5.                                                        MAN

 

 

                                    "Nan lakah pakhatkhat in inn saangpi sak a tum si ahcun

                                    hmasabikah thatein to ciamciam in a inn sak theihnak

                                    dingah tangka kim in a neih le neih lo kha a tuak theh

                                    hmaisa a si lo maw?" (Lk.14:28)

                        Hi thu khihhmuhtu bungcang hi a thupi zetmi pakhat a si ve. Mi hrekkhat cun anmah le anmah hitin thu sut aw dingah an ruat dah lemlo! "Hihin ziang man a nei?"

                        Bungrua leinak ah, inn saknak ah, hlawhfa manah, inkhan ceinak ah, khawkhanmi tuahsuaknak ah umnakhmun thawn awknakah, nauhak cazir ternakah, tiin hmailam rak zohcia diamih khawkhan thiam hi a fimthlak zet. Mi tampi cu "an zumnak hrangah an pek tulmi 'man' an theih cia lo ruangah harnak an tongih siatnak ruangah an hlo ta theu.

                        Cu hmuahhmuah hnakin thil ziangkim hrangah man rak siarcia a thupit hleice nak pakhat a um. Cucu kan thlarau rundamnak hrangah a si. Khrihfa diktak si dingah ziang man kan pek a tul? A thianghlimmi si dingah ziangvek man kan pek a tul? Hihi thusutnak thupi zet a si. Himi thu kan ruat tikah mi tampi cu a thawkah tha zet vek an bangnan, vanram lamzin an hersanih hremhmunah sankhuk in an hlo ta. Hi pawl hi ziangruangah a si ti tarlang tu dingah ka ruahmi malten ka run sim ding.

 

1.                     A pakhatnakah khrihfa diktak si dingah ziang man ka pek a tul ti ka run tarlang   ding.

2.                     A pahnihnakah cumi man pawl siar cia a tul nak ka run tarlang ding.

3.                     A pathumnakah dikzetih cumi man pawl siar theinak dingih mi a bawmtu ding                             pawl ka run tarlang ding.

 

                        Can khirhkhan ih nungmi kan si. Thil cangmi pawl hi anmah le lamzin cio ah zamrang zetin an liam rero. Ni khatkhatah ziangvek a rung thleng ding ti kan thei cia dah lo; kumkhat sungah ziang a rung cangding ti cu kan thei lo deuhdeuh! Sakhua mi si awkternak ni le canih nung mi kan si. Ti cawk lo khrihfa ti aw pawl hi ramtin le kiltin ah thianhlim deuhdeuh nak le thlarau nun sang neih sinsin an duh thu lungawi zetin an sim rero theu. Thla hnih thla thum a rei hlanah an tlu sia ih an sual kelte ah an kir sal ti kan hmu mi hnakin theih nal mi thildang kan nei lo. A kumkhua khrihfa mi thianghlim sinak dingah ziangvek man an pek a tul ti an rak ruat dah lo.Tulai kan can hi thungaithlak ten to in kan thlarau hrangah ziang man kan pek a tul ti ruat nak ding tikcu a si. Kan ton dingmi cu kan ruat hrimhrim a tul.Thianhlim kan duh taktak a si ahcun cucu thiltha kan duh a si. Cuvek duhnak thinlung in pek ruangah Pathian hnenah lungawithu sim ding kan si, asinan thianhlimnak ding hrangah a man kan pek tul mi pawl cu kan siar thiam a tul. Rinhlelh ding um rual loin Khrih ih nunnak lamzin cu duh um zet lamzin tha a si. Asinan, a lamzin cu a bi te ih lukhum hmuh hlanah khros a ra hmaisa a si ti theih duh lo ih mit sin rero cu atthlak a si.

 

1)         Khrihfa dik sinak ih man :-

                        A pakhatnakah khrihfa dik sinak dingah ziangvek man kan pek a tul ti ka run tarlang ding. Ka sim duhmi hi theihsualnak um hlah seh. Khrihfa thlarau rundamnak dingah ziangvek man kan pek a tul ti ka sim fiang tummi a si lo. Hihi ka thei, Pathian Fapa, Jesu Khrih  thisen ih aiawknak in minung cu hremhmun ihsin runsuak a si zo, thildang zianghman a um lo. Kanmah tlennak dingah man pek mi cu Kalvary tlang parih Jesu Khrih a thihnak lawng a si. Kannih cu man ih leimi kan si. "Khrih in amah le amah mi zate aiawh ah a tuah aw" (Kor.6:20; I Tim.2:6). Asinan hi pawl hmuahhmuah hi thusutnak kau tuk a si. Cui ka sim duhmi cu, mi pakhat rundam mi si a duh ahcun ziangvek thil pawl ha a hloh tul ti a si. Mi pakhatkhat in Khrih dungthlun in a hnatuan a tum a si ahcun a tanta tul dingmi pawl a si. Curuangah hivek in thu ka sut; Khristian nundik nei dingah ziang man pek a tul? Hihi a thupi bik pakhat a si tiah ka ruat mi a si.

                        Pawnlang khrihfa sathliah sinak sakhua nei dingah maltakte lawng a man ti awlten ka sim thei. Mi pakhat cu cawlhni tinte khawm aw aw in, zarkhat sung cangsual lo dingin a sup awk a tul kei, a sakhua nakah kiangkap minung pawl bangin thil tampi a tuah ve ve a tul ding. Hipawlhi man-awlte le tuah-awlte an si. Hihin pumpeknak le mai tisa duhnak pawl tanta ding a phut lo. Hivek sakhua neitu pawl hrangah nunnak lamzin thutak nganmi pawl kha kan remsalih hitin kan ngan sal a tul ding, "Vanram lamzin cu a kau ih a sangkha khal a kau a si" ti in.

                        Asinan Baibal in a simvek cun khrihfa sinak diktak nei dingin man pek a tul. Ral do dingmi, ral neh dingmi, thawinak pek dingmi, Igypt ram tanta dingmi, nelrawn ramcar feh tlang dingmi, khros phurh dingmi, le tlanzuam awknakah tlan dingmi pawl a um a si. Piantharnak hin mi pakhat cu tokham sau ah zau ter ziarziar in vanram a thlenter lo ih awlten vanramah a hruai lo. Piantharnak cun leitlun buainak, doral lak ihsin mi a hruaisuak sawn a si. Curuangah man pek dingmi siar lawk a thupit zia a lang.

                        Felzet le fiangzetin khrihfa sinak diktak nei dingah ziangvek man kan pek a tul ti ka run simfiang tum ding. Mi pakhat cu khrih thawn hna tuan tlang dingah a tim a tuah ih a dung thlun dingah a pum a pe aw tiah ruat hnik uhsi. Harsatnak asilole thihnak a silole thangphawknak thu simmi in a sia-tha-theihnak cu a tho ter ih a thlarau mankhunzia cu thei in khrihfa dik sinak neih a duh tiin ruat hnik uhsi. Rinhlelh ding a um lo, ziangkim ah tha pek a si ko ding. A sualnak cu a tum in a tamzet ding nan a lakin ngaidam a si ding. A thinlung cu ziangvek ih dai le hak a si hmanah thlengsak a si ko ding.Khrih le Thlarau Thianghlim, zangfahnak le zawnruahnak pawl cu a hrangah retcia in an um. Cuticingcun a man a pek dingmi a siar a tul. A sakhuanakih man a phutmi pawl hi pakhat hnu pakhat pakhat faltete in zohhnik uhsi.

