daniel le Neru pawl kha himi hnatuan zohthim ding langtertu an si.

                        'Na thianhlim tuk ahcun midang thawn nan bang aw lo ding' na ti thei men. Ka lo sim, cucu ka thei fiang tuk. Cutivek cu na si dingmi asi. Khrih ih dungthluntu taktak cu leitlunah kiangkap ih leitlunmi pawl thawn an bang aw dah lo-lakhranmi, miphun hlece, tiih kawh an siih rundam na si ding taktak ahcun cucu na dinhmun ve ding asi! Hivek dinhmun cun mimal te lawng rundam an si ding' na ti men ding. Ka lo sim, cucu ka thei. Tlang parih Lalpai in zirhmi hi man khung tuk asi. Lal Zesu in kum thawngkhat rei ah a rak sim zo. "Nunnak sungih lutnak kawtka cu a fiak ih fehnak lamzin khal a har. Curuangah a thleng a suak theitu cu mi malte lawng an si. (Mt.7:14). Mi malte lawng rundam an si ding, ziangruangah tile mi malte lawngin rundammi pawl ih tuar ding mi harsatnak cu an tuar ding. Reilo te sung cu letlun mi pawlin an tisa nuamcennak an thlun ding. A hlo theilo dingmi zin, a siat thei lo ding ro thil, le hnawm a kai lo mi rothil thuhruk cu an dung tun ding. Zesu in 'Nunnak ngah ding ah ka hnenah nan ra duh lo' a ti (John 5:40).

                        'Hivek thusimmi hi thil harsa asi, an lamzin a bituk' na ti meng ding. Ka lo sim, cucu ka thei. Tlang par ih thu a simnak ah Lal Zesu in a dungthluntu si dingah cun nitin ih mai khros pu phah in sualnak ih a hruai tu pawl cu a kut le a ke hman va si seh la a tan ngam a tul. Thildang vekin sakhuanak ah khal hin asive, tuarnak um loin ngahnak a um lo. Sakhuanak zianghman phutmi nei lo cu zianghman man nei lo asi.

                        Ziangvek puhmawh ding kan neih khal asile, Lalpa tongding ka si ahcun kan thianhlim hrimhrim a tul. Kan thianghlim lo ahcun kan khrifa sinak cu khuitawkah saw a um? A hmin men khrihfa si ding kan si lo ih, khristian sakhuanak cu a theih lawng thei nal dekdek ding kan si lo. Khrihfa nuntudan nei hrimhrim ding kan si. Vanramah mithiang si kan duh ahcun hi leitlunah ti thianhlim kan si a tul. Pathian in a sim zo ih a hnukdawk sal nawn lo ding. "Thainhlimnak um loin zohman Lalpa an tong lo ding". Tenkyn in hitin a sim, "Pope ih calendar in mithi thianhlimnak lawng a tuah ih ca thianghlim cun nunlai ih thianhlimnak a phut". Owen in hitin a sim, "Mi zohman anmah le anmah bum aw hai hlah seh. Khrih sungih rundammi pawl nuntudan ah thianternak hi a lotheihlo ih a tulmi a sinak pakhat asi. "Leitlun ih thianter lomi zoham vanramah hruai soh an si lo ding. A nungmi Pathian in a thi lak ih telmi zohman a cohlang lo ding.

                        Cathianghlim in "Na piangthar ding asi" a timi ah hin zianghman mangbang ding kan silo. Tulai khrihfa ti aw pawl lakah mitampi cu vanram kai ding an si ahcun thinlungthar, umtudan thar thawn an pumhlum in an thleng awk a tul asi. Thilhlun hmuahhmuah cu hlo thluh ko in sersiam thar an si a tul. Thianhlimnak um loin ziangvek minung hman sisehla Lalpa an tong thei lo ding.

 

2.                     Thildang pakhat zumtu pawl hnenah ka sim hrih ding. Hitin ka lo sut duh thianhlimnak hi na ngai pawimawh ding thlukin an ngai pawimawh in na zuam maw?

                        Thu ka sum tikah zianghman phannak nei loin ka simmi asi. Pathian fale pawl ruahnak ah thianhlimnak hin hmun a luah ding tlukin a luah lo asi tiah ka ruat. Hmasawnnak le thansohnak pawl hi ka ngaihthat theu asi ti ka run tarlang duh. Pathian mithmuh ah a thi sicing in mi pakhat cu leitlun sakhuami sinak in hlapi a feh thei asi ti hi kan ruat tha lo theu. Judas Iscariot kha a dungthlun tu dang pawl thawn an rak bang aw zet ding ti ka zum. Lal Jesu in 'Nan lakah mi pakhatin i zuar thlai tu ding nan um a si' a ti tikah, 'Judas a si maw?' tiah an ti lo. Sardis le Laodicea kawhhran pawl kha kan ngaihtuah that a tul.

                        Thianhlimnak lem tuah ka duh lo. Thianhlimnak hin Khrih ih tohkham luah ter ka duh fawn lo. Cuhnakin thlum zetih ka sim duhmi sawn cu, thianhlimnak hi tuihlan hnakin ngai pawimawh lo deuhdeuh asi, ti asi. Cuiruangah cantha la in hi thu hi zumtu pawl kut thleng dingin ka rak thun lut nak asi. Thiamcoternak le thianternak hi then aw thei loin Pathian ih kommi asi ti hi kan theihngilh pang ding ti ka phang. Pakhat le pakhat a bang aw lo mi an si nan pakhatkhat hi a dang pakhat tel loin a um thei lo. Thiamcotermi hmuahhmuah cu theinter an si ih thiantermi hmuahhmuah cu thiamcoter an si. Pathian in a kom zo mi cu zohman in then hlah hai seh. Na nunah thiantermi ka si ti theih awk theinak na neih lo ahcun thiamtermi ka si tiah sim duh aw hlah. Na nunah Thlarauthianghlim hnatuannak theihtheinak na neih lo ahcun na hrangah Khrih in tuansuakmi pawl kha porh aw rero aw hlah.  Khrih le Thlarau cu thentheih asi tiah ruat dah aw hlah. Zumtu tam sawn in hi thutak hi an thei lo ding ti ka zum, asinan kan theih nal zet zo mi khal hi kan nunpi dingah kan sim sal ringring a tul theu. Hi pawl hi kan thei kan ti asi ahcun kan nunah langter tum uhsi. Hi bungcang hi catbang loin kan mit hmuh ah ret ringring uhsi : A tello ih zohman Lalpa an ton thei lonak 'Thianhlimnak' hi nunpi aw. Fiangten ka lo sim, zumtu pawl hi thianhlimnak thu kan simtikah thinlung te ih a lung awi lemlo an um asi. Zumtu ti aw vemi pakhatkhat in hi thu cu 'tihnung' a ti men ding. Thianhlimnak thu hin a thinlung a khawih tuk maw zianglehlam' Khrih cu nunnak, thutak, le lamzin asi tiih kan cawisan ahcun, a minung pawl ziangvek ih nung ding an si ti kan sim tikah kan sim sual lo ding. (Tulai thuthangtha simtu pawl lakah thu ngai tu pawl ih duhzawng in, mifakmi si duh ah thianhlimnak thutak hi hmai ah retin kan ngai pawimawh lo theu mi hi riahsiat thlak zet asi). Curuangah Rutherford cun "Mawhphurhnak tuanvo le thianternak duh lo ih tahhnawh tu cu Pathian zangfahnak lamzin ih um asilo. Zumnak le tuahnak cu thisen hi nunnak hrangah kan mamawh vekin pakhat le pakhat mamawh aw tonmi an si," a ti.