 

1.                     A pakhatnakah 'man' pek dingah phut mi cu 'mai diknak' a si. Mai thatnak, ngaisan awknak, le mahte porh awknak pawl kha a hlawnhloh hrimhrim a tul. Misual fahrah te asi lai ah zangfahnak ih tlenmi, midang thatnak le diknak ruangih vanram kai dingmi a si ti a lungkim a tul. Thlacamnak bu in a simmi vekhi a pawmih a sim thei ve a tul. A rak caangsual zo ih tuu hlo bangin a vak hlo zo, cuticun a tuah ding pawl kha tuah loin a rak tanta. Amah ah damnak hrimhrim a um lo. Amai tuahnak, diknak, upattlaknak, thlacamnak, Baibal siarnak, Biak inn a feh theunak, Bawipa zanriah a kil theunak pawl ahhin hngat awknak nei loin Khrih Jesu lawngah a hngat awk a tul.

                        Hihi a hrek khat hrang ahcun a harsa ding a bang. Pathianmi zet pakhat pa in Weston Favell ih um zapi theih James Hervey hnenah hitin a sim,"Saya pa, ka sualnak, tisa sinak hnakin ka porh awknak tisa sinak hi tanta a har sawn. Asinan hihi a lotheihlo ih tanta tul mi a si." Thaten toin ruat hnik uhsi, cule hithilhi a hmaisa bikih kan pek dingmi manah ruat uhsi. Mi pakhatkhatin 'khrihfa sinak dik' neih a duh a si ahcun a 'mai diknak' kha a man ah a pek thei a tul a si.(Mah le mah tha ti ih a ngai awk nak hmuahhmuah kha a hlawn thei thluh a tul).

 

2.                     Thildang pakhat, a 'sual' kha manah a pek a tul. Pathian mithmuh ih a diklo mi cangvaih dan le nuntudan pawl hmuahhmuah a tlansan a tul. Leilungah a kiangkapih a ummi pawl in ziangvek an sim khal len zianghman pawisa loin a dungtun hai a tul; a el, a thinthlak, a do, a khenbeh a tulih a thu hnuai ih ret theinak ding ah a tuan a tul. Hihi rinum zet le dikzetin a tuah a tul a si. A ngainat zawng sual khal kha ret that ih a cen thei mi zianghman a um lo. Sual hmuahhmauh cu thihnak thlentu ralah a ruat ih diklonak hmuahhmuah khal a huat a tul a si. A te maw, a tum maw, a thup inmaw, a pawnlang inmaw sual hmuahhmuah cu felten a tanta thei a tul. Cui a sual hlun te pawl thawn nitin te an sual aw buii dingih a cancan cu amah hman kha an neh zuakzo men ding. Asian ziangvek dinhmun khalah cupawlcu a nunnakah hmun a pek hrimhrim ding a si lo. A sual pawl cu catbang loin a do ringring a tul. Hitin ngan a si,"Na sung ihsin dan buarnak pawl hmuahhmuah kha hlawn hlo aw"."Na sualnak le na bawrhhlawhnak ihsin thiarfihlim aw aw"."Sual tuah cu bang thlang aw".(Ezek.18:31;Dan.4:27;Isai.

1:16).

                        Hi khal hi a harsa a bang. Asinan ka mang a bang lo. Kan sual pawl hin kan fa le pawl vekin in nel a si; kanmah khalin kan duh ih, kan pawm hai, kan thlaih aw ih, kan sual pawl kan tuah tikah kan lung a hmui. Cu pawl thawn then awk ding cu kut vawrhlam tan le mit vawrhlam phorh suak vekin a har. Asinan, kan ngainat zetmi sual pawl khal kan suahsanih kan tanta hrimhrim a tul. Rundam si ding a duh taktak tu misual pa cun a sualnak cu a tangsungah hlum zetin maw, a leihnui ah thlum zet vekin thuh duhnak a nei men ding nan cui 'sual' pawl cu tanta loin le hlawnhlo loin vanram lamzin a zawhph thei lo (Job.20: 12, 13.).

                        Pathian thawn rualpi tha si theinak dingah amah le a sual an do awk a tul. Jesu Khrih cun ziangvek misual khal a co hlang duh. Asinan amai sualnakah misual pa kha a kawp ringring ahcun Pathian in a co hlang lo ding. Cui sual tlansan a tulmi cu thil pahnihnak ah siar tel uhsi. Mi pakhat cu khrihfa taktak sinak nei dingah a sual kha man ah a pek a tul.

 

3.                     Thildang pakhat leh ah khrihfa sinak diktak nei duhtu cun 'nun awlsam duhnak' kha man ah a pek a tul. Vanlam panih tlan zuam nakah nehtu si a duh ahcun a naa le a har a tuar a tul. Ralram ih ralkap pa pakhat bangin ziangtik lai khalah mancia ringring in a um a tul. Nitin a cakvaihdanah zovek a pawl tik khalah siseh, ziangvek dinhmun khalah siseh, milakah maw mahte um khalah, mikhual hmai le mai insang khalah siseh a nundan le a cangvaihdan ah a cekfel awk ringring a tul. A thlacamnak, a Baibal siarnak, le a cawlhni hman dan, le a sakhua mawhphurhnak pawl hi a ngai pawimawh a tul. Hi pawl hi a ngai pawimawh lo men ding, asinan hi pawl lakah ngaihthah theih ding zianghman a um lo." Mi zangzel cun a thinlung in thiltha a duhzet theu, asinan zianghman a ngah cuang lo; hnatuan taima zet mi cun a duhmi pohpoh a ngah ding"(Thufim 13:4).

 

                        Hi khal hi a har a bang. Sakhuanak ih 'harsatnak' tlukin a lotheihlo ih thil tulmi kan huat mi a um lo ding. Harsatnak cu kan hua, kan thinlung te cun kan khristiannak hi ziangkim kan tuah tul loin aiawhtu sakhuanak sisehla kan duh, kanmah in zianghman tuar ding um nawn loin ziangkim in rak tuah sak thluh sehla kan duhmi a si. Kan sakhua nakin in phutmi pawl hi kan thinlung sung ihsin a puak suakmi kan duhthusam thawn a kalh aw. Asinan kan thlarau hrangah zianghman'tuarnak’ um loin thiltha ngahnak a um  lo. Hi thil pawl hi a pathumnakah ret uhsi. Mi pakhat cu khrihfa diktak sinak neih a duh ahcun a nun awlsam duhnak pawl hi man ah a pek a tul.

 

4.                     A palinakah a leitlun ngainatnak hi man ah a pek a tul. Pathian ti lungawi tu a si theihnak dingah leitlun mi pawlin mi caklo tiih an nautat hmanah a lungawi thei a tul. Nautatnak, hmuhsuamnak, relsiatnak, hremnak le huatnak pawl hi thil dang pi ah ngai loin a tuar thei a tul. A sakhuanak ih a ruahdan le a tuahdan pawl hi mi-in a zumnak le a tongkam pawl ruangah fehsual tiah an ruatih mi hlawptlo, mi khawhrat, mi tha lo an ti khalah tuar thei dingah a pek awk a tul. Mi pakhatkhat in mi aa a ti tik khalah a mang a bang lo a tul. Lalpa Jesu in hitin a sim, "Nan hnenah ka simmi thu hi thei ringringuh, siahhlawh cu a bawipa hnakin a tumsawn lo a si. Keimah in hrem ahcun nan nih khal an lo hrem ve ding; ka simmi an thlun ahcun nan simmi khal an thlun ve ding" (John.15:20).

                        Hi pawl hi khrihfa sinak diktak neih a duhtu pawl hrangah pek hrimhrim a tulmi man pawl an si. Ka tarlangmi hmin pawl hi milai tisa hrang ahcun phurrit zet an si ding. Asinan hi pawl lakah eltheih ding thil pakhat hman a um o. Kanmai diknak, kan sual, kan zeetnak, leitlun ngainatnak pawl hi rundam kan si dingahcun kan tanta hrimhrim a tul.

                        Khrihfa diktak sinak nei dingah man pek tul mi hi a khungtuk a bang. Sihmansehla, maithlarau rundam dingah zo saw mahte ruahnakin tuah thei ih Pathian khawkhan cia mi pawl hi sawisel thei a um? Tipi thuanthum sungih lawngpi cu a pil zik cuahco tikah lawng hnatuan pawl cun lawng sungih thil ziangvek khal hlawnthlak an pawi ti lo. Taksa parah natnak tha lo a um ih tidam dan dang zianghman a um nawn lo tikah, damnak ding a si phawt cun taksa peng ziangvek hman hlawnthlak an pawi ti nawn lo theu. Cutivek thotho in khrihfa pakhat cun a mah le vanram karlakah daltu ziangvek khal a tlansan thei a tul. Sakhuanak zianghman man pek tullo cu zianghman mannei lo a si. Khros tel lo man awl khrihfa sinakcun tikcu a cem tikah lukhum tello sakhuanak a hring suak as ti kan hmu leh ding.

 

2.                     'MAN' siar ih a thupitnak

 

                        Ziangrangah minung thlarau rundam si theinak dingah man pek le pekding man pawl rak siar cia a tul timi a pahnihnakah ka run tarlang ding.

                        Ziang hnatuan khal sisehla Khrih in a ngai pawimawh mi hnatuan ngaihthatnak hin siatnak a thlen a si. Minung tampi cu rundam-sakhua, asilole a nungmi sakhua umtudan theih an duh lo ih an mit an sing theu. Khristian sinak diktak nei dingah man pek tul mi pawl thu kan sim tikah theih an duh lo ih an hna set an tun theu a si ti ka lo sim duh. Pawnlang phurnak in a liampi hai ih a neta bikah an hung thangharh tikah cun Pathian lamah an her aw ter ih phurnak thawn reilote sung cu cangvaihnak tla an nei theu ti thu khal ka lo sim thei. Sir awknak le piantharnak pawl hi an ruahnak vekin thil awlte a rak si lo ti an hmuh tikah le khrihfa sinak diktak nei dingah man pek a tul tam zia pawl kha an hmuh tikah an mang a bang zia pawl khal ka lo sim le a tha ding. Porh awknak mizia, sual cennak, nun awlsam duhnak, leitlun mi sinak pawl hi khrihfa sinak diktak nei dingah tanta a tul thu mangah an rak man rero vekih thil awlai asilo zia an hmuh tikah an mang a bang. Cuticun mitampi cu an sakhuanak hrangah tha bang seksek in an zuamih an tuan hnu ah leitlun an suahsan ih an thlarau hrangah zianghman ruahsan ding um loin, zangfah um zet le Pathian hmu tlak lo ah an cang! An damsungih an cantha neih lai ah duhtawkin an rel aw rero ih sakhuanak cu titak ahcun a har lo a si an rak ti. Asinan an mit an meng tlaitluk theu ih an sakhuanakah man pek tulmi an rak pek lo ruangah an hmuh awk suak sal hnu ahcun ziangkim khua a tlai tuk zo ih an nunah ziangkim a rak se thluh zo a si ti an thei aw suak sal theu.

                        Tui ka sim rero mi ka thutlangpi thawn pehaw in mibur hrekkhat khihhmuh duhmi an um. Anmah cu sakhua lam thu hi an thei lo asilo, sakhua sunglam thu khal an thei nal dekdek. An tlaksammi cu 'Zumnak ih nun le hngat awknak' a si. Mi hrekkhat cu sakhua mi zet inn sungsang ihsin a thanglianmi le sakhua nuntu pawl zirhmi an sinan anmahte tuan suakmi an nei loih an sunglam nun in hmuh tonmi taktak an neih lo tikah sar cawpmi thu (Second-hand thu) le mi-rel-mi pawl an rel sawng in an sim sawng theu. Vawi tampi cu an thinlung sung ihsin duhdawtnak thawn a suakmi hnatuan duhnak tel loin an kiangkap boruak nawrhmawhnak raungah sakhua mi zet vekin an lang theu ih, hiarhalnak cangvaihnak, pawnlang phurnak, asilole, sung muril um lo kiangkap nawrhmawhnak ruangih sakhua mi si duhnak ruangah an cangvai theu. Hivek minung pawl cu ttihnung zet dinhmunah a dingtu an si. Thuthiang sungih zothim ding pawl hin man an neih asi ahcun hivek minung pawl hi a pamhmai zetmi milai pawl an si ih an sakhuanak hrangah man pek tulmi pawl zirh ding milai pawl an rak an si.

                        Israel mi tampi pawl kha Igypt le Kanaan ram karlakah man pek ding an pek zuam lo ruangah an hloral thluh. Zianghman le zohman ih hnem theih rual loin Igypt ram kha beiseinak sangpi thawn an tanta. Cuticun lamlakah harsatnak malte an tawn tikah an ralthatnak le an phurnak kha hmakhat te ah a dai sualso. Harsatnak kha an rak ruat tel dah lo. Kam cia mi ram cu ni rei lo te sugnah man pek tul loin awlai ten kan hmu thei ding tiah an rak ruat. Cule, rawltam, tihal, rilrawn, natnak le ral pawl an ton tikah Igypt ramah kirsal  an duh ih Pathian le Moses parah an phun zai ciamco. Tongkam tawi zawngin kan sim asile a man pek ding kha an rak siar tel lo ruangah ziangkim an hloh ih an sual lakah an thi hlo ta.

                        Kan Lal Jesu Khrih ih thu ngai tu lakah mi tampi cu a man an rak ruatcia in an rak siar cia lo ruangah dung an sip salih 'a dung an thlun nawn lo' (John 6:66). A thilmak tuahmi le a thu simmi pawl an theih tikah a pek te ahcun Pathian uknak ram kha hmakhate ah a rung lang ding tiah an ruat. A dungthlun tu pawl hnenah an thil pawl cu tthum in, ziang ruat loin Khrih dung an rak thlun ve. Asinan, zumdingah a harsa mi zirhnak, tuah dingah a harsami thlun ding pawl le an milai sinak thawn a kalhki aw mi pawl an ton tikah an zumnakin lam a rak hruai nak pawl cu zianghman lo ah an cang thluh. A tawizawngin kan sim a sile an zumnak hrangah a man an pek ding kha an rak siarcia lo ih an sakhuanak lawngpi cu a pil hlo.