                        Hi thu hi ka sim tengteng a tul ruangah upatnak thawn ka sim ding. Khrih Jesu hi tulai fangah kan hnenah thu sim bang sehla, a thusimmi pawl hi dan-pa-ngai asi, sakhua tongfang menmen an si ti tu ding le Paul hi tu ah leitlunah um bang sehla, a cakuat nganmi neta lam pawl hi a ngan lole a tha sawn ding titu tampi an um ding ti ka phang theu. Ziangkhallen, zovek minung maw kan si, miin ziangvekin in upatzek tla asi men ding nan Lal Jesu in tlangparih a thusimmi le Paul in Ephesian pawl hnenah ca a kuat tikah bungnga tiang lawng si loin bungruk tiang a ngan mi pawl hi theihhngilh hlah uhsi. Hivek ngan rero dingah mawhphurhnak pek ka si hi ka riah ase zet. Asinan ziangruangah ti ka thei asi.

                        Tuihlan kum zahnih rei ah Pathian mihman mi ropi Owen in hitin a rak sim dah, "mi tampi cu an sakhuanak ih thatlonak lawng lawng an sim theu lai ah anmah cun zianghman tuah thei mi an nei lo". Owen in cumi a simhnu kum zahnih rei ah hin cuvek minung tla kan um ve kei maw ti ka phang theu. Cuvek sawiselnak cu cathiang sungah a um ih a rak simcia mi asi. Paul vekin nungih thiltha hrangah do, thiltha tuah, sual cu dokalh, satan le leitlun cu do ih nung pawl an si ahcun ka sawisel lo. Asinan, vawitampi kan hmuh theu vekin, cui sawisel ding an hmuh mi le an lungawi tawk lonak pawl cu thlaraulam daithlannak, zetnak pawl khuhih an tisa sinak ih duhmi pawl tuah dingah puhmawhnak kawrpi vekah hmangin a nungtu pawl cu ka sawiselih an puhmawhnak pawl kha satan in hmanrua talhtum asi ti ka sim duh hai. Paul vekin, "Aw, ziangvek unsedawng milai saw ka si" kan ti asi ahcun, "Ka hmuisel lamah ka nawr vivo a si" khal ti ve uhsi. A tongkam pakhat lawng cu lain a dang pawl kha tanta hlah uhsi. (Rom 7:24; Phi. 3:14).

                        Mi pakhatkhat in 'Ziangvek minung saw na si, hivek ih ca na ngan?' tiah i sut ahcun ka sannak cu 'keimah cu midang hnakih tha deuh ah ka ret aw lo, kei cu sersiammi santlai lo te ka si' ti asi. Asinan Bible ka siar tikah zumtu mi tampi in thalrau lamah hma an sawn deuhdeuh nak ding; an thianhlim sinsinnak ding; dinhmun hnget an neih sinsinnak sing; vancung thinlungput an neih sinsin nak ding; thinlung pakhat ten an Pathian an duhdawt sinsin nak ding; thinlung nei ih tuhlan kum zabi 19 laiih zumtu pawl hnakih hma an sawn sinsin nak ding; khrihfa ti aw pawl nuntu hi kan Lalpa Jesu Khrih hmin se tertu si loin an nitin nun in Khrih an cawimawi sinsin thei nak ding pawl ruat lo le hi pawl ka ruahnak ruangah kan thinlung sung murilah tuarnak um loin Bible ka siar thei lo asi. Zumtu thlaraulam khualtlawng tam sinsin, leitlun ihsin thenhnih aw sinsin, tongkam le umtudan in vancung um ding ti theihtheih deuhdeuh, Pathian thawi neih aw deuhdeuh in nun, le Pathian duhnak cu a fale pawl nitin nunah tuak suak ih a hmin cu sunlawih sinsin asi theinak dingah, hivek thu pawl hi ruatin hi ca hi ka nganmi asi.

                        Tulai zumtu ti aw pawl lakah bulpak ih nun thianhlimnak kan mamawh ti cu a dik  lo maw? Ziangsaw kan tuarfainak cu asi? Khui ah saw kan taimak nak cu? Khui ahsaw kan duhdawtnak cu? Khui ah saw zumnakih kan tuahnak cu? Tikcu a her vivo vekin khui ahsaw kan sakhua sinak ih huham cahnak cu asi? Khui ah saw leitlun hngawr dupdo ih au thawm, theihpalh rual lo ih tuihlan mi mithianghlim pawl thiantertu cu asi? Hi vek hi mi tampi kan dinhmun asi lo maw? kan silver pawl cu thir ek pawl in a cawhpawlh thluh; kan sabit ti pawl cu tidai thawn an cawhpawlh aw thluh; kan cite pawl cu an alnak a dal thluh taktak thlang a si hi; kan zaten kan taksa hrek khat cu a itthat asi; zan reipi kan hmang zo ih sun kan hmai te ah a um. Itthat nawn loin thangharh thlang uhsi. Kan fehnak lamzin in khamtu le in daltu thil pawl kha hlawn in in tawntemtu kan sual hngawngkawl cu tlansan tahrat in kan hmai ih a ummi tlan zuamnakah taimak suah in tlan uhsi. Taksa pum siseh thlarau siseh a bal tertu pohpoh cu hlawn in thianghlim ten um uhsi. Pathian upat tihzahnak thawn nung uhsi. (Heb.12:1; II Kor.1:1). Owen in hitin a sim, Khrih cu a thi dingih sual cu a nung ding maw? Leitlunah Khrih cu khenbet ih um in leitlun cu kan ngaina zet dingih leitlun thilah kan phur zet ding maw si?" (Kan duhdawtzetmi le in duhdawtzet tu kan Lalpai thihnak cu phutih a thi ter tu sual cu kan duhzet in kan cen ringring lai ding maw si?

 

3.                     Thianhlim a duhtu pawl hmuahhmuah hrangah forhfialnak tongkam malte ka sim ding.

                        Na thianghlim ding maw? Sersiam thar ah na cang ding maw? Cuti asi ahcun Jesu Khrih ihsin na thawh a tul. Na sualnak le na tlinlonak na thei ih a hnenah na tlan hlan lo cu thianhlimnak lamzinah ziang na tuah khal len na thangso thei lo ding. A mahcu thianhlimnak hrampi le a thawknak asi ih thianhlimnak lamzin cu zumnak in a mai hnenah ra in amah zawm hi asi. Zesu cu a minung  pawl hrangah diknak le fimnak lawng asilo ih thiantertu khal asi. Vawitampi cu mi tampi in mithianghlim ding an tum in an zuam aw hmaisa theu nan an rak tuahnak le zuamnak pawl cu an riahsiatnakah a cang theu. An tuan, an zuam, thil tharthar an thleng rero, theitawp suah in thianhlimnak lam hruai tu dingih an ruah mi pohpoh cu an tuah, kum hleihnih sung thi put nunau nu kha Jesu hnenah a rat hlan bangin, zianghman that hnemnak an neih lo lawng si loin an tha lo deuhdeuh (Mk.5:26). A diklo mi thilah a hram an thawkih an tuahmi pawl cu an tha a bang lak men lawng si loin phurnak le an taimaknak in a daih nawn loih an siat lak men. Vunnel parah inn a sak ih an sak theh veten a siat lohli ih an innsak mi lawng si loin anmah tiang an siat phah. Ti thawl pop in ti an khai ih an ti khai mi in anmah a tawihciar thluh. Lal Jesu siar lo, khui hmanah hram an toh thei lo. Khrih tel loin zianghman kan tuah thei lo. (John 15:15). Trial ih simmi hi a hro a thak zet nan a dikmi asi. "Khrih tello ih diknak cu a sual mi le mawhsiatnak lawng asi, Khrih tello ih thianternak cu a sual le tenumza mawhsiatnak lawng asi; Khrih tello ih hlan awknak cu saltannak le hrengsutnak lawng asi."

                        Thianhlimnak cu co ve na duh maw? Tui ni ah thianhlimnak cu na thinlung takten neih ve na duh maw? Pathian mizia nunpi tu si na duh maw? Cuti asile Khrih hnenah feh aw, zianghman hngak aw hlah. Zohman hngak aw hlah. Thukthun aw hlah. Na man le man lo kha ruat aw hlah. A hnenah va feh aw la, hi a hnuai ih hla mawi zet vekin ve sim aw.