 

                        An  pek ding mi man siarcianak neih lo ruangah siangpahrang Herod kha a sual hlunah a kir salih a thlarau cu siatsuah in  a um. Tihhnimtu John ih thu simmi kha a ngai duh zet. Mi thianghlim le midik a si tiah a rak upat ih a rak zoh tha zet. Amah Herod rori khalin a dik le a tha tampi a rak tuah! Asinan a duhduahdo mi Herodias thawn then awk a tul zik tikah a sakhuanak cu pumhloh in a hloh. Hivekin a duh zet mi sual thawn then awk ding hi a rak ruat tel lo. A man a rak ruat cia lo(Mark 6:20 ).

                        Man siarciannak tlaksam ruangah Demas khan Pawl thawi pawl kawm awknak kha a thlansan ih Thuthangtha kha a hnawl tlunah Khrih le a lalram khal kha a hnawl. Tikcu rei zet sung kha Gentle pawl hnenih a tirhmi pa thawn khual an tlawng tlangih amah cu a takih ' hnatuanpi ' a rak si. Asinan Pathian ih rualpi tha si phah in leitlun thawn rualpi tthat a theih lo ti a theih tikah a khristian nak kha tlansan in leitlunah a kir salih leitlun thawn rual ttha ah a tuah aw sal. Paul in a simmi cu, "Demas in in tlansan, leitlun a duhdawt ruangah" (2 Tim.4:10). A man pek ding kha a rak siar cia lo.

                        Man siarnak tlaksam ruangah evangelical thu simmi ngai tu mi tampi rapthlak zet tawpnakah an thleng. An hmuh le ton dah lo mi hmunah phuang aw dingih cawhphur an si. Khristian hlun pawl thangphawk ding khawp in lungawinak nun luangliam cu an co hlang. Tikcu reilote sung cu midang pawl lehkhelh thluh ding khawpin phurnak le caknak thawn an tlan. Thlarau lamah cuvek tha thawhnak thawn an sim, an tuanih an cangvaih tikah zumtu hlun pawl ningzak ding khawpin an thleng awk veten an umtudan le an cangvaihdan a thleng aw lohli. Lunghmun-theitu hnakin zianghman danglamnak an nei lo. Lalpa in thlaici vawrhtui thuanthu a simmi kha a takin a thleng; thutak ruangah thlemnak, hremnak le harsatnak a thlen tikah an hlo thla (Mtt. 13:21 ).

                        Khrihfa diktak si thei dingah 'man' kan pek a tul tihi tu hnakin ttha le felin rak zirh sisehla a tha zet ding ti ka sim ngam. Thin tawi zet le manhlapnak hi tulaisan ih sakhua mi ti aw pawl umtuzia a si ih piantharnak, thawk le khatih lungawinak pawl hi Thuthangtha sung ihsin hmuhsuak an tum mi a si. Hivek phurnak an neihmi hi thil dang tahtthim tikah thildang cu a thluathlam menah an cang thluh. Hivek phurnak suak ter ding cu langhngan zetin an beisei mi li an tumtah mi a tawpnak a si. Ningzahnak nei lo, taklawng ih  umvek, lam hawi bul nei lo khristian zirhnak hi tlangdangpi ah mi hruai sual tu a si.

                        Ka sim duhmi hi zohman in thei sual hlah seh. Jesu Khrih ah milai rundamnak a famkim. Kan rundamnak cu Pathian laksawng a si ti cu rinhlelh ding um loin ka pom a si. Mi pakhat cu hma khatte cawp le cilh ih thlengawknak nei dingah fawrhfialnak hi ka pom a si. Hivek pawl hi midang hrangah timi ka nei cuang lo . Asinan ka sim duhmi sawn cu himi thutak pawl hi mi hmai ah taklawngin, malzet le a falih hmuhter ding asi lo. Leitlun cu suahsanih Khrih hna cu tuan dingah an pumpek awk ve a si ahcun an hmalak tul  mi ziang a si ti simfiang ta loin Khrih ih ralkap sinak (rank) sangpi sungah nawrhmawh ding an si lo. A tawizawngin, lailan ten an hnenah 'man' an pek a tul a si tiah sim ding an si.

                        Himi thuah ah Jesu Khrih in ziang a sim ti mi pakhatkhat in theih a duh asile St. Luke in ziangtin a ngan  ti kha zoh seh. Hmunkhat ah hitin insim, "Mipi cu a hnenah an feh: cule an lam a hawi ih hitin a sim hai, 'Zokhal ka hnen rat a duh ih a pa maw, a nu maw, a nupi maw, a unau  maw, a farnu maw a huat lohcun, cu lawng hman si loin amah le amah hman kha a huat awk lo ahcun ka dung thlun a si thei lo ding. Zokhal siseh mai khros pu phah in i thlun lo tu cu ka kai thlun a si thei lo ding " (Luke 14:25-27 ). Fiangzetin ka sim a tul santhar sakhua lam zirhtu pawl thawn hi bungcang hi ka rem thei lo a si. Asinan ka thluak sungah himi zirhnak hi sunlai ih ni tlang bangin a fiang a si. Hihin fiangzetih a simmi cu man pek ding pawl fiangzetin ralrinnak pe ta loin zohman a hmin a thang dungthlun tu si dingah hmakhat te ah nawrhmawh ding kan si lo. Ka thutlang then sungah himi thu ka sim tel lo ahcun pawi ka ti zet ding. Zohman Khrih rawng bawlnak ihsin ka kham duh lo ih thanaunak ka pe duh fawn lo, zokhal hmailam panih mai khros an phurhcio nak ding hi ka duhthusam mi a si. A cang theimi hmuahhmuah in man cu dikzet le felzet in ralring ten siar cio uhsi. Cutin kan tuah, kiltin ihsin kan zoh ih dikzetin man kan pek tulmi pawl kan siar cia ahcun zianghman in tihter tu ding a um lo a si.

                        Khristian sinak diktak nei dingah man kan siar tul mi pawl kan run tarlang tum ding.Thaten to aw la thinlung thiang zet le felzetin ruat hnik. Khrih dungthlun na si ding ahcun ziangvek thil pawl ha tanta in na feh ding? Zianghman hrelh aw hlah. A zaten ret ta thluh aw. Cule tui ka lo hmuh dingmi 'man' pawl hi khatlam le khatlamah rethai aw. Dikzet le felzetin hi pawl hi tuah aw. Ziang a hring suak ding ti phannak ka nei lo.   

 

a.                     Thil pakhatnakah, a thianghlim le thinlung takih khristian sinak diktak na neih ahcun a hlawknak le na hloh tulmi thil pawl siar thluh aw. Khatlam le khatlamah khaikhin hnik. Hi leitlunah thil hrekkhat cu na hloh a tul men ding. Asinan na thlarau hrangah a siat thei lo mi rundamnak na ngah ding. Hitin ngan a si "Mi pakhatkhat in leitlun pumpi cu a ta ah nei hman sehla a thlarau nunnak a hloh ahcun ziangsaw a hrangah tthahnem?" ( Mark 8:36).

 

b.                     Thildang pakhat leh ah, a thianghlimmi le khristian sinak dik nei tu na si ahcun cawisannak le mawhthluhnak pawl hi siar hnik aw la khatlam le khatlamah khaikhin hnik ! Hi leitlun na dam sungah milai mawhthluk cu na tuar men ding, asinan Pa Pathian, Fapa Pathian, le Thlarau Thianghlim Pathian ih cawisanmi na si ding. Mawhthluknak na neihmi cu mi theihsual hmang, mitcaw le dinhmun hnget nei lo nunau siava le mipa hrekkhat 'tawisum vah ih vak' pawl hnen ihsin a si men ding. Asinan leitlun thuthentu siangpahrang hmuahhmuah ih siangpahrang hnen ihsin cawimawinak na hmuh ding. Pathian in thlawsuah a pekmi pawl lawnglawng hi thlawsuak taktak an si. " Keimai dungthluntu nan si ruangah mi-in an lo  hmuhsuam, an lo hrem ih thuphan a phunphun in an lo puh tikah mi vantha nan si. Nan lungawi in na aipuang uh, ziangah tile nan hrangah laksawng tampi vancung ah retcia in a um. Nan hlan ih prophet pawl khal cuvek hremnak le mawhsiatnak an rak tuar zo a si ! (Mth.5:11,12).

 

c.                     A thianghlimmi le khristian sinak dik neitu na si ahcun na ral pawl hmuahhmuah le na rualpi tha kha siar hai aw la khatlam le khatlam ah buuk ton hai hnik aw! Na lam tang pakhat kha satan le a ho pawlih ral a si. Cun  Lalpa Jesu Khrih ih rualpi thatnak le lunghmuinak na parah a um a si ti kha theihhngilh fawn hlah. Na ralpa ih a tisiat thei patawp cu na ke mit siatsuah lawng kha a si. Pathian hnen ihsin a ra mi na rualpa in a se bik dinhmun ihsi hman in a lo rundam thei a si. Zohman in a kut sung ih a tuu rual pawl an thur sak thei lo ding. Hitin ngan a si,'Taksa lawng a siatsuah ih thildang a siatsuah thei nawn lo tu kha tih hlah aw hlah. Asinan na tihding mi ka lo sim cia ding; mi thah theinak huhman nei ih hremhmun tiang mi thla thei tu kha tih sawn aw; thu ngai ten ka lo sim cucu tih sawn aw!(Luke12:5).

 

d.                     A thianghlimmi le a dikmi khristian sinak taktak na neih a si ahcun tui na nunnak le a ra thleng lai dingmi na nunnak kha siar aw  la khatlam le khatlamah buk ton hnik aw. Rinhlelh ding um loin tulai fang can hi tikcu harsa cu a si. A tu hi fimkkhur can, thlacam can, raldo can, sualbuainak can, zumnak le tuannak can a si. Cu pawl cu kum reilote hrang an si. A ra lai dingmi tikcu cu cawlhhahdamnak le thathar ngahnak can a si ding. Sual cu hlawnhloh a si dingih sualin a lo hnaihnawk nawn lo ding. Satan cu temtarh a si ding. Cu lak ih thilthabik cu sankhuk cawlhhmun a si ding. Hitin ngan a si; can tawite sung harstanak kan tonmi tete in a let tampi in kumkhua sunlawinak in pe leh ding. Curuangah a tuah hmaton in kan hmuh theimi cu can tawite sung lawng a awh; sikhalsehla kan hmuh thei lo mi cu a kumkhua daih a si ! ( 2Kor.4:17,18).

 

e.                     A thianghlimmi le a dikmi khristian sinak neitu na si ahcun sual lak nawm cennak le Pathian rawngbawlnak ih lungawinak kha siar hnik aw la khatlam le khatlamah buuk ton hnik! Leitlun in a lamzin tluanah nawmnak a neih mi cu pakpalawngpi le a tak diriam nak taktak um lomi a si. Hling burpi meisa kangvek a si, Second reilote sung cu a alh hlukhlo ih a puak tthuktho, asinan reilote ah a kumkhua in a dai lan ta. Khrih in a minung pawl hnenah lungawinak a pekmi cu a hngetkhoh mi, a kumkhua daih le a hmun mi a si. Hihi minung lam dinhmun le hriselnakah a tthum aw lo. Thihnak lak hmanah hi lungawinak cun mi a tlansan dah lo. Cuticun a hlo dah lomi cawimawinak lukhum thawn a tawp a si. Hitin ngan a si: "Mi ttha lo pawl lungawinak cu tikcu tawite sung lawng a si. Mi aa hnih cu meisa sungih hling an paih ih a puak mi thawm vek a si! ( Job.20:5; Thusimtu 7:6). Asinan khatlamah hitin ngan a si: 'Nan hnenah hnangam daihnak ka lo tanta. Keimai hnangamnak ka lo pekmi a si. Leitlun mi ih pek vekin ka lo pe a si lo. Thinhar le vansangin um hlah uh; nan thinkhal phang hlah she ( John 14:27).

 

f.                      Khristian sinak dik a nei tu pawlin harsatnak tonmi le mi ttha lo pawl hrangah an ton dingmi thihnak lenglam ih ruatcia mi pawl khi siar hnik aw la khatlam le khatlamah buuk ton hnik aw. Baibal siarnak, thlacamnak, sualsirnak, zirhnak le thianghlim nun zirhnak pawl hin reilote sung cu mai duhnak hnawlih a naa le har tuarnak cu a phut ding. Asinan, zumlo tu le sual a sir aw dahlo tu pawl hrangah thinhengnak a khawl aw mi thaw cun zumtu pawl tuarnak cu tahthim ding rual a si lo. Hremhmunah nikhat sung harsatnak lawng hman leitlun damsungah zumtu pawl harsatnak tuar mi hnak cun a let tampi in a harsawn deldelih tahthim ding rual a si lo. A thi dah lomi meisa le a thi dah lomi rulkhuk in minung a siatsuah vek a si ding. Hitin ngan a si; Ka fapa ruathnik! Na nun sungah khan thiltha hmuahhmuah na rak ngah zo ih Lazarus cun thilttha lo lawnglawng a co. Asinan a tu ahcun a nihcu hi tawkah hin nunnuam in a umih nang cu harnak na tuar a si! ( Luke 16:25).

 

g.                     A netabikah, leitlun le sual tanta in khrih rian tu le Khrih tlansan ih leitlunah a kir sal tu pawl hi siar aw la tahthim hai hnik aw. Khatlamah Krhih dungthlun tu thawng tampi na hmu dingih khatlamah zo hman na hmu lo ding. Minung ticawk loin kumtinte zin kaupi ihsin an her aw ih zinbite ah an lut. Zinbite sungah a fek zo nan cauh le bah ruangah zin kaupi lamah zo hman an kir sal dah lo. A suk lamzin cu a fianglo ih vanlam zin cu zin khatlawng a um. Hitin ngan a si: Mittha lo pawl lamzin cu zanthim vek a si! Dan buartu pawl lamzin cu a har! (Thufim 4:9;13:15).Cun khatlamah hitin ngan a si: Sikhalsehla miding pawl lamzin cu, zing khawvang ihsin sun tiang a tleu sinsin mi tleunak bangtuk a si ( Thuf.4:18).