                                    "Ka kut ah ziang hman ken mi ka nei lo;

                                    Na khros lawng hi ka phur;

                                    Na hnenah taklawng in ka ra;

                                    Bawmtu nei loin na hnen ah bawmnak dilin ka ra".

 

                        Khrih ah kan rat hlan lo cu kan thianternak ding hrangah, tlakrawh maw, lungto maw zianghman hram toh theinak a um lo. Thianhlimnak cu Pathian in a mi le fa pawl hnenah a pekmi asi. Thianhlimnak cu zumtu sungah hnatuantu Thlarau Thianghlim hnatuan suahmi asi. Amah cu sualsirnak le sual ngaidamnak pe dingah " Rundamtu le Siangpahrang Fapa" dinhmunah a ding. Amah co tu hmuahhmuah hnenah Pathian fa sinak a pek hai (Dung. 5:31; John 9:12,13). Thianhlimnak cu thisen in a ra mi asilo: nu le pa in an fa lei hnenah an pek thei mi asilo; milai duhthlannak in asi fawn lo; rawng bawltu khalin tihnim peknak ih thianhlimnak cu a pe thei lo. Hihi Grape hri taktak peh zawmnak ih rah suakmi asi. Cuticun Khrih hnenah va pan aw la hitin va sim aw, "Lalpa, sualih mawhsiatnak sung ihsin in run suak men lawng si loin, na kamcia mi Thlarau Thianghlim cu ka nunnak sungah ruang lalin sualih thiltihtheihnak ihsin in run aw. I thianghlim ter aw. Na duh mi tuah ding i zirh aw".

                        Na thianghlim sunzawm vivo ding maw? Cutin si na duh le Khrih ah bet feofeo aw. Zesu in hitin a sim, "Keimah ah nung uhla nan sungah ka nung ding". Ka sungah a nungih a sungah ka nun asi ahcun rah tampi a rah ding (John 15:4,5). Cucun Pai lung a ti awi, amah ah ziangkim a famkim ih zumtu pawl tulmi hmuahhmuah dar theitu asi. Na hriselnak dingah amah cu na zibawi thiam a siin nitin te a hnenah na feh a tul. Amah cu nitin ih na ei ding Mana a si ih nitin ih na in dingmi Lungpi a si. Hi leitlun turual lak ihsin na tlan suak theinak dingah na vawk ringring dingmi Banthacak asi. Amah ah hram bun awk lawng si loin nitin amah ah thanglian ding na si. Paul kha mi thianghlim, a thangso rero mi khrihfa, Pathian mi asi ih ziangvek nunnak thuruk saw a neih? Paul kha Khrih lawng hi a ziangkim ih rak neitu asi. Zesu Khrih lawng kha catbang loin zoh ringring ih "Khrih i cakter tu thawngin ziang hmuahhmuah ka tuah thei"  a ti."Ka nung, asinan, tui ka nun hi keimah ka silo, Khrih ka sungah a nung: cuticun tui ka nun hi Pathian Fapa zumnak ih nungmi ka si" a ti. Zumtu kan zaten cuvek in tuah ih nung ding kan si. (Heb.12:2; Phi.4:13; Kal.2:20)

                        Himi casiartu hmuahhmuah in an hna lawngih theih men si loin an nunnakih an hmuhtonmi rori ah theihnak nei hram hai seh! Tui hlan ih an ruahnak hnakin thianhlimnak hi thupi ah ruatin titak zetin an nunah sang sinsin in nunpi hram hai seh! Kan kum le can hi kan thlarau thawn a thianghlim kum le can si hram hai seh! Cuticun lungawi kumah an cang thei ding; kan nun khal len Khrih ah nung in, kan thih khal len Khrih ah thi in kan um ahcun a ratsal tikah hnawmbal kai lole mawhsiatnak um lo ten daihnak thawn kan tong thei ding.

  

AMEN