                        Himi thil pawl hi rinhlelh ding um loin dik zetin siar a si lo theu. Hihi ka thei fiang zet, himi ruahnak pahnih lakih tthukthun tu pawl hi minung malte lawng an silo. Annih pawl cun Jesu Khrih cu Lal le Rundamtu a si ih rian tlak a si ti khal an thei ban lo. Hmuh ding le hloh ding, hlawknak le sunnak, riahsiatnak le lungawinak, bawmtu le dodaltu pawl hi khatlam le khatlamah buuk ton in Pathian lamtang pawl ropitnak an hmu ban lo. Hi man siar dan thil thupi zet hi an theithiam thei lo. Thil ziangkim hi Pathian in a hmuh vekin an hmu fiang thei lo. Man an siar dan a dik lo.

                        An nun in a tlaksam rukmi ziang a si? Cucu a nung mi zumnak a si. Kan thlarau thu ah dikzetin thu kan then theinak dingah Hebru cabu sungah bung 11 nakin a simmi vek hi kan neih teng teng a tul. Mansiarnak ahhin thil umtudan  pawlih cangvaihdan pawl run tarlang ka tum ding .

                        Noah in ziangvek thinsaunak thawn lawng a rak tuk? Leitlun zumlo tu le misual pawl karlakah amah lawng ralttha zetin a rak ding ngam. Hmuhsuam nautatnak le dehcawknak pawl a rak tuar ngam. Ziang in a ban tha kha a cak terih thinsau zetin a tuarter? Zumnak a si. Thinhengnak ni a ra thleng lai dingmi kha  zumnak mitin a rak hmu cia.Lawng a tuah rero mi siar lo thildang zianghman luatnak a um lo a si ti a zum. A zumnak ruangah leitlunmi pawlih ruahnak le nautatnak pawl kha zianghmanah a siar lo. Zumnak mitin hmailamah a ra thleng lai dingmi kha a rak hmu thiamih a man pek tulmi pawl kha a rak siar thiam. Zianghman rinhlelhnak um lo ten lawng kha a rak tuk.

                        Moses khan ziangtin Pharo in nuamnung cennak kha a rak tanta ih Pharo fanu ih fapa tiah kawh ding kha a rak duh lo? Mi zawmtai mi lakah vun ret aw in theihcianak um loin leitlun huaisennak thawn ziangtin a mipi pawl kha saltannak sung ihsin a rak hruai suak? Minung mithmuh ahcun ziangkim hloh thluh ih zianghman ngah mi nei lo tluk a si. Ziang in kha tluk raltthatnak thawn a rak tuah ter ti a si le, zumnak a si. A laksawng hmuh ding kha Igypt ramih upatnak hnakin a tha sawn deldel a si ti zumnak mitin a rak hmu cia. Zumnak in man pawl a rak siarcia ih mithmuh thei lo mi rak hmu cia bangin, Igypt ram cu a hnawlin nelrawn ramcar lakah a mipi runsuaknak ding cu ralttha zetin a rak hril sawnih a rak tuah suak.

                    Paul khan khristian sidingah a thluak kha ziangtin a rak tuaktan? Thleng awknak dingah pek tul mi man le hlan awknak pek ding pawl kha tihnung zet a rak si. A minungpi lakih mifim le mithiam a sinak kha a rak tanta. A mipi pawlih lawm i hlahkhaw huatnak, ral awknak, hremnak le thihnak thlen tiang khawp dodalnak kha amah le amah parah a thlenter aw a si. Kha hmuahmuah a tuah ngam nak cu Damascus lamzin parih a tonmi Jesu Khrih kha a zumih leitlunah a hlohmi hmuhhmuah ih let zakhat leng loin a ra lai dingmi vanram nuamah Jesu in in pe thei a si tiah a zum. Cutawkah a kumkhua in cawimawinak thawn a um ding a si ti khal a thei. Zumnak in a man kha a rak siar cia ih khuitawk lamah buuknak (cuai) kha a tlai ti fiangten a hmu thei. Cule Khrih ih thing khros phurh cu hlawknak tumpi a si ti a zum.

                        Hihi tthaten hminsin uh. Noah, Moses le Paul hma rak la tertu zumnak hi kan thlarau hrangah nehnak dik kan neih theinak thuthup tumpi a si. Khristian sinak dik neiin kan pek tul mi man pawl kan siar tikah hivek zumnak hi in bawmtu le ralthatnak in petu si ve seh. Cule zumnakin James ih a rak simi vek hi kan mitthlamah kan ret thei ding, "Pathian ih pekmi zangfahnak cu a caksawn a si" (James 4:6). Cuvek zumnak thawn thuam aw aw la ziangkim hi a man na siar tikah dikzet le felzetin an umhmun cio ah naret thei ding. Hivek zumnak thawn na khah ahcun khros cun a lo siatsuah lo dingih lukhum khal lakkiansakin na um fawn lo ding. Cuticun ziangkhalah na thunetnak a dik thluh dingih vanram zin na zawhnakah cangsualnak a um lo ding.

 

1.                     A netabikah, himi ka casiartu hmuahhmuah in thungai thlak zetin ruat seh, a sakhuanak hin tui a nunnakah ziangthal phutmi a nei maw? Na hrangkhalah ziang man hman a lo phut lo a bang. Harsatnak, tikcu khawhralnak, khuaruahnak, fimkhurnak, naa tuarnak, thlamuannak, tisa duhnak tanta nak, dokalhnak, hnatuannak, zumnak ih nunnak, le Pathian duhnakah tuhlut awknak pawl lakah ziangtal na sakhuanak in a lo phut maw? Ka simmi hi tuah hminsin hnik aw. Hivek zianghman a lo phut lo ih zianghman man pek tullo mi sakhuanak hin na thalrau a lo rundam dah lo ding. Na nun lai ah hnangam daihnak naw, na thih hnu hrang ruahsannak maw a lo pe dah lo ding. Thihnak lakah a lo bawmdah lo dingih thih nikhua ah alo hnem dah lo ding. Sakhua zianghman man phut mi um lo cu thlaurau nunak hrangah zianghman tthathnemnak nei lo a si.  Khua a tlai hlanah tthang harh thlang aw. Tthangharh thlang aw la na suar sir aw. Tthangharh aw la thlacam aw. Ka thusut mi pawl hi lung kim zetih i san thei hlan lo cu cawl aw hlah; na sakhuanakin ziang man a lo phut?

 

2.                     Pathian hnatuannakah tharthawhnak na neih duh ahcun na thlarau hrangih rundamnak a lo pekmi hin ziang a man ti ruat hnik aw. Na leiba cu Pathian hnenah lo peksak in tlennak famkim cu lo tuahsak dingah Pathian Fapa cu vanram tanta in minungah a rung cangih khros parah thi in thlan sungah phum a rak sinak kha thaten ruathnik aw. Ruat ttha hnik aw la a siat thei lo thlarau neih hi thil lolam men a si lo ti hi zir aw. Thlarau hrangih harsatnak tuar hi a man a si.

                        Khah! Mizeenu le mizeepai hnenah hihi a ra thleng taktak ding mi a si, harsatnak tong loin vanram cu na co ding maw si? Na duh lo zawng thil ummi ruangah a kumkhua in dung sip ta dingah na thinlung na thenhnih aw zo maw si? Umze nei lo duhthusam ruahnak lak ihsin thiarfihlim aw aw. Tho aw la na minung siknak kha neh tum aw. Nangmah le nangmah kha hitin sim aw aw, 'Ziangvek khal man sehla ziangvek dinhmun khalin zin dingah ka feh ding a si' ti aw. Khrih ih thing khros kha zoh in thathar la aw la na ral tha seh. Hmailam ih a thleng dingmi thihnak, thuthennak, le kumkhua nunnak kha zoh aw la taima aw. Khristian si ding hi a man a khung tuk men ding, asinan man cu pek thluh a si ti na fiang leh ding.

 

3.                     Himi casiartu lakah mi pakhatkhat in khros cu phur in man phutmi pawl cu a siar taktak a si ti in a thei aw a si ahcun tuar fainak thawn hma nawr sinsin dingah ka fawrh duh a si. A cancan cu na thinlung cau in beidawnnak ruangah dung sip hlo ding khawpin thlemnak na tong a si ti ka sim ngam. Na ral pawl cu tampi an bangih, sualnakin a lo nennak cu rit tukin na thei, na rualpi cu an mal tuk, na lamzin cu a kawl tukih a bi tuk, leitlunah mahlawng um vekin na thei aw theu ih ziang tuah ding ti thei lo khawp in na um theu. Asinan, hitin ka lo sim thotho, tuarfainak thawn hmai nawr sinsin aw.

                        Tikcu cu reilote sung a si. Kum reilote sung fimkhur le thlacamnak, hi leitlun tipi thuanthum tlunih reilote sawi awknak, thihnak le thleng awknak malte, thlatang le tthal malte, cu pawl hmuahhmuah cu an hlo thluh cing ding. Kan ral neta bik cu kan do a tul lai hrih ih cumi hnu ahcun zianghman kan do a tul nawn lo ding.

                        Khrih ih umpinak le tuarpinak in tui kan tuar mi hmuahhmuah cu zianghman lo ah a can ter leh ding. Tui kan tuar rero mi pawl hi kan khualtlawn nun kan zoh sal leh tikah kan thinlung a rak ttawnttaih zia hi kan mang a bang leh ding. Kan khros phurhmi hi tumtuk in kan rak ruatih kan lukhum co ding cu fate tukin kan rak ruah mi hi mak kan ti leh ding. Rinhlelhnak kan rak neih ttheu mi man siarnak hi cuaithlainakah khuitawk lamah hlawknak a um ti kan hmuh tikah kan mang a bang leh ding. Kan sankhuk inn thawn kan hla aw lo a si. Khristian sinak dik nei dingah le thianghlim thlaitluan dingah man phutmi cu a tam tuk men ding; asinan man cu pek a si.

 

Simfiangnak      :-

1.                     A tlunih thangphawknak thu thawn peh aw in ka hmanmi tongkam pawl san hi theihsual a si ahcun ka riah a se zet ding. Cutin theihsualnak um lo dingin hrilhfiahnak malten ka run tarlangding.

                        Sakhua lam tthangphawknak diktak ahhin keimah hnakih a lungawi an um lo ding. Khuitawk hmunah a cang maw, zovek thu simtu hnen ihsin ziangvek dinhmun lai ah a cang khal sisehla Pathian hnenah ka thinlung zaten lungawithu ka sim. Zovek thusimtu le ziangvek dinhmun khalah Khrih Thuthangttha cu phuansuah a si ahcun ka lung a awi. Runnak Thuthangttha rawng cu bawlin thlarau cu rundam a si ahcun ka lung a awi.

                        Asinan, hihi thu feltak a si. Hi leithlun ahhin sual tel loin thilttha lawng na nei thei dah lo ding. Hivek thu hi sim dingah ka tthuktthun lo. Tthangphawknak thu pawl hi sim dingah Pathian ih mawhphurhnak pek mi ka si. Hivek tthangphawknak pawl ahhin Pathian thutak zirhnak tlaksamnak ruangah kan ruahban loin khatlamah bum hloh awknak a suahter theu a si.

                        Pathian thu fehpindan ciangkuang lo ka sim rero mi cu hitin a si: Thil hrekkhat a hleihluat ih hlir sohnak; a thenhnih aw lo mi sakhuanak; thawk le khatih lenglam nawrhmawhnak ruangih piantharnak; a thlengaw lomi misual kha khrih hnenah ra dingah nawrhmawhnak; sunglam hnangamnak le nawmnak pawl hi piantharnak theitheinak umsun a si, ti pawl hi a si. Ka sim sal asile, himi thutak pathum hi Thuthiang dang thawn khaikhinnak um loin a hleihluatih fehpinak hin mi thlarau siatsuahnak a thlenter a si ti ka simbet a tul.

                        Rinhlelh ding um loin hmakhat te ih pianthar ding cu fawrhfial awk ding a si. Asinan hmakhatte ih piantharnak loin lamzin dang a um lo a si ti ah sim ding a si lo. Cutin mi pakhat in hmakhat te ah Pathian thiltihtheihnak cu co in a piangthar asilo ahcun mi piangthar a si lo, ti ah zirh ding a si lo. Kan sinak vekin Khrih hnenah rat ding hi thu ngaitu pawl hnenah fawrhfial ding a si. Cuti asi lai ah misual cu a sual sirin Khrih hnenah ra dingin sim tengtengding a si. Ziangruangah Khrih hnen rat a tulnak thu, le a dinhmun pawl thu simfiangnak hin Khrih hnenih a rat tulnak pawl a langter ding.

                        Khrih ih thlakamnak le khurhawmnak hi mipi pawl hnenah theihter ding a si. Thinlung sungah nawmnak sangpi le ruahnakah hnangam hlenhlenih thinlung daihnak neih hi thiamcotermi sinak hrangah a tul tengteng mi a si lo. Cuvek hmuh tonnak um loin zumnak dik le daihnak dik cu mi pakhat nunnakah um thei thotho a si. Minung tisa lungawinak lawng hi Pathian Zangfahnak cotu sinak langtertu asi lo.

 

                        A tlasam mi Pathian thu fehpi dan ka hnenah a langdan pawl cu hitin a si:

 

(1)                    Thlarau Thianghlim in misual pakhat a piangthar ter tikah minung lamih a langdan hi lamzin pakhat lawng a um a si. Cucu a dik lo. Piangthar mi hmuahhmuah hi Paul le Philipian pa vekin thawk le khatih piantharter mi an si tluh lo.

 

(2)                    Misual pawl hnenah Pathian danih thianhlimnak, sualnak ih thuk zia le thatlonak thu pawl hi tthaten zirh an si lo ttheu. Misual pakhat kha a sualnak cu ziang a si tile ziangruangah Khrih hnenah a rat a tul ti fiangten sim ta loin Khrih hnenah ra dingah catbang loin fawrhfial le nawrhmawhnak hin thilttha malte lawng a suahter.

 

(3)                    "Zumnak thu hi ttha le fiangten zirh an si lo theu."Hmun hrekkhatah zumnak thu an zirh tikah ruahnak men hi zumnak a si titluk fang an zirh theu. Cun hmun hrekkhatah Khrih an hrangah a thi ti an zum ahcun zumnak a si tin zirh an si theu. Hivek fang zumnak cu Satan le a ho pawl khalin an nei ve.

 

(4)                    ''Sunglam lungawinak le cianfelnak hi zumnak hrangah a tul tangteng mi  a si''. Cucu a dik lo. Cianfelnak hi a nungmi zumnak theihtheinak a si teng teng lo. Cianfelnak um loin zumnak cu thil um thei a si. Zumtu pawl hnenah an zum veten lungawi ding an si ti ih phutnak hi a ciangkuang lo mi a si. Hihi thil um thei a si. Zumnak taktak nei loin mi hrekkhat cu an lung a awi thei ih, mihrekkhat cu zumnak taktak nei nacingin lungawinak famkim nei vekin an thei aw lo men thei.

 

(5)                    "A netabikah misual rundamnakah Pathian huham cahnak, a lotheihlo ih zangfah kilhimnak pawl hi hla pi ah ngaihthah an si theu."

                        Minung tampi in piantharnak hi milai duhthlannak le nuam tinak menih thilcangthei in an rel theu. Cutin an sim tikah a hnuai ih ka tarlangmi Pathian thutak hi san nei lo ah an can: "Curuangah ziang tinkimah minung duhthlannak ruangah si loin Pathian zangfahnak a um ruangah a si ttheh sawn." (Rom.9:16).

                        Pathian thu fehpeng ka simmi pawlih siatsuah mi pawl hi a pawimawh zet a si. Khatlam zawngah tangdawr zet khristian hrekkhat pawl an ti beidawng in an ti thinphangih an ti thlavai theu a si. An suangtuahnak le khawkhan dan pawl khal thlengaw thei dingin nasa zetin an zuam rero nan an sawt cuang lo. Cun khatlam zawngah zangfahnak taktak colo tu pawl an hruai sualih ramsa phurnak vek fang phurnak le hlawptlonak pawl le minung lamih nawrhmawh awknak pawl ruangah piantharnak zianghman nei loin khristian ah an ruat aw. Cutikah mi tampi in cuvek Pathian mi lo zetzet pawl sakhuanak hi an zoh tikah sawiselnak le puhmawh ding tampi an hmu theu.

 

                        Hivek siatsuahtu ka tarlang mi pawl hi malte lawng an si.

 

(1)                    Thuthianghlim sungih Pathian thu zirhnak pawl hi an zaten zirhthluh siseh; Thuthangttha sungih zirhnak ttha pahnih thum pawl hin a dang Thuthangttha sungih zirhnak pawl khaukhuh ter thluh ding a si lo.

 

(2)                    Zumnak le sual sirnak pawl hi famkim zetin zirhthluh ding an si. Lal Jesu le dungthluntu Paul in hi zirhnak pahnih hi an zirh tel ringring

 

(3)                    Thlarau Tthianghlim hnatuan dan a phunphun pawl hi famkim zetih zirh le pawm siseh. Thawk le khatih piantharnak pawl hi mipi hnenah zirh tikah hi lawng hi a lotheihlo in rundammi dingah a tulmi a si, tiin zirh ding a si lo.

 

(4)                    Thawk le khatah thinlung hnangamnak ka nei ti aw pawl hi ralrinnak pek ding an si, cuticun anmah le anmah tthaten an kil him awk theinak dingah. Cule cuvek hnangam thut nak cu zumnak a si loih, cuvek hnakin thinlung sungah catbang loih tthat duhnak (Thil ttha tuah duhnak le tuarfainak) hi zumnak a takin a um a si ti langtertu sawn a si (John 8:31). Cui tlunah sakhua mi ti aw pawl lakah man siarnak hi catbang loin zirh siseh. Khrih dungthlunnak lamzinah khros le lukhum, doral le daihnak pawl hi an um a si ti fiang le fel zetin zirh hai seh.

                        Hi hmuahhmuah lakah phurnak hrisel lo pawl hi ttihnung zet sakhua nathrik a si. Ziangruangah tile hi pawl hin hlohralnak a hring ttheu ih thlarau siatralnak in a tawp theu tlunah thihnak in dung a thlun theu. Mi burpi cu thlarau lam nawrhmawhnak lakah phurnak in a cim tikah a hrisel lo mi phurnak pawl a suak tengteng ding ti theih cia a si.

                        Mibur pi in piantharnak kan hmu an ti tikah vawi tampi cu rinhlelh um zetin rei daih lo le zulhpeh aw loin an um theu. Tuisanah Pathian in a milai pawl hnenah hna a ttuan dan thawn a mil aw lemlo mi a um tin ka thei. Tuisanah Pathian in a mi le pawl parah hna a ttuan tikah mimal pakhat hnu pakhat parah Thlarau ih hnatuannak in a si sawn theu. Curuangah miburpi thawk le khatah kan piangthar an ti tikah an simvek hnakin ruahsan ding a mal tin ka thei. Sakhuanak lam rawngbawlnakah a tuarfai le a hrisel bik pawl hi tu pekte New Zealand ramih mibur pi thlarau lam thleng awknak vek pawl lak ihsin a suak mi a si lo theu. Miburpi sakhua mi cannak le tthangphawknak cangvaihnak pawl hin inlamah a hnget khoh le mimal nunah sakhuanak dik a suahter lo theu ( Vawikhat lole ttumkhatah Pathian in mi tampi a piangthar ter thei lo ka tinak cu a si lo).

                        Thuthiang bungcang pahnih hi tulaisanih Thuthangttha simtu pawl, a biktakin tthangphawknak thawn peh aw in, ka theihter duhmi an si. A pakhatnak cu thlaici tuhtu tahtthimnak a si. Himi bungcang hi thu mumal lole san nei lo a si ahcun vawithum tiang thuthiang sungah ngan cih a si lo ding. A pahnihnakah kan Lalpa’n man siar thu thawn peh aw in a zirhmi pawl a si, cucu a dungthluntu mi burpi pawl hnenah a rak simmi a si. Hihi amah thlun dingah lemsiahnak men a si ti ding a si lo. Cuti siloin an hrangah a tulmi a hmuh ruangah a simmi a si sawn. An hnenah mansiar ding ah a sim hai ( Lk.14:25). Tulai santhar thu simtu paawlin hivek dan hi an thlun maw ti ka fiang lo. ( Curuangah zo cio khalin mai piantharnakah pawnlangih nawrhmawhawknak men le phurnak men si loin Pathian Thlarau ih hrinmi kan si maw ti ciangin, kan kiangkapah piangthar ti aw pawl khal mah le mah bum aw men lo dingin le satan bumnak thang sungah tla lo dingin ttan la cio uhsi. Cun Thuthangttha simtu khalin kan duhsaknak ruangah Pathian in a si a ti lomi ah ralring ten Pathian thu lenglam zianghman bet lo le zianghman tthum (lathen) lo dingin ralring cio uhsi. Pathian in 'si' a ti mi cu 'si' tiin a ' silo' a ti mi cu 'silo' kan ti thei ve a tul).